(Thethaovanhoa.vn) - Joni Mitchell đã tạo ra ra thứ âm nhạc kỳ diệu nhất của thế hệ mình bằng cách lao vào bể tình ái, hết lần này tới lần khác. Những người đàn ông thay đổi, chỉ có nỗi đau là giống nhau. Nhưng nỗi đau càng lớn, những ngóc ngách ẩn của âm nhạc càng hiện lên.

Ca khúc 'Big Yellow Taxi' của Joni Mitchell: 'Không biết mình có gì cho tới khi mất nó'

Một ca khúc ra đời từ cách đây 40 năm (1970), nhưng giai điệu đẹp và ca từ sâu sắc của nó lại ngày một thống thiết theo thời gian. Nó là thông điệp về môi trường đã quen thuộc từ thời cha ông ta, và tới nay - với ít nhất 456 nghệ sĩ ghi âm lại, theo trang điện tử của Joni Mitchell - "Big Yellow Taxi" một lần nữa nhắc nhở thế hệ trẻ về gánh nặng mà mẹ thiên nhiên đang phải chịu đựng.

Bất hạnh làm nên món quà âm nhạc cho Mitchell hay ngược lại, vì âm nhạc, Mitchell sẵn lòng lao vào bất hạnh? Có lẽ không phải cả hai.

Không hàng phòng vệ

Album Blue năm 1971 của Joni Mitchell luôn được nhắc tới mỗi khi các ấn phẩm lớn hay trang mạng - dù thị hiếu khác nhau - tung danh sách Những album vĩ đại nhất mọi thời đại. Bản thân Mitchell có lẽ đã tìm ra chính xác lý do tại sao album nổi tiếng tới vậy khi cô nói với Rolling Stone trong buổi phỏng vấn năm 1979:

“Album Blue, khó có nốt nào thiếu trung thực trong giọng hát. Vào giai đoạn đó của cuộc đời, tôi không có sự phòng vệ cá nhân nào. Tôi có cảm giác như lớp bóng kính bọc bao thuốc lá. Tôi cảm thấy như tôi hoàn toàn không có bí mật gì với thế giới và trong đời tôi không thể giả vờ là mạnh mẽ hay hạnh phúc. Nhưng lợi thế là trong âm nhạc cũng không có hàng phòng vệ đó”.

Nhưng dường như từ khi sinh ra, Mitchell đã là bạn tốt với nỗi đau, như một đứa trẻ đi vững sau nhiều lần ngã.

Sinh năm 1943, giống như nhiều nhạc sĩ pop khác, cô có tuổi thơ tẻ nhạt, một ngôi sao sáng giữa bối cảnh nhạt nhòa. Bệnh bại liệt khi nhỏ cùng tâm hồn dạt dào, ngây thơ, đã dẫn cô tới với nghệ thuật.Vì là “trinh nữ duy nhất trong trường nghệ thuật”, khi gặp được người đàn ông vừa mắt với chiếc cằm vuông, cô liền mang thai. Còn quá trẻ, cô phải gửi con tới nhà nuôi dưỡng. Ở tuổi 22, Mitchell nghèo, cô đơn, là mẹ của một đứa trẻ mà cô thấy có lỗi. Mitchell đã bám lấy nhạc sĩ Chuck Mitchell như phao cứu sinh. Anh ta hứa sẽ nhận nuôi đứa trẻ nhưng sau khi kết hôn đã đổi ý. Cuộc hôn nhân kết thúc và nỗi đau được bất tử hóa trong ca khúc Little Green- cũng nằm trong album Blue. Nhưng một lần nữa, nó không đánh gục được Mitchell.

Sở hữu vẻ ngoài đẹp hơn bất kỳ ảnh quảng cáo nào cho Saint Laurent, cá tính đặc biệt và nhất là tài năng hiếm có, xung quanh Mitchell luôn là những kẻ si tình. David Crosby, người sản xuất đĩa đầu tiên cho cô, thường đánh đố cô trước mặt bạn bè, xem cô “thổi bay tâm trí họ” thế nào. Mitchell luôn làm được. Hết người này tới người khác quỳ gối xin lấy cô. Nhưng lại chính Mitchell từ chối bởi cô quá bận rộn. Đàn ông ước mơ có được Mitchell như một người vợ, một nàng thơ, một mỹ nhân ngư hay một ngôi sao. Ngược lại, họ có một thiên tài, người đặc biệt thích giải mã những ảo tưởng của họ về cô.

Giống như một đứa trẻ, Mitchell kiêu kỳ từ chối người này nhưng lại chẳng ít lần cưỡng lại sự hấp dẫn của kẻ khác. Nhiều trong số này khiến cô đau đớn, là “chàng thơ” trong các ca khúc thuộc Blue.

Muôn trùng cảm xúc trong "A Case Of You":

Tình yêu tinh thần

Nằm giữa vòng xoáy tâm trạng của Blue chính là A Case Of You, bản ballad đầy khao khát được hưởng “lợi thế” từ sự riêng tư và thiếu vắng màng lọc mà Mitchell nhắc tới trong buổi phỏng vấn. Giai điệu được nổi bật bởi nhạc cụ “thanh đạm”: Chỉ có James Taylor trên cây đàn guitar acoustic, Russ Kunkel chơi trống và chính Mitchell chơi ximbalum. Dưới nền nhạc, giọng hát của Mitchell là tiên phong cảm xúc, đi từ thủ thỉ nhẹ nhàng tới giả thanh cao vút.

