'Đừng để UNESCO nghĩ chúng ta vội quên cam kết'

'Những gì vừa diễn ra không chỉ đơn thuần là chuyện vi phạm công ước UNESCO. Xa hơn, điều này còn liên quan tới một lời cam kết của chúng ta trong quá trình xin danh hiệu Di sản Thế giới...' – GS Nguyễn Quang Ngọc.
25/07/2014 08:29
(Thethaovanhoa.vn) - "Những gì vừa diễn ra không chỉ đơn thuần là chuyện vi phạm công ước UNESCO. Xa hơn, điều này còn liên quan tới một lời cam kết của chúng ta trong quá trình xin danh hiệu Di sản Thế giới, khi Việt Nam từng rất vất vả thuyết phục UNESCO rằng việc xây dựng Nhà Quốc hội không ảnh hưởng gì tới tính toàn vẹn của Hoàng Thành" – GS Nguyễn Quang Ngọc, Phó Chủ tịch Hội Khoa học Lịch sử VN, chia sẻ.

Từ nhiều năm nay, GS Ngọc là thành viên của Hội đồng tư vấn đặc biệt cho TP. Hà Nội về các vấn đề của Hoành thành Thăng Long (HTTL). Ông chia sẻ với TT&VH những điều ít biết quanh cam kết của VN, cũng như về trách nghiệm của giới nghiên cứu khi để xảy ra sự việc này.

GS Ngọc nói:

GS Nguyễn Quang Ngọc

GS Nguyễn Quang Ngọc

- Ở thời điểm đệ trình hồ sơ HTTL lên UNESCO, chúng ta đã có kế hoạch xây dựng Nhà Quốc hội (NQH) cạnh đó rồi. Đây là điều không thể thay đổi được, nhưng cũng là lý do khiến giới nghiên cứu cực kỳ lo lắng về khả năng thành công của hồ sơ. Bởi với họ, việc xây dựng một công trình hiện đại bên cạnh di sản thế giới (DSTG) là điều tối kị vì nguy cơ tác động lên tính nguyên trạng của nó.

Tôi không thể kể hết số lần những người làm hồ sơ phải bàn lên, bàn xuống về chuyện ấy. Cố gắng thuyết phục UNESCO về giá trị tự thân của HTTL đã đành, chúng ta còn phải cam kết rất mạnh rằng không để quá trình thi công NQH ảnh hưởng lên di sản, rằng kiến trúc của NQH sẽ có sự hài hòa tuyệt đối với không gian của DSTG tương lai này... Cao nhất, Chính phủ cũng đã có công văn số 5129 vào tháng 7/2010 để cam kết thực hiện những khuyến nghị mà UNESCO đưa ra.

* Đã khi nào, các ông nghĩ rằng đó là một trở ngại không thể vượt qua chưa?

- Khoảng cuối năm 2009, UNESCO tiếp tục cử đại diện sang VN để tiếp tục thẩm định về HTTL. Xong việc, ông ta khẳng định giá trị của di sản và cho rằng hoàn toàn có đủ điều kiện được vinh danh là Di sản văn hóa thế giới.

Nhưng không ngờ, chỉ sau đó ít lâu, chúng tôi được biết vị giáo sư này đã báo cáo với UNESCO những nhận xét thiếu thiện cảm về khu di tích Trung tâm Hoàng Thành Thăng Long, trong đó đặc biệt là sự hoài nghi về khả năng bảo vệ được toàn vẹn di sản của chúng ta. Và như thế, hồ sơ của chúng ta được dự kiến xếp loại D, nghĩa là... "trả về địa phương" và không còn cơ hội trở thành Di sản Văn hóa thế giới.

