(Thethaovanhoa.vn) - Câu chuyện lập lại trật tự vỉa hè không những không có gì mới, mà còn “xưa như trái đất”. Không biết bao nhiêu lần chính quyền Thủ đô ra quân rầm rộ, thậm chí có người dùng từ “tuyên chiến”, nhưng không ít lâu lại bỏ cuộc.

• 'Cuộc chiến đòi lại vỉa hè' ở Hà Nội: Người dân mong muốn 'sân chơi' bình đẳng
• Lập lại trật tự vỉa hè Hà Nội: Không để 'ồn ào rồi lại dịu êm'
• Hà Nội đồng loạt triển khai giải tỏa lấn chiếm vỉa hè
• Vỉa hè và thông điệp của Hà Nội

Có lẽ, với cách làm hiện nay, tất cả đang là sự đối phó, khiên cưỡng, bởi “sắt đá còn có độ mỏi huống chi sức người”. Một cán bộ quận nói với tôi rằng: “mỗi lần đến nhắc nhở, cưỡng chế bị dân la ó, mỉa mai và phản kháng, lâu dần cũng nản. Bởi cán bộ đâu đủ lực lượng để túc trực 24/24 giờ trên hàng nghìn quán xá”. Những lời chia sẻ đấy là rất thật và đúng thực tế những gì đang diễn ra trên vỉa hè thời gian dài qua.

Chúng ta nên có cách nhìn nhận về việc lập lại trật tự vỉa hè là rất bình thường và là công việc thường xuyên, lâu dài; trong đó trách nhiệm quản lý là của chính quyền, còn người dân cần nâng cao ý thức giữ gìn. Và trong cách làm cũng phải thấu đáo, đi vào lòng người, với những tính toán phù hợp, khoa học, đúng với nhu cầu, thực tiễn từng vùng, từng địa phương, bởi mỗi nơi có một tập quán, lịch sử, văn hóa hoàn toàn khác nhau.

Muốn vậy, việc tuyên truyền cần được đề cao, bàn bạc để người dân cảm phục, từ đó đồng thanh, đồng tình ủng hộ và thực hiện, bởi không có ai cưỡng chế, giám sát tốt bằng chính nhân dân. Đặc biệt, lúc làm cũng cần tạo sự công bằng, tránh sự bức xúc, bất mãn trong các hộ kinh doanh, buôn bán.

Tình trạng vi phạm trật tự vỉa hè hiện đã để ở mức tràn lan, trên diện rộng, khó kiểm soát. Lâu lâu chính quyền lại mở “cuộc cách mạng vỉa hè”, nhưng vẫn còn mang tính hình thức, hô hào. Trước áp lực của dư luận báo chí nhiều nơi rầm rộ ra quân để “lấy điểm”. Và khi chính quyền làm mạnh, thì truyền thông cũng tung hô, thậm chí quá mức cần thiết, nên chưa tạo được sự đồng thuận trong đại bộ phận nhân dân.

Đúng lý, đúng luật thì vỉa hè là của chung toàn xã hội và nhân dân, không được cá nhân, tổ chức nào xâm phạm, để không gian chung cho mọi người được hưởng, đồng thời góp phần an toàn giao thông. Tất cả mỗi công dân đều phải có nghĩa vụ bảo vệ lấy vỉa hè, chứ không riêng gì chính quyền. Vậy nhưng, khi làm, lại giương cao khẩu hiệu: “đòi lại”, “giành lấy”, “của nhà nước thì phải trả”… Như vậy là nghe có vẻ to tát, chưa thỏa đáng, chưa tạo được sự đồng cảm, đi vào lòng người, để cùng nhau hợp tác, giữ gìn và bảo vệ.

Về phía người dân kinh doanh, cũng cần nhìn nhận khách quan, thấu đáo, vì vỉa hè đã mang lợi cho riêng họ rất nhiều, nhưng trách nhiệm để đóng góp, bảo vệ vỉa hè thì dường như chưa được là bao. Nếu chính quyền nơi nào không quan tâm, không quyết liệt thì kết quả cho thấy nơi đó xảy ra nhiều vi phạm. Có nghĩa có nơi người dân đang làm theo cách đối phó.

