Tản văn cuối tuần: Chiếc đũa cả
(Thethaovanhoa.vn) - Rọ đũa (ống đũa) trong bếp ăn bao giờ cũng có đôi đũa cái. Đũa cái còn có tên gọi khác là đũa cả. Đũa cả dùng để ghế cơm, xới cơm trong bữa ăn. Đũa cả là 2 thanh tre dẹp và dài hơn đũa ăn, bản mặt rộng chừng 2 phân, chuyên dùng để ghế cơm khi cơm sôi, đảo cơm khi chín và xới cơm ra bát.
Tản văn cuối tuần: Đi quá chợ Mía trưa
Tôi có một tuổi thơ được đi chợ với mẹ bằng xe điện từ phố Huế lên Bưởi để ăn quà chợ quê; được mẹ cho ăn bánh đúc thái chỉ chan với canh riêu cua. Có ngày mưa, vừa ăn vừa ngửi thấy mùi bùn, mùi lá hương nhu, mùi sả từ quán lá của người làng Đại Từ.
Bây giờ có nồi cơm điện, nấu không cần đảo, xới cơm dùng muôi hoặc một dụng cụ bằng gỗ như bàn mai vuông đầu để xúc cơm ra bát. Đôi đũa cả mất vị thế. Nên bây giờ nhiều đứa trẻ thành thị không biết đũa cả là gì. Nó đã thất truyền ở thành phố. Đũa cả chỉ còn ở nông thôn vùng sâu vùng xa, khi người ta còn nấu cơm bằng củi trên bếp kiềng.
Tôi là người quen việc bếp núc nhận ra rằng đôi đũa cả dùng cho nồi cơm vẫn hay nhất, tiện lợi và gọn gàng nhất. Vì khi cơm dính có thể dùng chiếc nọ gạt sang chiếc kia rất nhanh và gọn. Còn xới cơm thì hơn xẻng gỗ, mai gỗ vì cơm không bị bết. Đũa cả không chỉ huy đũa con vì nó có hẳn trách nhiệm riêng.
Cái rọ đũa rất minh bạch từ đũa cả, đũa con, bàn sản, dao dĩa, muôi thìa, không bao giờ lẫn lộn nhiệm vụ. Thứ nào cũng rạch ròi trách nhiệm như bộ máy hành chính văn minh.
Nhìn đồ dùng nhà bếp, và nhỏ hơn là nhìn cái rọ đũa, thì thấy ngay nó là bộ máy hành chính chuẩn xác. Rõ người nào việc nấy, việc đúng sở trường của mình, không lấn nhau, không dẫm chân lên nhau. Nếu bộ máy hành chính cồng kềnh, ôm đồm thì có thể lấy bài học từ cái rọ đũa.
Nhớ đôi đũa cả! Nhớ khi nấu cơm bếp củi hay rơm rạ thì phải ngồi canh. Cơm sôi nước cạn thì dùng đũa cả ghế cho đều trên dưới. Nên nấu củi thường cơm nục hơn, ngon hơn nồi điện là thế. Ngon - bổ - rẻ là không có, nhanh - tiện - tốt cũng vậy. Sự kết hợp chặt chẽ trong tiến trình làm nên giá trị chứ bớt xén nó thành kệch cỡm ngay!
Đông Ngàn