Lại rất nhiều mồ hôi của ngành di sản đổ ra. Có lần, vào 3 giờ sáng, GS Phan Huy Lê còn yêu cầu chúng tôi trả lời ngay lập tức nhiều vấn đề cần giải trình, trong đó có nhiều câu hỏi tập trung vào phương án khả thi bảo vệ toàn vẹn di sản. Và nói vắn tắt thì việc nhận danh hiệu Di sản văn hóa thế giới vào đúng dịp kỷ niệm 1.000 năm Thăng Long - Hà Nội là nỗ lực vô cùng lớn của Việt Nam để qua được trở ngại tưởng chừng như không thể vượt qua nổi. Tôi nghĩ rằng, quyết định công nhận khu trung tâm Hoàng thành Thăng Long là di sản Văn hóa Thế giới trước hết là UNESCO đã đánh giá đúng giá trị nổi bật toàn cầu của khu di sản, nhưng cũng không kém phần quan trọng là UNESCO đã thực tin là Việt Nam sẽ nghiêm chỉnh thực hiện đầy đủ các cam kết.


Tình trạng xâm phạm mặt bằng HTTL cần được khắc phục ngay

* Vậy, nhìn lại sự việc xảy ra, tại sao các chuyên gia không kiên quyết bảo vệ và giám sát di sản ngay từ khi việc thi công mới bắt đầu?

- Từ trước đó, khi biết đường bao của NQH sẽ lấn sang HTTL vài trăm mét, Hội đồng tư vấn chúng tôi đã kịch liệt phản đối. Và, trong đơn kiến nghị khẩn cấp gửi lên các cấp lãnh đạo, Hội sử học và các Hội đồng nghiệp cũng ghi rõ: "Chúng tôi rất ngạc nhiên vì một bản thiết kế vi phạm pháp luật quốc gia và quốc tế như vậy lại được phê duyệt. Tuy nhiên, do yêu cầu khẩn trương hoàn thành xây dựng nhà Quốc hội, Hội đồng tư vấn khoa học đã đưa ra một giải pháp là thiết kế xây dựng một ranh giới mềm giữa nhà Quốc hội và khu di sản, phần trên rải cỏ với điều kiện khi thi công, đọn vị xây dựng không được đào sâu vào lòng đất quá 1 mét để không xâm hại di sản".

Khi ấy, chúng ta vẫn hi vọng rằng khi UNESCO biết chuyện, họ sẽ lại thông cảm một lần nữa với giải pháp của chúng ta. Phần sau của câu chuyện, chúng ta đều biết rõ: từ khi thi công, các chuyên gia di sản gần như không được quyền ra vào khu vực này nữa...

* Nhưng, ông nghĩ rằng UNESCO có tiếp tục... thông cảm với chúng ta không, khi trong đơn kiến nghị có ghi rõ rằng sự vô nguyên tắc vừa qua sẽ đặt HTTL trước nguy cơ bị khuyến cáo rút khỏi danh sách DSTG?

- Sẽ không có gì lạ nếu họ đưa ra khuyến nghị. Nhưng ít nhất, chúng ta bây giờ có thể "vớt vát" bằng những hành động cụ thể để chứng tỏ rằng đây chỉ là một sự cố đáng tiếc, rằng không phải VN tìm mọi cách để UNESCO công nhận HTTL là Di sản thế giới rồi xong việc lại bỏ quên cam kết. Tôi không hiểu sao trong vài ngày qua, việc đưa ngành khảo cổ vào cứu nguy cho các hố khai quật ngập nước, cũng như việc dọn dẹp trả lại mặt bằng cho HTTL vẫn chưa được khẩn cấp triển khai.

* Xin cảm ơn ông về cuộc trò chuyện!

Chiêu Minh (thực hiện)
Thể thao & Văn hóa

Tin cùng chuyên mục

Đi đền, chùa đầu năm - phong tục đẹp, lễ sao cho đúng?

Đi đền, chùa đầu năm - phong tục đẹp, lễ sao cho đúng?

Thông thường đi lễ chùa, đền, phủ, người ta thường hái lộc đầu Xuân, là những búp chồi non. Nhưng không phải cứ ra sân chùa hái mang về...