Vỉa hè nhiều nơi vi phạm nghiêm trọng bị lấn chiếm. Có lẽ không ít nơi vỉa hè không khác gì tiện nghi sinh hoạt của một hộ gia đình sinh sống, từ thúng bạt, mái che, mái vẩy, bàn ghế, chõng ngủ, ô tô, xe máy… và chỉ còn một vật dụng hiếm thấy là giường ngủ không đưa ra vỉa hè. Và cái gì đã thành thói quen thì rất khó để thay đổi.

Còn về mặt quản lý, nhiều nơi xem vỉa hè là nơi ban phát bổng lộc, tình cảm, dẫn tới thiếu công bằng, khách quan. Nhà này thấy nhà kia vi phạm, lâu dần cũng làm theo, nếu không thì thiệt thòi, hàng hóa khó kinh doanh, ế ẩm. Khi chính quyền ra quân chiến dịch giải tỏa, thậm chí có nơi còn thông báo cho người nhà cất đồ đạc vào trước.

Như vậy, xét trên nhiều phương diện thì có nơi có lúc, nguyên nhân để xảy ra khó kiểm soát là do trách nhiệm từ hai phía là người quản lý và chủ thể sử dụng. Vừa qua, người đứng đầu chính quyền Thủ đô đã đưa ra thông điệp khá thẳng thắn, trung thực với những số liệu cụ thể chứng minh sự vi phạm lấn chiếm vỉa hè, được nhiều người đánh giá, úng hộ cao.

Và dường như sau sự quyết tâm đó, các địa phương đã vào cuộc rất quyết liệt, hình ảnh phố phương nhiều nơi, nhiều địa bàn đã ngăn nắp một cách "kỳ lạ", thậm chí nhiều tuyến phố cổ vắng bóng khách mua đến đìu hiu, yên tĩnh như ngày tết.

Theo ghi nhận của phóng viên ngày 9/3 trước “giờ G”, trên các tuyến phố cổ, nơi được xem là sầm uất bậc nhất Thủ đô bởi phần lớn du khách thập phương khi đến Hà Nội đều chọn nơi đặc trưng nhất để tham quan, mua sắm đó là phố cổ.

Trên các tuyến phố như Hàng Ngang, Hàng Đào, Hàng Cân, Hàng Bông, Hàng Đường vỉa hè ngăn nắp, xe cộ của gia chủ được cất vào trong quầy bán hàng; còn người bán hàng thản nhiên ngồi ghế trên vỉa hè đọc báo để chờ khách thưa thớt tới mua… Sở dĩ vắng khách, vì nay khác trước là không cho phép dừng đỗ xe.

Những động thái và chuyển biến tích cực này thật đáng mừng và đáng ghi nhận. Tuy nhiên, để duy trì được bền vững lâu dài và người dân tận tâm thực hiện thì cần bố trí hài hòa lợi ích, bằng việc tạo không gian đi bộ, bãi gửi xe tập trung tại phố cổ, hạn chế phương tiện vào nội đô; đặc biệt sử dụng vỉa hè một cách hợp lý, có sơn vạch kẻ vẽ rõ ràng, vừa tận dụng được không gian vỉa hè, vừa có chỗ cho người đi bộ như nhiều nơi đã thực hiện được tốt, tránh lãng phí.

Sáng nay (10/3) lực lượng chức năng các quận huyện đồng loạt ra quân trên diện rộng để lập lại trật tự vỉa hè. Hy vọng lần ra quân này chỉ là dấu mốc, là thông điệp để thức tỉnh mọi người ý thức bảo vệ; còn về lâu dài phải do chính người dân quyết định thành công hay thất bại, vì không thể ngày nào lực lượng chức năng chỉ làm mỗi nhiệm vụ canh gác vỉa hè. Và đừng để cách làm lúc “quá hữu, quả tả” diễn ra.

TTXVN - Nguyễn Văn Cảnh