(Thethaovanhoa.vn) - Gần hai năm trước, trong cuộc trò chuyện với PV Thể thao & Văn hóa, NSƯT Anh Dũng hào hứng nói về việc "tái xuất" tại Nhà hát kịch Việt Nam trong vở  Hồn Trương Ba – da hàng thịt. Tuy nhiên, kế hoạch ấy đã không bao giờ thành hiện thực khi ông nằm xuống vào sáng 30/4 vừa rồi.

Đó không đơn thuần là một vai diễn. Bốn năm trước đấy, Anh Dũng rời khỏi ghế Giám đốc NHKVN sau khá nhiều ầm ĩ và khúc mắc. Sau cả hai cái tang liên tiếp của mẹ và vợ ông – cố NSND Phương Thanh...

Khao khát trở lại “ngôi nhà sân khấu”

"Có ông bạn nghe tin, nửa đêm điện thoại: ông là dạng gạo cội, quay lại chỗ cũ, diễn với bọn trẻ ranh làm gì? Tôi chỉ cười" – NSƯT Anh Dũng chia sẻ. Như lời ông, cuộc trở lại ấy cũng chẳng phải với mục đích để vị giám đốc cũ tỏ ra đàng hoàng, không để bụng về những chuyện đã qua. Chỉ đơn giản, có thêm một lần xuất hiện trên sàn diễn mà mình gắn bó gần 40 năm, người diễn viên này tự thấy thêm một lần hạnh phúc.

"Quay lại Nhà hát tập vở mà thấy như trở về nhà. Hôm khởi công, mọi người đứng dậy vỗ tay mãi khi tôi bước vào. Cũng chỉ biết gật đầu: cám ơn, cám ơn, các bạn ngồi đi " - ông kể thêm. "Lúc ấy, tôi lại càng thấm câu nói của cố nghệ sĩ Song Kim lúc sinh thời: Nếu có kiếp sau, tôi vẫn muốn trở lại là diễn viên của Nhà hát kịch Việt Nam."

NSƯT Anh Dũng (ngoài cùng bên phải) trong vở “Hồn Trương Ba da hàng thịt”. Ảnh: Nguyễn Đình Toán

Buổi gặp ấy, NSƯT Anh Dũng hào hứng nói rất nhiều về vai diễn dự kiến. Ông sẽ vào vai anh hàng thịt, thay cho vai con trai Trương Ba trong bản diễn cũ của thập niên 1980. Vai anh hàng thịt ấy, cố NSND Trọng Khôi đã từng thể hiện rất thành công. Bây giờ, để bước qua cái bóng của người đàn anh mình, đó phải là một anh hàng thịt khác, của riêng Anh Dũng...

Cuối cùng thì tâm nguyện ấy không thể hoàn thành. Tập được vài buổi, điều kiện sức khỏe không cho phép ông bước lên sàn diễn. Và cả đòi hỏi về sự tập trung trí não của người diễn viên nữa. Như lời người bạn thân, nhà biên kịch Nguyễn Thị Hồng Ngát, kể từ khi Phương Thanh mất đi, tâm lý của Anh Dũng  mệt mỏi và suy sụp nhiều. Nhiều lần,muốn bạn mình khuây khỏa, bà Ngát định "kéo" ông đi làm phim truyền hình, nhưng rồi cũng chẳng tới đâu.

Hóa ra, không vào vai diễn "dối già" ấy, dấu ấn cuối cùng mà NSƯT Anh Dũng để lại là vai Đại tá công an trong bản dựng lại của Nhân danh Công lý. Đó là năm 2009, trong những ngày cuối cùng ông ngồi trên ghế giám đốc. Vợ vừa qua đời, Anh Dũng bảo may mà còn có vai diễn ấy để ông bước lên sân khấu, tự tìm chút khuây khỏa trong sự trống vắng của mình.

Giá như được vinh danh từ lúc còn sống

Bỏ Đại học Y để học nghề diễn viên rồi về Nhà hát Kịch VN vào giữa thập niên 1970, Anh Dũng là gương mặt gạo cội tại đây với hàng chục vai diễn: Ngọ (Đâu có giặc là ta cứ đi), Tỉnh trưởng (Hồi chuông cảnh tỉnh), Matsu (Matsu kẻ sống ngoài vòng pháp luật), con trai Trương Ba (Hồn Trương Ba – da hàng thịt)... Rồi những lần xuất hiện trên điện ảnh và truyền hình với những Người Hà Nội, Kỷ niệm đồi trăng, Cô gái trên sông... Những dấu ấn để lại là quá đủ, để bạn bè và đồng nghiệp đề nghị xin truy tặng danh hiệu NSND cho Anh Dũng vào thời điểm này.

"Ngắn gọn thì Dũng quá xứng đáng. Anh em trong Hội sẽ nỗ lực tối đa để cùng Nhà hát kịch Việt Nam thực hiện điều này" – NSND Lê Tiến Thọ, Chủ tịch Hội Nghệ sĩ sân khấu Việt Nam, nhận xét. Theo lời ông, dù mới được chuẩn bị trong một thời gian ngắn, hồ sơ xin truy tặng danh hiệu NSND cho Anh Dũng hiện đã được thông qua ở các Hội đồng cấp cơ sở và cấp Bộ đều với 100% số phiếu thuận. Vào cuối tháng 5, hồ sơ này sẽ được chuyển tiếp lên Hội đồng Nhà nước (gồm 2 cấp) để nhận kết quả cuối cùng. Có nghĩa, nếu thành công, danh hiệu NSND sẽ đến với ông theo giống như trường hợp của cố nghệ sĩ Phương Thanh: Qua đời năm 2009 khi đang là NSƯT và được truy tặng danh hiệu NSND 3 năm sau đó.

Như lời bạn bè, cách đây chừng 10 năm, vợ chồng Anh Dũng – Phương Thanh đều làm đơn xin danh hiệu NSND. Cả 2 đều đủ tiêu chuẩn, nhưng hồ sơ đến vòng cuối cùng thì hỏng vì những lý do riêng. Từ đó, họ cũng không mặn mà với chuyện này. Đợt NSƯT Phương Thanh mất, dù Anh Dũng ngần ngại, các bạn của Phương Thanh như Bùi Cường, Minh Châu vẫn nhiệt tình đứng ra vận động và kêu gọi anh em cùng xin truy tặng danh hiệu cho chị.

"Người Việt Nam mình hay lập luận thiên về cảm tính. Dũng mất, mọi người đều thương, đều ủng hộ việc xét tặng danh hiệu NSND cho anh" – bà Nguyễn Thị Hồng Ngát nói - "Tất nhiên, là bạn Dũng, tôi vui khi biết điều này. Nhưng giá như Dũng được vinh danh khi còn sống, giá như chúng ta có thể thông cảm, bao dung cho nhau sớm hơn, thì mọi chuyện sẽ tốt đẹp biết bao nhiêu..."

Sơn Tùng
Thể thao & Văn hóa