Ngắm Tháp Bánh Ít huyền bí với kiến trúc ChămPa tại Bình Định

Ngắm Tháp Bánh Ít huyền bí với kiến trúc ChămPa tại Bình Định

Quần thể Tháp Bánh Ít gồm: Tháp cổng, tháp bia, tháp hỏa và tháp chính thờ nữ thần Siva, tiêu biểu cho nghệ thuật kiến trúc ChămPa giai đoạn chuyển tiếp từ phong cách Trà Kiệu sang phong cách Bình Định.

Chuyện ít biết về 3 lần trùng tu Nhà thờ Đức Bà

Chuyện ít biết về 3 lần trùng tu Nhà thờ Đức Bà

Theo dự kiến, quý 4/2015 nhà thờ Đức Bà ở TP.HCM sẽ trùng tu dài hạn, chia làm 3 giai đoạn. Nhiều báo đài gọi đợt trùng tu này là “lần đầu tiên”, vì theo họ, nhà thờ này chưa từng được trùng tu, sửa chữa lớn.

Nhà nghiên cứu Bùi Quang Thắng: Hãy đi lễ hội theo cách... 50 năm trước

Nhà nghiên cứu Bùi Quang Thắng: Hãy đi lễ hội theo cách... 50 năm trước

Một lễ hội không thể gọi là giàu văn hóa, nếu chỉ có cảnh người tứ xứ đổ về, nườm nượp đặt lễ, sau đó ăn nhậu rồi... rút lui. Đáng buồn, đa phần du khách bây giờ đều tới lễ hội theo cách ấy.

Thực hư chuyện ông Hoàng Bảy vốn là... 'trùm buôn thuốc phiện'?

Thực hư chuyện ông Hoàng Bảy vốn là... 'trùm buôn thuốc phiện'?

Có thông tin cho rằng Ông hoàng Bảy vốn chỉ là... một trùm buôn thuốc phiện khi xưa. Sau khi lật thuyền chết đuối, xác của ông trùm này được đệ tử mang về Bảo Hà lập miếu thờ và dần phát triển thành đền Bảo Hà.

Bức tranh thế kỷ 17 'Young Man as Bacchus' được tìm thấy sau 80 năm 'biến mất'

Bức tranh thế kỷ 17 'Young Man as Bacchus' được tìm thấy sau 80 năm 'biến mất'

Các đặc vụ FBI (Cục Điều tra Liên bang Hoa Kỳ) đã tìm thấy bức tranh sơn dầu Young Man as Bacchus của danh họa Hà Lan thế kỷ 17 Jan Franse Verzijl (1599-1647), sau hơn 80 năm biến mất.

Khi lòng tham hướng về lễ hội

Khi lòng tham hướng về lễ hội

Phật hay thần linh, hay đấng tối cao nào đó là những bậc đáng kính, với nhân cách và trí tuệ hơn người, đáng lẽ ra những người đi đến lễ hội là để học hỏi nhân cách và đạo đức của những vị ấy…

Thực hư 'con đường rượu thịt' tại Lạng Sơn đang gây xôn xao

Thực hư 'con đường rượu thịt' tại Lạng Sơn đang gây xôn xao

Từ một số bức ảnh được chia sẻ trên mạng xã hội, câu chuyện về "con đường rượu thịt" tại Lạng Sơn đang gây sự chú ý lớn của dư luận.

Tin mới nhất

Độc đáo khu phố bao cấp của Hà Nội được tái hiện trong "Đêm Trúc Bạch"

Độc đáo khu phố bao cấp của Hà Nội được tái hiện trong "Đêm Trúc Bạch"

Lần đầu tiên tại Hà Nội, một không gian với bối cảnh là một khu phố cổ Hà Nội với các toa tàu điện, các cửa hàng bách hóa… gợi nhớ cho người dân Thủ đô và du khách về ký ức của "thời bao cấp", một trong những thời kỳ đặc biệt của đất nước.

