Trong vai trò một khách mời của đài BBC mới đây, khi được hỏi về màn trình diễn đáng thất vọng của đội tuyển Anh, cựu tiền đạo Wayne Rooney đã nói nửa đùa nửa thật: "Cái này là do lỗi của Pep Guardiola".

1. Rooney phân tích: "Tôi nghĩ rằng các trận đấu đã trở nên giàu tính vị trí hơn, và các đội đều đang cố quá trong việc ghi một bàn thắng hoàn hảo. Tôi nghĩ đấy là lỗi của Pep. Ông ấy tạo ra lối chơi kiểu ấy, và ông ấy làm chủ nó, nhưng có vẻ như những người khác đều gặp khó khăn trong việc tạo ra các cơ hội rõ ràng".

Đêm Chủ nhật, các ứng cử viên vô địch là Anh và Tây Ban Nha đều gặp khó khăn: Georgia đã dẫn trước TBN rất bất ngờ sau một pha phản công, còn Slovakia thậm chí đã khiến các CĐV Anh rơi vào trạng thái tuyệt vọng, bằng bàn mở tỉ số và một lối chơi đầy nhiệt huyết.

Và cả hai đã được giải thoát khỏi áp lực, không phải bằng lối chơi, mà sau những pha sút bóng tưởng như rất hú họa. Từ rìa vòng cấm, Rodri nhận bóng sau đường chuyền của Nico Williams, rồi đặt lòng gọn ghẽ vào góc xa trong sự sững sờ của đối thủ. Đấy mới là bàn thứ 4 của anh cho đội tuyển TBN sau 6 năm khoác áo, và nó đi ngược lại với phong cách thường thấy của tiền vệ này.

Anh đã chạm bóng nhiều hơn bất kỳ cầu thủ TBN nào trong trận (129 lần), thực hiện nhiều đường chuyền nhất (117) với tỷ lệ chính xác 93% và thắng 6 lần tranh chấp tay đôi. Nhưng khoảnh khắc quý giá nhất phải là cú sút chính xác gỡ hòa cho TBN và khai thông tâm lý cho họ, sau gáo nước lạnh đầu trận.

2. Người hùng của đội tuyển Anh trong trận gặp Slovakia là Jude Bellingham, với một cú sút còn gây ngạc nhiên gấp nhiều lần. Anh ngả người tung một cú 'xe đạp chổng ngược' gỡ hòa, khi người Anh đã tuyệt vọng và sẵn sàng đóng va-li về nước.

Điều gì là điểm chung của hai siêu phẩm quan trọng này? Nếu nhìn từ hệ quy chiếu của Rooney, thì Rodri và Bellingham đã ghi những bàn thắng 'không hoàn hảo'. Trong một hệ thống truy cầu những bàn thắng hoàn hảo, các cầu thủ này sẽ không tự đưa ra những quyết định táo bạo như thế, khi chưa có đủ thông tin cần thiết.

Pep bị coi là một người 'suy nghĩ quá nhiều', và trong hệ thống của ông, các cầu thủ đều cố gắng ghi một bàn thắng hoàn hảo. Một bàn thắng mà họ nắm được 90% kết cấu của nó.

Nhưng Bellingham và Rodri đã đưa ra những quyết định kỳ lạ và đột phá, chỉ với khoảng… 20-30% cơ hội thành công, và chính sự tự chủ của cá nhân như thế mới giúp đội tuyển của họ vượt qua khó khăn.

Chúng ta dễ thấy rằng các đội tuyển đi sâu ở EURO lần này chưa chắc đã là những đội bóng xây dựng được phong cách, mà trước hết các những đội… dám sút, dám chơi cá nhân, và chịu trách nhiệm với mỗi quyết định cá nhân.

3. Tháng 3 năm nay, HLV Lionel Scaloni của đội tuyển Argentina đã than phiền rằng bóng đá bị 'thừa mứa phân tích quá, và cầu thủ như thể bị điều khiển từ xa vậy'. Ông cho rằng: "Nếu bạn cứ liên tục chỉ bảo họ phải làm gì, thì rủi ro càng tăng. Chúng ta chỉ nên truyền đạt những gì đúng đắn, chứ đừng để họ bị quá tải thông tin. Các con tôi chơi bóng ở TBN và chúng đang gặp vấn đề này: Cứ nhận bóng là có người yêu cầu chúng phải làm gì đó".

"Bạn tưởng tượng xem nếu Messi lên 8 tuổi đi và cứ vừa nhận bóng lại bị HLV hét lên chỉ đạo 'chuyền đi' thì đi tong rồi" – Scaloni kết luận. "Làm thế thì chúng ta sẽ không bao giờ có Messi của hiện tại".

Tỷ phú Jeff Bezos có một nguyên tắc xử lý công việc nổi tiếng thế này: "Hầu hết các quyết định tốt được đưa ra chỉ với 70% lượng thông tin cần thiết. Nếu chờ đến khi có 90% thông tin mới hành động, khả năng cao là bạn đã chậm chân rồi".

Đêm Chủ nhật, số phận của hai đội tuyển lớn có thể đã rẽ sang những hướng rất khác, nếu các ngôi sao của họ không tự ý hành động, khi cơ hội còn đang mù mờ. Anh và TBN có lẽ sẽ tiến rất sâu, không phải vì tập thể của họ đang vận hành một thứ bóng đá hoàn hảo, hay cố ra vẻ hoàn hảo. 

Mà đơn giản vì tập thể này vẫn còn có những cá nhân dám hành động khi đội bóng cần họ nhất. Những nền bóng đá còn sản sinh ra được những cầu thủ như thế chắc chắn là những nền bóng đá hàng đầu thế giới, với những con người không bị quá ám ảnh về một bàn thắng hoàn hảo.

Phạm An