Bộ Y tế cho biết, năm 2024 cơ quan quản lý nhà nước đã đưa ra nhiều biện pháp tích cực nhằm tuyên truyền, nâng cao ý thức của người sản xuất, kinh doanh và người tiêu dùng thực phẩm. 

Đồng thời, chủ động phối hợp trong xây dựng quy định, chính sách pháp luật và đẩy mạnh công tác thanh, kiểm tra, phát hiện, xử lý các cơ sở vi phạm quy định của pháp luật về an toàn thực phẩm. 

Xảy ra nhiều vụ ngộ độc lớn 

Trong tháng 12 – tháng cuối cùng của năm 2024, tại một số địa phương đã xảy ra những vụ ngộ độc tập thể khiến nhiều người nhập viện và đã có trường hợp tử vong. 

Mới đây nhất, vào trưa 19/12 trên địa bàn quận Long Biên (Hà Nội) xảy ra vụ ngộ độc thực phẩm làm tử vong 2 người, nhiều người phải cấp cứu tại bệnh viện. Đến sáng 24/12, trong số 20 bệnh nhân nhập viện, vẫn còn nhiều người trong tình trạng nặng. 

Trong 18 bệnh nhân điều trị tại Bệnh viện Bạch Mai, đã có 4 bệnh nhân ổn định ra viện, 14 bệnh nhân còn lại được chẩn đoán hội chứng sốc nhiễm trùng, nhiễm độc - toan chuyển hóa tăng lactate. Trong đó 5 người trong tình trạng nặng, hiện đang được điều trị tích cực… Cơ quan chức năng xác định nguyên nhân vụ ngộ độc là do ngộ độc hóa chất acetonitrile có trong rượu trắng trong bữa tiệc. 

Chiều 22/12, Bệnh viện Vũng Tàu, thành phố Vũng Tàu (Bà Rịa-Vũng Tàu) tiếp nhận 4 người nhập viện nghi ngộ độc rượu (Methanol). Sau thời gian chữa trị tích cực, 3 bệnh nhân đã ổn định, còn 1 bệnh nhân tên K.S (sinh năm 2000) hiện đang hôn mê, được các bác sĩ tiên lượng nặng. Trước đó, bệnh nhân K.S tự gọi người về truyền dịch tại nhà, truyền gần hết chai dịch thì có dấu hiệu sốc, co giật, người co cứng. 

Trước đó, ngay trong những ngày đầu tháng 12, hơn 40 công nhân Công ty Premium Fashion (công ty may), đóng trong Khu công nghiệp WHA, thuộc xã Nghi Thuận, huyện Nghi Lộc phải nhập viện trong tình trạng chóng mặt, đau đầu, buồn nôn, cảm giác nóng bừng mặt, một số có cảm giác tức ngực, mẩn đỏ... với chẩn đoán ban đầu là ngộ độc thực phẩm, phản vệ độ 1. Các bệnh nhân đã được các y bác sĩ xử trí truyền dịch, kháng histamin, corticoid... Rất may, sức khỏe tất cả các bệnh nhân cơ bản ổn định. 

Chỉ tính trong 11 tháng đầu năm 2024, toàn quốc ghi nhận 131 vụ ngộ độc thực phẩm làm 4.796 người mắc và 21 trường hợp tử vong. So với cùng kỳ năm 2023, số vụ tăng 7 vụ, số mắc tăng 2.677 người, số tử vong giảm 7 người. 

Số vụ ngộ độc thực phẩm lớn (≥ 30 người mắc/vụ) là 29 vụ, khiến 4.049 người mắc và 2 người tử vong; số vụ ngộ độc nhỏ, vừa (<30 người mắc/vụ) là 102 vụ, khiến 747 người mắc và 19 người tử vong. 

Theo Bộ Y tế, trong số 131 vụ ngộ độc thực phẩm có 43 vụ liên quan đến độc tố tự nhiên (chủ yếu do ngộ độc cóc, nấm rừng, so biển, cá nóc, cua lạ); 6 vụ liên quan đến hóa chất; 45 vụ liên quan đến vi sinh vật và 37 vụ chưa xác định nguyên nhân. Trong năm qua đã ghi nhận một số vụ ngộ độc thực phẩm xảy ra tại bếp ăn tập thể đông người tại các công ty (tỉnh Vĩnh Phúc, Đồng Nai); bếp ăn trường học và cả căng tin, các cơ sở kinh doanh thực phẩm xung quanh khu vực trường học (tỉnh Khánh Hòa, Thành phố Hồ Chí Minh); do thức ăn đường phố (ở tỉnh Khánh Hòa, Đồng Nai, Sóc Trăng). 