A Case Of You là 1 trong những tình khúc được yêu thích nhất thời đó, điều thật trớ trêu khi nó bắt đầu với sự thừa nhận rằng chuyện đã tới hồi kết: “Ngay trước khi tình yêu của chúng ta vụt mất” - Mitchell hát ở câu đầu. Những hứa hẹn về ổn định giờ chẳng thực hiện được dù: “Anh nói: Anh bất biến như một ngôi sao phương Bắc”. Và cô nói: “Bất biến trong bóng đêm”. Cô thậm chí được cảnh báo về anh nhưng vẫn lao về phía tình yêu.

Như nhiều ca khúc trong Blue, chuyện tình tan vỡ với Graham Nash thường được coi là nguồn cảm hứng cho A Case Of You. Nguyên do tan vỡ theo Nash có lẽ là do Mitchell muốn trở thành một người vợ thực thụ, sẵn sàng rời bỏ sự nghiệp. “Nhưng thế quái nào một người có não lại có thể nói với Joni Mitchell: Sao em không đi nấu ăn đi?” - Nash thành thật. Thế là, Mitchell rời nhà, bỏ đi du lịch châu Âu một mình. Từ đó, cô gửi điện chia tay Nash. Trên hòn đảo Formentara ngoài khơi Tây Ban Nha, nhiều kiệt tác trong album Blue đã ra đời.

Nhưng nhiều khả năng, A Case Of You không phải chỉ là về Nash! Nó có lẽ bao gồm cả tay guitar Taylor mà cô có quan hệ ngắn ngủi nhưng mãnh liệt năm đó - người cô nhắc tới trong ca khúc All I Want. Và đặc biệt, liên quan tới một người sở hữu cá tính và tài năng mà Mitchell vô cùng ngưỡng mộ: Leonard Cohen.

Mitchell lần đầu gặp Cohen tại Liên hoan Folk tại Newport năm 1967. Trong lần đầu này, Mitchell không ngại bộc lộ sự ngưỡng mộ với người mà chính cô thường được so sánh thời đầu sự nghiệp. “Leonard đã viết Suzanne. Tôi gặp anh liền nói: Tôi yêu ca khúc đó, thật là một ca khúc vĩ đại. Thật sự! Suzanne là 1 trong những ca khúc tuyệt nhất tôi từng nghe. Thế nên, tôi vô cùng tự hào khi gặp anh. Anh khiến tôi phải khiêm tốn bởi khi tôi nhìn ca khúc này, tất cả những ca khúc của tôi đều thật ngây thơ. Nó đã nâng cao tiêu chuẩn khi viết của tôi” - Mitchell sau này nhớ lại.

Có sự đồng điệu rất lớn nên không ngạc nhiên khi ít lâu sau, Mitchell chuyển về sống với Cohen. Mitchell, một người thích giải mã đàn ông, nay gặp phải “bậc thầy”. “Một lần tôi đến nhà anh ấy và tôi đã ngủ quên trong căn phòng cũ của anh. Anh ấy đã ngồi dậy và nhìn tôi ngủ. Anh ngồi đó suốt đêm, quan sát tôi xem tôi có thể là ai trong thế giới này” - Mitchell nhớ lại - “Leonard ngập trong rất nhiều nỗi đau. Phật giáo gọi đó là ngạ quỷ”.

• Ca khúc 'Big Yellow Taxi' của Joni Mitchell: 'Không biết mình có gì cho tới khi mất nó'
• Ca khúc 'Woodstock' của Joni Mitchell: 'Đưa chúng ta trở lại khu vườn'
• 'Both Sides, Now' của Joni Mitchell: Nhìn thấy đám mây từ cả hai phía

Họ đã yêu nhau điên cuồng và cũng không ngạc nhiên khi quan hệ kết thúc chỉ sau vài tháng ngắn ngủi. Lửa lớn thì củi mau tàn. Nhưng họ đã là bạn tốt của nhau cho tới khi Cohen lìa đời. Ảnh hưởng của Cohen cũng không bao giờ phai nhạt. Những ám chỉ văn học là đặc trưng trong nhạc của Cohen và ở A Case Of You, ít nhất có 2 lần Mitchell ám chỉ: 1 từ Shakespeare và 1 từ Rilke. Cả 2 đều làm thơ và gần đây, Mitchell nằm trong danh sách đặt cược đoạt giải Nobel Văn học.

Đúng như trong A Case Of You, Cohen “ở trong máu tôi như rượu thánh/ Anh có vị ngọt đắng vô cùng/ Ôi, em có thể uống một thùng anh, anh yêu/ Mà vẫn đứng vững trên chân mình”. Nhưng như 2 kẻ hiểu nhau quá rõ, họ biết rằng cái họ cần không phải tình yêu, mà là tinh thần bất diệt.

A Case Of You được hát lại bởi hơn 200 nghệ sĩ, trong đó có chính chàng thơ của nó là Graham Nash. Năm 2011, Mitchell được khán giả BBC Radio 4 bình chọn là Nữ nghệ sĩ số 1 và A Case Of You là Ca khúc số 1 của một nữ nghệ sĩ.

Thư Vĩ (Tổng hợp)