Trận chung kết EURO 2024 giữa Tây Ban Nha và Anh diễn ra trên một sân khấu không hề xa lạ với người hâm mộ bóng đá thế giới. Sân vận động Olympic Berlin ẩn chứa một quá khứ đen tối nhưng cũng là điểm đặc biệt buộc nhiều người phải nhớ tới.

Được xây dựng và tài trợ theo lệnh của nhà độc tài Adolf Hitler cho Thế vận hội 1936, Olympiastadion Berlin lẽ ra đã bị phá bỏ từ nhiều năm trước. Việc sân vận động này vẫn tồn tại là bởi lời hứa "làm sáng tỏ thay vì che giấu quá khứ" của người Đức. Họ gọi đây là khẩu hiệu "Vergangenheitsbewältigung", tức là đối mặt với hiện thực trần trụi của lịch sử.

Sân vận động nhuốm màu lịch sử

Thật khó để nhìn vào những hạng mục chi tiết tại khu liên hợp khổng lồ ở phía Tây Berlin (đã được thu nhỏ lại vào những năm 1950) mà không hình dung ra cảnh Hitler và đám tùy tùng đang hiện diện ở đó. Chúng ta đã từng xem các bộ phim tài liệu, đáng nhớ nhất là bộ phim tuyên truyền Olympia của Leni Riefenstahl. Kẻ độc tài này đã sử dụng Thế vận hội 1936 cùng sự hoành tráng của sân Olympiastadion để thể hiện quyền lực và tham vọng điên cuồng của mình.

Thời điểm đó, Hitler chưa lộ rõ ý định của mình. Các vận động viên gốc Do Thái được tuyển chọn kỹ càng được phép tham gia, các ấn phẩm của Đức Quốc xã bị cấm trên đường phố, các biển báo hạn chế người Do Thái trong cuộc sống hàng ngày bị dỡ bỏ. Cùng lúc đó, bên ngoài biên giới thành phố, các trại tập trung đang được xây dựng, sông Rhine đang được tái quân sự.

Nhưng không phải mọi thứ đều diễn ra theo kế hoạch. Hitler được cho là đã rất phẫn nộ sau khi chứng kiến vận động viên người Mỹ gốc Phi Jesse Owens trở thành vận động viên thành công nhất tại Thế vận hội khi giành 4 huy chương vàng. Chiến thắng của vận động viên này là "cái tát" vào lý thuyết về quyền lực tối cao của chủng tộc Aryan không có thật của Hitler. Chính những sự kiện có tính biểu tượng đó đã khiến người Đức quyết giữ lại sân Olympiastadion thay vì phá bỏ để xóa đi phần lịch sử đáng quên.

Những sự thay đổi cần thiết

Thật thích hợp khi 88 năm sau, hai đội bóng được coi là đa văn hóa như Anh và Tây Ban Nha tranh tài tại sân khấu này, khiến những người theo chủ nghĩa dân túy cực hữu châu Âu bối rối giống như Hitler đã từng.

Olympiastadion đã được tân trang lại toàn bộ với chi phí 242 triệu euro cho thời gian diễn ra World Cup 2006. Những hình chữ thập ngoặc từng được treo trên cổng của Olympiastadion đã không còn nữa, nhưng du khách vẫn bắt gặp nhiều chi tiết không thể tránh khỏi cho thấy di sản của thời kỳ Đức Quốc xã. Những bức tượng đồng là sự minh chứng cho lý thuyết chủng tộc mà chủ nghĩa Quốc xã dựa vào, lớp đá vôi Franconia do Hitler đích thân lựa chọn vẫn phủ lên các bức tường bên ngoài của nó.

Chính người Anh đã điều chỉnh kiến trúc của sân Olympiastadion, thu hẹp khi ngồi VIP, loại bỏ các chữ Vạn và mở cửa hồ bơi Olympic cho công chúng. Một phần mở rộng của công trình này là việc biến nó thành sân nhà của câu lạc bộ Hertha Berlin vào năm 1963. Một mái che được lắp đặt vào năm 1974 phục vụ cho World Cup 1974. Hệ thống chiếu sáng hiện đại cũng được bổ sung cũng như đường kẻ sọc xanh nổi bật.

Ngoài sự kiện của Owens tại Thế vận hội 1936, thì sân Olympiastadion cũng là nơi chứng kiến cú húc đầu của Zinedine Zidane trong trận chung kết World Cup 2006, kỷ lục 100 mét của Usain Bolt tại năm 2009. Sân vận động này một lần nữa dự kiến sẽ trải qua quá trình chuyển đổi, trong bối cảnh Hertha Berlin có kế hoạch chuyển đến một sân bóng khác để Olympiastadion chỉ chuyên tổ chức các trận đấu của đội tuyển quốc gia, như mô hình sân Wembley (Anh).