Another Day In Paradise là một ca khúc rất nổi tiếng của ca sĩ người Anh, Phil Collins. tháng Giêng này nó tròn 25 tuổi. 25 năm trôi qua, những ưu tư của Phil Collins dường như chưa bao giờ vơi xuống.

Kẻ ngoài cuộc

“Người đàn bà khốn khó với gọi theo người đàn ông đang đi qua trước mặt “Ông ơi có thể giúp tôi được không? Trời lạnh quá và tôi chẳng có chỗ nào để tránh rét, nếu biết thì làm ơn hãy chỉ giúp tôi”. Nhưng người đàn ông vẫn tiếp tục bước, không ngoái lại, ông ta vờ như chẳng nghe tiếng người đàn bà kia nói gì…”, không một lời dẫn nhập, Another Day In Paradise (Một ngày khác ở thiên đường) mở ra cho người nghe một thế giới khác lạ, hay đúng hơn, một thế giới bị xua đuổi mà những kẻ sống lành lặn trên Trái đất không biết rằng mình vẫn đang sống ở thiên đường.

Phil Collins và đĩa single Another Day In Paradise

Phil Collins nhớ lại ông đã viết giai điệu này trên chiếc piano cũ ở nhà, vừa chơi đàn vừa thu vào băng. Rồi một hôm, ông mở lại cuộn băng và tự hỏi với giai điệu này thì nên có phần lời như thế nào… Collins bỗng nhớ đến lần ghé thăm Thủ đô Washington của nước Mỹ và ấn tượng gần như ngay lập tức khi trông thấy những người vô gia cư ngủ trên hè phố, bên trong những chiếc thùng carton nhỏ, co ro tránh rét. Rất gần nơi đó là trung tâm tài chính và chính trị, những doanh nhân và chính khách vẫn bước ngang qua họ không mảy may động lòng... Nghĩ tới đó, Collins bật ra ngay câu hát “She Calls Out To The Man On The Street” (Người đàn bà khốn khó với gọi theo người đàn ông đang đi qua trước mặt) và ca từ bắt đầu tuôn ra. “Trước đó tôi không định viết về những người vô gia cư nhưng hình ảnh ấy ám tôi đến nỗi phải bật ra thành lời hát”, Phil Collins nhớ lại. Vào thời điểm năm 1990 nước Mỹ có 3 triệu người vô gia cư và thế giới đang có 100 triệu kẻ không nhà.

“Mọi người lúc ấy nhìn vào tôi cứ như thể tôi không thuộc về giai cấp của họ. Họ nghĩ rằng “Ồ, tay đó rất nổi tiếng và có rất nhiều tiền”. Khi họ nói điều ấy, như thể những người như bọn tôi đã đánh mất hết những giác quan cảm xúc với thực tế rồi, mất luôn cả lương tri”, Phil Collins tâm sự với tờ New York Times vào năm 1990. Và rồi album... But Seriously ra đời như cách mà Phil Collins muốn nói rằng những nghệ sĩ không đứng ngoài cuộc. Đây có thể xem là album có chính kiến về vấn để xã hội nhất mà Phil Collins từng phát hành. Album gồm những bài hát nói về vấn đề Bắc Ai-len (That’s Just The Way It Is), về nạn phân biệt chủng tộc (Colours) hay nạn côn đồ đô thị (Heat On The Street) nhưng lấp lánh nhất chính là bài hát nói về những kẻ không nhà, Another Day In Paradise.

Bài hát này làm gợi nhớ tới ngay ca khúc bất hủ Streets Of London của Ralph McTell phát hành năm 1969. Ở ca khúc đó, McTell “tả” lại những con phố London với những người vô gia cư “đang đọc những tin nóng hổi của tờ báo… hôm qua”, không đủ áo ấm để mặc, lướt chân đau quanh những phố nghèo London. Nhưng không giống như McTell, vốn chỉ đặc tả, câu chuyện của Phil Collins “động” hơn. Ở đó, những người sống dưới đáy cũng có thể cất lên tiếng nói dù rất yếu ớt. Ở đó, Phil Collins đóng vai người thứ 3 nhìn thấy và đặt vào hoạt cảnh ấy một thông điệp của mình. Đó là “Think Twice, Cause It’s Another Day For You And Me In Paradise”, hãy suy nghĩ hai lần trước khi lãng phí điều gì bởi đó sẽ là gánh nặng cho người khác.

Another Day In Paradise trở thành một thông điệp đầy tính nhân văn của Phil Collins, chứng nhận người nhạc sĩ/ca sĩ này không phải là một kẻ ngoài cuộc. Sâu thẳm trong bài hát là những giọt nước mắt mà Phil Collins thừa nhận là có lúc nó đã rơi xuống.

Không nhận thù lao

Another Day In Paradise đã được mở suốt kỳ nghỉ năm mới dù bài hát mang thông điệp đầy ngẫm ngợi và chẳng có một chút vui vẻ nào. Vậy nhưng bài hát này đã thắng giòn giã, đưa Phil Collins lần thứ 7 có bài hát quán quân tại Billboard. Vì bài hát được phát hành cuối năm 1989 và chiến thắng 4 tuần liên tiếp nên đã đưa Phil Collins trở thành nghệ sĩ có bài hit kỷ lục kéo dài từ thập niên 1980 sang đến thập niên 1990. Bên cạnh đó, Another Day In Paradise cũng đứng quán quân cho cả thập niên 1980 tại Mỹ.

Chưa dừng lại đó, năm 1991, Phil Collins đã giành được giải Ghi âm của năm tại Grammy, giải Single hay nhất tại Brit Awards và bài này đã trở thành bài hát hay nhất trong sự nghiệp của ông. Tại Việt Nam đây cũng là ca khúc rất được giới trẻ mến mộ. Music Video của nó một thời xuất hiện liên tục trên MTV.

Tuy thế, các nhà phê bình lại không dành cho ca khúc này cái nhìn thiện cảm. Cây viết Caroline Sullivan của tờ The Guardian cho rằng bài hát “không thể giải quyết vấn đề vô gia cư với cái nhìn sâu sắc”. Ký giả Andrew Collins mô tả bài hát này là sự “bồi thường nhạt nhẽo” cho những người vô gia cư. Ca sĩ/nhạc sĩ và nhà hoạt động chính trị Billy Bragg cũng tuyên bố “Phil Collins có thể viết một bài hát về người vô gia cư, nhưng nếu anh ta không có hành động song hành thì rõ ràng người vô gia cư chỉ là cái cớ cho anh ta khai thác mà thôi”. Song tờ New York Times cho rằng bài hát này là nhân chứng sống cho những gì đã diễn ra ở đời thực. Tình trạng vô gia cư đã tăng chóng mặt vào thời điểm 1990 khiến cho Chính phủ Mỹ và nhiều quốc gia khác phải đối mặt với vấn đề nan giải. Việc Phil Collins nói lên thực tế ấy là một việc dũng cảm và đầy trách nhiệm và tất nhiên Phil Collins không có thẩm quyền để giải quyết vấn nạn ấy.

Đáp lại những chỉ trích của những phê bình gia, suốt 25 năm qua Phil Collins im lặng. Có một thực tế rằng, toàn bộ số tiền bản quyền từ Another Day In Paradise đã được Phil Collins gửi tặng những tổ chức thiện nguyện chuyên chăm sóc những người vô gia cư.

Mà thực tế ấy, ít người được biết.

Nguyên Minh
Thể thao & Văn hóa Cuối tuần