Mới đây, trên chuyên trang thể thao của tờ The Newyork Times, ký giả kỳ cựu James Horncastle đã dùng một hình ảnh rất hay để nói về liên tưởng của ông với bóng đá hiện đại: Apple-hóa bóng đá.

1. Ông cho rằng trước thời đại toàn cầu hóa, các quốc gia vẫn còn bản sắc riêng trong bóng đá, nhưng bây giờ, "tất cả đều y hệt nhau, giống như các con phố cao cấp rập khuôn vậy". Tất cả đều chơi giống nhau, cùng một khuôn mẫu, với tinh thần tương tự nhau, và không có bản sắc cụ thể.

Cho đến trước vòng tứ kết, những màn trình diễn vẫn còn quan trọng. Cách một đội tuyển lớn thể hiện bản sắc của họ cũng được xem trọng như kết quả họ đạt được.

Điều này khiến các CĐV Pháp băn khoăn vì họ chưa ghi được bàn thắng nào từ tình huống bóng sống chủ động (và hiện họ vẫn chưa làm được, ghi được 3 bàn thì 2 trong số đó là đối phương phản lưới và 1 từ chấm phạt đền). Khi được một nhà báo Thụy Điển hỏi về phong cách của đội bóng hay sự thiếu nó, HLV Didier Deschamps đã phải giận dữ đáp: "Anh là người Thụy Điển đúng không? Anh chỉ là một người mạo danh nhà báo Pháp! Nếu anh chán, thì bật trận khác mà xem. Anh không cần phải xem đâu".

Điều này cũng làm phiền người Anh khi Gary Lineker, cựu ngôi sao của đội tuyển Anh và đồng thời là người dẫn chương trình của BBC khi EURO diễn ra, phàn nàn rằng "Tam sư" đã chơi tệ ở vòng bảng. Dù thắng, các cầu thủ Anh đã bị huýt sáo và HLV Gareth Southgate bị ném cốc vào người sau trận đấu.

Trong khi đó, người Hà Lan không thích cách đội bóng của họ đi tiếp từ vòng bảng với tư cách là một trong những đội xếp thứ ba có thành tích tốt nhất. "Chúng tôi muốn chơi bóng đá đẹp, nhưng không phải lúc nào cũng thành công" - HLV Ronald Koeman thừa nhận.

Nhưng giờ đây, tất cả những lời phàn nàn đó chỉ là làn gió thoảng qua. Những lý do bào chữa cho lối chơi nhạt nhòa, không bản sắc đã được chấp nhận. Tại tứ kết, các đội tuyển hàng đầu chỉ ghi được 8 bàn thắng, tức trung bình gần một tiếng đồng hồ, các CĐV mới được ăn mừng một lần.

2. Deschamps đã đi đến trận bán kết thứ tư trong 5 giải đấu lớn cùng đội tuyển Pháp. Gareth Southgate, đã dẫn dắt đội Anh vào bán kết lần thứ ba trong bốn giải lớn, có lẽ sẽ được phong tước Hiệp Sĩ nếu Anh vô địch EURO năm nay. Ronald Koeman thì dẫn dắt Hà Lan vào Top 4 của EURO lần đầu tiên sau 20 năm. Vậy là đủ để bỏ qua những tham vọng về phong cách.

Đội tuyển Tây Ban Nha là ngoại lệ duy nhất trong giải đấu này. Chỉ có họ đã hướng tới và có thể đạt được "vencery convencer" (tiếng Tây Ban Nha có nghĩa là "chiến thắng thuyết phục"). Những người có lý tưởng về phong cách khác như HLV Ralf Rangnick của Áo và HLV Luciano Spalletti của tuyển Ý đã bị loại. "Tôi không biết làm thế nào. Tôi nghĩ tôi là người không phù hợp nhất để làm việc đó" - Spalletti trả lời cương quyết khi được hỏi rằng tại sao đội Ý không chơi một thứ bóng đá thực dụng hơn, thay vì chăm chăm hướng đến phong cách và bị loại sớm?

Pháp và Anh, hai đội chơi cực kỳ nhàm chán nhưng đã tiến rất xa và chứng minh rằng sự thận trọng của họ là có lý, đều xem nhẹ phong cách: Pháp sử dụng hoàn toàn sự vượt trội về cơ bắp và sức mạnh để áp đảo đối phương, còn Anh thi đấu cực kỳ rụt rè và luôn chờ một ngôi sao nào đó giải phóng họ khỏi sự chịu đựng trong suốt trận đấu.

3. Nhưng cơ hội vô địch EURO của cả hai lại không hề nhỏ, vì thực tế cũng cho thấy họ rất khó bị đánh bại. Khi một đội tuyển mạnh từ bỏ tham vọng tạo ra phong cách, thì họ cực kỳ đáng sợ.

Về mặt cảm xúc, tôi không muốn những đội bóng như thế lên ngôi vô địch, và TBN là hy vọng cuối cùng còn cố gắng giữ được bản sắc trong lối chơi. Nhưng thực tế là một chuyện khác: Những đội bóng tiến sâu và lên ngôi vô địch thường chơi giống Pháp và Anh đang làm. Một thứ bóng đá chặt chẽ, với nhiều đấu sĩ và sự thận trọng đang chiếm ưu thế tuyệt đối.

Khán giả không thích điều này, nhưng chiến thắng thì đang ưa chuộng các đội tuyển như thế.

Phạm An