Khi Ý phải chịu bàn thua nhanh nhất lịch sử EURO vào đêm thứ Bảy trước Albania, cảm giác "Deja vu" xuất hiện: Tại trận chung kết EURO 2021, nơi họ đăng quang, đội tuyển Anh cũng đã từng dội một gáo nước lạnh như thế với bàn mở tỉ số trong trận chung kết.

1. Nhưng sau cả hai lần bị dẫn trước kiểu sốc vậy, đội Ý vẫn không hề nao núng. Họ đã chơi y như những gì đã làm hàng trăm, hàng nghìn phút trước đó: Kiên nhẫn cầm bóng, đập nhả, tạo ra các khoảng trống, tiếp cận khung thành đối phương bằng tính tổ chức thay vì trông chờ vận may.

Quan trọng là khi triển khai một phong cách khó đến như vậy, tinh thần của họ dường như không hề bị dao động. Giống như là cứ đi, đi mãi, rồi sẽ đến đích. Dù các cơ hội có trôi qua. Dù đối phương mạnh hay yếu. Dù phong độ có trồi sụt. Và cả hai lần, thật kỳ diệu, họ đều vượt qua.

Sau cuộc lội ngược dòng trước Albania, một phóng viên đã hỏi rất khó HLV Luciano Spalletti trong phòng họp báo: "Liệu ông có thể bảo vệ chức vô địch EURO hay không?". Một lần căn vặn khá khó chịu, vì suy cho cùng thì trừ khoảnh khắc lơ đễnh để Albania mở tỉ số, đội Ý đã hoàn toàn áp đặt trận đấu.

Nhưng Spalletti đã bình tĩnh đáp lại, theo một cách ít ai nghĩ đến: "Mọi người đều nói như nhau. Ngay cả các nhà điều hành tại Liên đoàn bóng đá Italy cũng nói thế: 'Này ông, điều quan trọng là giành chiến thắng'. Từ khi tôi bắt đầu huấn luyện cầu thủ trẻ, chuyện đã như thế rồi. 'Điều quan trọng là giành chiến thắng'. Tôi không đồng ý đâu nhé" - Spalletti quả quyết. "Điều quan trọng là phải chơi tốt đã. Đó là con đường duy nhất".

Rất khó tin rằng đây là phát ngôn của một HLV trưởng thành từ một nền bóng đá từng coi chiến thắng là tất cả, không gì cả. Nước Ý là nơi đã sản sinh ra loại chiến thuật phòng ngự "nhây" nhất: Catenaccio, bổ sung thêm một hậu vệ quét ở đáy hàng phòng ngự để gia cố. Nước Ý từng sản sinh ra những hậu vệ hàng đầu, với năng lực lẫn tiểu xảo đều ở mức thượng thừa. Và giải Serie A từng là mồ chôn những chân sút hàng đầu: Ronaldo "béo" đã bị đứt hai dây chằng đầu gối khi còn thi đấu ở Ý.

2. Nhưng hôm nay, một HLV ĐTQG đã dõng dạc tuyên bố: Chiến thắng không còn là điều quan trọng nhất, mà là phong cách. Và ông Spalletti không hề cô đơn. Kể từ EURO 2012, nơi Ý đã vào đến trận chung kết, đội tuyển áo thiên thanh đã bắt đầu một quá trình chuyển hóa gần như phản lại văn hóa phòng ngự đã tạo ra truyền thống của họ.

Năm 2021, đội Ý của Roberto Mancini đã vô địch EURO với khả năng điều tiết của Marco Verratti và Jorginho, cũng như những đường chuyền chóng mặt và một lối chơi được tổ chức lớp lang rất bài bản. Ở trận thắng Albania, đội Ý đã chuyền thành công 750 lần, trong đó có đến 186 đường chuyền trong vòng cấm.

Jorginho, thủ lĩnh ở tuyến giữa, chỉ là một trong bốn cầu thủ Ý kết thúc trận với hơn 100 đường chuyền thành công. Các trung vệ như Bastoni hay Calafiori đã dẫn bóng lên đến vạch giữa sân để tạo quân số áp đảo cho Ý khi cần.

"Chỉ có lối chơi bóng đá của chúng tôi mới có thể cứu chúng tôi thôi" - Ông Luciano Spalletti ví von về phong cách mà ông đã quyết định tạo ra một bản mở rộng quyết liệt hơn từ khi được bổ nhiệm vào 10 tháng trước.

"Chúng tôi muốn làm điều gì đó không cứng nhắc, khá tự do" - ông tiết lộ. "Hãy để cầu thủ và tài năng của họ tự do biểu đạt trong khi vẫn là một đội bóng có tổ chức. Bạn càng hành động khó đoán, càng làm cho đối thủ của bạn bất ngờ hơn".

Ông vẫn chưa thật sự hài lòng về tính hiệu quả của đội Ý. "Chúng ta tự luyến quá nhiều rồi. Tôi đã thấy rất nhiều điều tích cực, nhưng chúng phải dẫn đến đâu đó. Thế này chưa thể là cái đích cuối cùng".

3. Hơn một thập niên qua, ông và những người tiền nhiệm như Prandelli và Mancini đã thắp lên một ngọn lửa xanh biếc, trong một thời đại mà đội Ý đang khan hiếm các cá nhân ở đẳng cấp thế giới như trong quá khứ, nhưng lại trở thành một tập thể phóng khoáng chưa từng có trong lịch sử. Đội Ý đang thoải mái với danh tính này, và trước khi chiến thắng, giờ đây họ muốn để lại một di sản nào đó. Một phong cách mà các cầu thủ của họ được tận hưởng, và tự hào vì được tham gia vào hành trình.

Phạm An