Trước tình hình ngộ độc thực phẩm có diễn biến phức tạp, đặc biệt tại bếp ăn tập thể của các công ty, doanh nghiệp, trường học và do thức ăn đường phố, Bộ Y tế tham mưu Thủ tướng Chính phủ ban hành Chỉ thị, Công điện về tăng cường ngăn ngừa, xử lý ngộ độc thực phẩm.

Tăng cường kiểm tra, giám sát 

Năm 2024, công tác thanh tra, kiểm tra về an toàn thực phẩm đã được đẩy mạnh, xử lý nghiêm các vi phạm. Tính đến 30/11/2024, toàn ngành Y tế (tại Trung ương và địa phương) đã kiểm tra 354.820 cơ sở, phát hiện 22.073 cơ sở vi phạm về an toàn thực phẩm, chiếm 6,22% so với số cơ sở được kiểm tra; đã xử lý 9.043 cơ sở (chiếm 41% số cơ sở vi phạm, tăng gần gấp đôi so với cùng kỳ năm 2023), trong đó phạt tiền 6.658 cơ sở với số tiền phạt hơn 33 tỷ đồng (số cơ sở phạt tiền tăng 2,9 lần so với năm 2023, số tiền phạt tăng 1,69 lần số tiền phạt năm 2023). 

Bộ Y tế cũng thông tin, báo cáo giám sát của 40 cơ quan quản lý an toàn thực phẩm các tỉnh/thành phố, tổng số mẫu giám sát 18.082 mẫu, không đạt 526 mẫu (2,9%). Theo số liệu báo cáo giám sát của 6 viện chuyên ngành thuộc Bộ Y tế tổng số mẫu giám sát là 387 mẫu, trong đó số mẫu không đạt là 13 mẫu (chiếm tỷ lệ 3,3%). 

Hiện hệ thống kiểm nghiệm về an toàn thực phẩm được đầu tư, nâng cấp, đã có 6 Labo thuộc các Viện Trung ương và 63 phòng kiểm nghiệm thực phẩm cấp tỉnh được chuẩn hóa theo tiêu chuẩn ISO/IEC 17025. Bộ Y tế (Cục An toàn thực phẩm) đã chỉ định 16 cơ sở kiểm nghiệm thực phẩm phục vụ quản lý nhà nước. Lũy tích tổng số cơ sở kiểm nghiệm thực phẩm phục vụ quản lý nhà nước thuộc phạm vi quản lý của Bộ Y tế được chỉ định là 40 cơ sở (còn hiệu lực). 

Liên quan đến danh mục hàng hóa thực phẩm phải kiểm tra nhà nước về an toàn thực phẩm nhập khẩu, Bộ Y tế cho biết từ năm 2021 đến nay đã ban hành 2 thông tư và cắt giảm trên 50% số dòng hàng phải kiểm tra nhà nước trước thông quan, góp phần thực hiện các Nghị quyết của Chính phủ về cải thiện môi trường kinh doanh, chuyển mạnh từ tiền kiểm sang hậu kiểm, cắt giảm tối đa các chi phí liên quan của doanh nghiệp khi thực hiện thủ tục hành chính. 

Quản lý an toàn thực phẩm thống nhất một đầu mối 

Năm 2025, Bộ Y tế tiếp tục nghiên cứu, hoàn thiện thể chế quản lý an toàn thực phẩm, rà soát xây dựng dự án Luật An toàn thực phẩm (sửa đổi); nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định số 15/2018/NĐ-CP Chính phủ quy định chi tiết thì hành một số điều của Luật An toàn thực phẩm. 

Bộ Y tế tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 17-CT/TW ngày 21/10/2022 của Ban Bí thư về tăng cường bảo đảm an ninh, an toàn thực phẩm trong tình hình mới, đặc biệt là nghiên cứu, đề xuất mô hình quản lý an toàn thực phẩm theo hướng thống nhất một đầu mối từ trung ương đến địa phương. 

Ngành Y tế tăng cường công tác phòng, chống ngộ độc thực phẩm, đặc biệt là ngộ độc thực phẩm tại các bếp ăn tập thể, trường học, ngộ độc thực phẩm do thức ăn đường phố. 

Ngành chú trọng quản lý vệ sinh an toàn thực phẩm các cơ sở giết mổ nhỏ lẻ, khuyến khích giết mổ tập trung, quản lý chặt chẽ việc kinh doanh, sử dụng hóa chất trong nông nghiệp; Đồng thời đẩy mạnh công tác thông tin truyền thông về an toàn thực phẩm. 

Ngành tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, xử lý nghiêm các vi phạm, tăng cường trách nhiệm của các cấp chính quyền địa phương theo Chỉ thị số 17/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ, nhất là cấp cơ sở; đề cao trách nhiệm của doanh nghiệp, người sản xuất, kinh doanh thực phẩm, xử lý nghiêm các vi phạm…