Trước tình hình biến thể XBB đang lây lan nhanh tại 70 quốc gia và đã xuất hiện tại nước ta, Bộ Y tế khuyến cáo nhóm trẻ em có sức đề kháng yếu và người cao tuổi cần thận trọng khi đi du xuân để tránh nhiễm bệnh.

Nhóm người dễ mắc bệnh khi dịch bùng phát

Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), đến nay đã ghi nhận trên 500 biến thể khác nhau, hiện biến thể Omicron là biến thể chủ đạo của các trường hợp mắc trên toàn thế giới với nhiều biến thể phụ như: BQ.1 (chiếm 23,3%), BA.5 (chiếm 20,6%), BA.2.75 (chiếm 6,8%), XBB (chiếm 3.3%), BA.4.6 (chiếm 2,8%) và một số biến thể phụ khác^[1].

Biến thể XBB được xem là biến thể tồi tệ nhất của Omicron, ghi nhận trên thế giới từ tháng 10/2022 và đến nay đã lây lan ở hơn 70 quốc gia. Gần đây, biến thể phụ XBB.1.5 đang gây đợt bùng phát dịch mới ở Mỹ, tỷ lệ mắc biến thể này tăng từ 4% lên 41%, trong đó gần nửa số ca mắc là do biến thể phụ XBB.1.5 gây ra.

WHO dự báo chủng XBB và XBB.1.5 sẽ dần chiếm ưu thế so với các chủng phụ của Omicron khác trong thời gian tới. Theo các chuyên gia y tế trên thế giới, biến thể XBB có khả năng tránh miễn dịch và lây lan nhanh hơn so với các biến thể khác của Omicron; tuy nhiên vắc xin phòng COVID-19 hiện tại vẫn có thể phòng khả năng diễn biến tình trạng bệnh nặng, tử vong.

Ở nước ta, hệ thống giám sát bệnh truyền nhiễm đã ghi nhận sự xuất hiện của biến thể XBB tại tỉnh Tây Ninh và Thành phố Hồ Chí Minh. Tuy nhiên, tình hình dịch COVID-19 tại Việt Nam cơ bản đang được kiểm soát, tỷ lệ mắc và tử vong do COVID-19 giảm mạnh; bao phủ tiêm chủng vắc xin phòng COVID-19 thuộc nhóm các quốc gia có tỷ lệ cao nhất trên thế giới. Tính đến hết ngày 04/01/2023, Việt Nam đã triển khai tiêm chủng được trên 265 triệu liều vắc xin phòng COVID-19 an toàn cho người dân từ 5 tuổi trở lên.

Bộ Y tế nhận định, trong thời gian tới, tình hình dịch COVID-19 sẽ diễn biến phức tạp; các biến chủng, biến thể phụ của vi rút SARS-CoV-2 liên tục biến đổi; miễn dịch do tiêm vắc xin giảm dần theo thời gian; cùng với việc mở cửa, nới lỏng các chính sách phòng, chống dịch của một số nước trong khu vực sẽ dẫn đến nguy cơ số trường hợp mắc COVID-19 gia tăng.

Hiện nay đang là giai đoạn giao mùa Đông - Xuân, tiềm ẩn nguy cơ bùng phát các bệnh dịch đường hô hấp; thời gian tới là dịp Tết Nguyên Đán Quý Mão 2023 và mùa lễ hội đầu năm, nhu cầu giao thương, du lịch tăng cao, cùng thời tiết chuyển mùa thay đổi bất thường là điều kiện thuận lợi cho các dịch bệnh truyền nhiễm lây lan, có thể gia tăng số mắc, nhất là với nhóm trẻ em có sức đề kháng yếu và người cao tuổi có bệnh lý nền, dễ mắc và diễn biến nặng các bệnh truyền nhiễm.

Biến thể phụ XBB lây lan nhanh thời gian tới

Đánh giá về biến thể phụ XBB của Omicron, Tiến sĩ Angela Pratt - Trưởng đại diện Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) tại Việt Nam thông tin, biến thể XBB và các biến thể phụ đã được phát hiện tại nhiều quốc gia trong đó có Việt Nam và sẽ tiếp tục lây lan trong thời gian tới.

“Biến thể XBB và các biến thể phụ dễ lây lan hơn các biến thể phụ khác. Đây là một thông tin đáng lo ngại”, Tiến sĩ Angela Pratt nói.

Theo trưởng đại diện WHO tại Việt Nam, các nghiên cứu đang được tiến hành để hiểu rõ hơn về khả năng tránh miễn dịch của biến thể XBB - tức là khả năng vượt qua "lá chắn" bảo vệ do các loại vắc xin phòng Covid-19 hiện có cung cấp.

Tuy nhiên cho đến nay, không có bằng chứng về sự thay đổi mức độ nghiêm trọng của bệnh do biến thể XBB gây ra. Các biện pháp chẩn đoán và bảo vệ hiện tại vẫn có hiệu lực, bao gồm cả các vắc xin Covid-19 được WHO phê chuẩn.

"Những loại vắc xin Covid-19 này đã chống chọi tốt với các biến thể mới và vẫn có hiệu quả cao trong việc ngăn ngừa bệnh nặng và tử vong do Covid-19", đại diện WHO tại Việt Nam nhận định.

Vì vậy, trong thời điểm hiện tại, WHO khuyến nghị áp dụng các biện pháp phòng ngừa với biến thể XBB tương tự như đối với các biến thể phụ khác của Omicron và Covid-19 nói chung.

Để chủ động phòng, chống dịch COVID-19 và các dịch bệnh mùa Đông – Xuân, dịp Lễ Tết, Bộ Y tế Việt Nam khuyến cáo người dân chủ động, tích cực thực hiện các biện pháp dự phòng cá nhân, như: đeo khẩu trang nơi công cộng, thường xuyên rửa tay sạch...; chú trọng tiêm chủng vắc xin phòng COVID-19 đủ liều, đúng lịch theo khuyến cáo của ngành y tế, nhất là những người có nguy cơ cao mắc bệnh.