Tản văn cuối tuần: Sự thật về dế trũi
(Thethaovanhoa.vn) - Cập cậy (dế trũi) họ dế. Họ dế nhưng cập cậy không nhanh nhẹn dũng mãnh như dế mèn và to con như dế mèn. Cập cậy không biết đánh nhau, nó nhút nhát và chậm chạp vụng về.
Dế Mèn phiêu lưu ký, tác phẩm Việt Nam có tinh thần nhân loại
“Trước năm 1945, các tác phẩm văn học thiếu nhi VN, tiêu biểu là Dế Mèn phiêu lưu ký, hướng đến tính nhân loại, nhờ đó mà có giá trị lâu dài. Các tác phẩm về sau của ta không được như thế” - nhà nghiên cứu Lại Nguyên Ân.
Cập cậy có cánh như các loài dễ trũi, dế ma nhưng cánh mỏng yếu ớt, chỉ để trang điểm mà không sử dụng được. Đôi càng phía trước áp 2 bên má của cập cậy như 2 bảo kiếm to khỏe nhưng chỉ để đào địa đạo kiếm cái ăn chứ không có càng sau to như dế mèn, nên cập cậy cũng không thể nhảy xa, không linh hoạt như dế mèn, và càng không thể thành một chiến binh dũng mãnh.
Nhìn chung cập cậy giống một tiểu thư nhu mì yếu ớt. Trong tác phẩm Dế mèn phiêu lưu ký, nhà văn Tô Hoài đã nói đến chuyện cập cậy bị đánh te tua như thế nào trong một lần bị bắt nạt.
Cập cậy còn có tên nữa là dế trũi. Cái tên này có lẽ được đặt theo biệt tài của loài này: Trũi đào địa đạo thuộc loại giỏi nhất trong họ dế. Dế mèn thì nhà riêng khang trang, có cửa hang với đống mùn hoành tráng, còn dế trũi thì toàn hầm ngầm ngang dọc lẩn khuất dưới cỏ, muốn tìm nó không biết đâu mà lần. Không có cửa hang nên trẻ trâu cũng không dễ biết dễ tìm để bắt cập cậy theo kiểu đổ nước cho sặc như dế mèn, đợi ngoi lên để tóm!
Cập cậy sống dưới địa đạo, đi lại ăn ngủ trong lòng đất, không phơi nắng nên mình nó bóng mượt, trắng tái, sắc của kẻ cớm nắng. Địa đạo dế trũi đào không sâu, đứng trên cỏ vẫn có thể nhìn thấy những đoạn hào mà dế tạo nên, mặt đất rạn nứt ngoằn ngoèo, dùng que gảy nhẹ lớp đất vỡ thấy ngay con hào nhẵn thín mà cập cậy tạo thành và di chuyển hàng ngày trong đó.
- Tô Hoài: Cây bút tên tuổi của nền văn học Việt Nam
- 3 tác phẩm mới của nhà văn Tô Hoài: 'Kho báu' về Hà Nội
Chính vì vậy mà cập cậy không dễ bị săn bắt làm đồ chơi như dế mèn. Mà loài này cũng chẳng biết diễn trò gì mua vui cho con người như con dế mèn chiến binh nên cũng không hấp dẫn tụi trẻ con!
Nhưng rồi người ta cũng biết đến giá trị thực phẩm của chúng. Dễ trũi rang lên ăn ngon, lại đầy chất bổ dưỡng, đó là chưa kể nó là món hảo hạng để dành cho người nuôi chim cảnh, nên nòi giống nó được nuôi, nhân giống thành mặt hàng kinh doanh.
Cũng tội cho một loại côn trùng sống chui lủi, thức ăn chỉ là cỏ non và sâu bọ mòng muỗi, mà cũng không dễ yên thân!
Họa sĩ Đỗ Đức