Đêm Trúc Bạch: Điểm đến của một Hà Nội quyến rũ, sâu lắng và đậm chất thơ

Đêm Trúc Bạch: Điểm đến của một Hà Nội quyến rũ, sâu lắng và đậm chất thơ

Đêm Hà Nội với sự lung linh của ánh đèn và hơi thở lịch sử qua từng góc phố, là một mô hình độc đáo, giúp du khách khám phá một Hà Nội rất khác - một Hà Nội quyến rũ, đậm chất thơ và sâu lắng.

Bí ẩn những địa điểm được cho là cánh cổng dẫn tới thế giới khác đến nay vẫn chưa có lời giải

Bí ẩn những địa điểm được cho là cánh cổng dẫn tới thế giới khác đến nay vẫn chưa có lời giải

Những nơi này đều có nhiều truyền thuyết bí ẩn xoay quanh và được cho là có thể dẫn lối cho người trần sang thế giới bên kia.

TP.HCM được Giải thưởng Du lịch thế giới chọn làm nơi trao giải

TP.HCM được Giải thưởng Du lịch thế giới chọn làm nơi trao giải

World Travel Awards chọn TP.HCM là địa điểm tổ chức Lễ trao giải thưởng khu vực châu Á và châu Đại Dương năm 2022.

The Bubble Tea Factory: Bảo tàng trà sữa độc nhất vô nhị của đảo quốc Singapore

The Bubble Tea Factory: Bảo tàng trà sữa độc nhất vô nhị của đảo quốc Singapore

Đảo quốc sư tử Singapore hiện đang thu hút với địa điểm dành cho các tín đồ của trà sữa và những viên trân châu ngọt ngào, cũng như những ai ưa khám phá. Đó là bảo tàng trà sữa trân châu đầu tiên tại Đông Nam Á

Cầu cảng đẹp như Hawai ở Hải Tiến khiến giới trẻ mê mệt, đã đến là phải check-in

Cầu cảng đẹp như Hawai ở Hải Tiến khiến giới trẻ mê mệt, đã đến là phải check-in

Với vẻ đẹp hoang sơ của biển cùng kiến trúc độc đáo, cầu cảng Hải Tiến thuộc Khu du lịch Hải Tiến (Hoằng Hóa) hiện đang là điểm check-in khiến giới trẻ mê mệt.

Lái xe ô tô du Xuân và những lưu ý không thể bỏ qua

Lái xe ô tô du Xuân và những lưu ý không thể bỏ qua

Những chuyến du xuân vui và hoàn hảo ai cũng mong muốn, tuy nhiên nó sẽ mất hứng và không trọn vẹn khi gặp những phiền toái đột xuất xảy ra trên đường.

Những lễ hội khó lòng bỏ qua đầu Xuân Kỷ Hợi

Những lễ hội khó lòng bỏ qua đầu Xuân Kỷ Hợi

Đến hẹn lại lên. Tháng Giêng âm lịch hàng năm là tháng của rất, rất nhiều các lễ hội ở Việt Nam trong đó có những lễ hội đáng chú ý, thu hút mối quan tâm của đông đảo dân chúng cũng như du khách gần xa.

Những địa danh Tây Bắc nhất định phải phượt đầu năm

Những địa danh Tây Bắc nhất định phải phượt đầu năm

Từ nhiều năm nay, với đặc thù về cảnh quan trong dịp Tết, Tây Bắc luôn là điểm hẹn lý tưởng để các phượt thủ tìm đến

Đến Chiang Mai, trải nghiệm một Thái Lan thật khác

Đến Chiang Mai, trải nghiệm một Thái Lan thật khác

Đến Thái Lan, nếu đã quá quen với Bangkok và Pattaya náo nhiệt phố thị, Phuket với những bãi biển cát trắng trải dài, thì Chiang Mai sẽ cho du khách một trải nghiệm khác biệt.