Nếu thước đo cơ bản của một loạt phim tài liệu là số lượng nhân chứng xuất hiện thì John Lennon: Murder Without A Trial của Apple TV+không còn gì để hoài nghi. Loạt phim 3 tập vừa phát sóng trong tháng 12 này gần như có hếtmọi gương mặt khán giả có thể yêu cầu (trừ Yoko Ono) và đi từ ngày Lennon bị Mark Chapman bắn chết (8/12/1980) tới cuộc chiến pháp lý kéo dài sau đó.

Đáng nói, người hâm mộ từng nghĩ về vụ ám sát này với hàng loạt bí mật ẩn giấu bên dưới. Còn với góc nhìn của bộ phim, đây là câu chuyện buồn nhưng không quá phức tạp.

Ngày định mệnh 8/12/1960

Ngày 8/12/1960 là một ngày không suôn sẻ với John Lennon. Anh đang một mình từ Hamburg về Anh, bằng thuyền và tàu hỏa, sau khi chuyến đi đầu tiên tới Đức của The Beatles đột ngột kết thúc. Khi đi, anh và những người bạn cùng nhóm rời Liverpool với mơ ước về danh vọng và tiền tài, nhưng giờ thì Lennon thậm chí không có tiền đi taxi về nhà dì Mimi, nơi anh đang sống.

Đó là một giai thoại mà người hâm mộ The Beatles từng rất trân trọng khi nhắc tới ngày 8/12. Một câu chuyện ảm đạm, nhưng đó chỉ là chút tăm tối ngay trước hừng đông sáng rực của The Beatles. Còn bộ phim tài liệu John Lennon: Murder Without A Trial là về cái tăm tối thật sự xảy ra 20 năm sau, vào ngày 8/12/1980.

Trong 3 tập phim, tập đầu tiên gây ấn tượng mạnh nhất khi đề cập trực tiếp tới vụ giết người: Chapman bắn chết Lennon sau khi ca sĩ rời căn hộ của mình ở tòa chung cư Dakota, New York. Bộ phim ghi lại buổi trò chuyện với bảo vệ ở Dakota (người lần đầu lên tiếng) và người vận chuyển ở tòa nhà. Phim cũng liên lạc với 2 tài xế taxi -1 người chứng kiến vụ tấn công còn người kia chở Chapman. Ngoài ra, những người xuất hiện còn có nhà báo của đài phát thanh đã thực hiện buổi phỏng vấn cuối cùng với Lennon sớm hôm đó, nhà sản xuất giám sát công việc cuối cùng của Lennon, 2 cảnh sát New York đầu tiên phản hồi về vụ việc, 2 y tá và 1 bác sĩ đã không thể cứu sống Lennon ở bệnh viện.

Tất cả đưa tới một bức tranh sống động về vụ việc, kể từ máu và đôi kính bị tháo bỏ của Lennon khi Ono ôm chồng vào lòng than khóc, cho tới các hành vi đáng ngờ của Chapman trước vụ nổ súng hay phản ứng điềm tĩnh đáng kinh ngạc của y sau vụ việc.

Ngoài ra, phim còn có cả kho lưu trữ hình ảnh ly kỳ: Một phát thanh viên phải lấy lại bình tĩnh trước khi lên sóng trực tiếp để thông báo với nước Mỹ rằng Lennon đã chết và đọc nhầm một đoạn thông tin viết sai rằng ông bị sát hại trong căn hộ của mình; Paul McCartney bị các phóng viên quây lại giữa đường và thẫn thờ một cách kỳ lạ, có lẽ là do bị sốc; 2 bình luận viên thể thao đang tranh luận xem có nên đưa tin nóng này vào phần miêu tả trận đấu bóng tối thứ Hai hay không?

Đó là những khoảnh khắc kỳ lạ và được ghi lại rõ ràng. Tuy nhiên, quanhviệc Lennon ra đi, Chapman trở thành nhân vật chính. Loạt phim có đề cập ngắn gọn tới các thuyết âm mưu và hoài nghi rằng có bàn tay của các thế lực nào đó đứng sau vụ việc, nhất là khi chiến dịch phản đối chiến tranh của Lennon đã lên tới đỉnh điểm từ vài năm trước đó. Vào thời điểm qua đời, ông mới chỉ vừa thoát ra khỏi tình trạng ẩn dật do chính ông tự đặt ra sau khi cậu con trai Sean ra đời.

Tuy nhiên, sau đó loạt phim đã nhanh chóng rời thuyết bỏ âm mưu và tập trung vào quá trình đánh giá sự tỉnh táo, cũng như tâm lý của Chapman. Bác sĩ tâm thần từng nói chuyện với y cũng lần đầu xuất hiện trong phim, nhưng không có nội dung gì đáng chú ý. Ngay cả những lời của Chapman cũng không có gì quá đặc biệt. Loạt phim trích cả những đoạn băng chưa từng được công bố, trong đó, Chapman nói chuyện với các luật sư của y, nhưng những lời nói này chỉ lảm nhảm, vụn vặt và tự mâu thuẫn.

"Tôi nghĩ một khi giết người, tôi sẽ trở thành ai đó" - Chapman nói - "Tôi nghĩ mình sẽ hóa thân thành một nhân vật trong sách". Có lúc y lại nói rằng, bằng cách giết ca sĩ huyền thoại, chính y sẽ trở thành Lennon.

Chapman được tìm thấy tại ngay hiện trường vụ án, đang bình tĩnh đọccuốn Bắt trẻ đồng xanh của nhà văn JD Salinger, dù cảnh sát nói rằng khi đó hắn lẽ ra có thể dễ dàng trốn khỏi hiện trường. "Tôi chân thành tin rằng tôi đã giết John Lennon để có thêm nhiều người đọc Bắt trẻ đồng xanh" - Chapman nói. Nhưng sau đó, y lại bổ sung: "Tất cả những gì bạn cần là tình yêu (mượn ý từ ca khúc All You Need Is Love của The Beatles). Và nữa: "Lennon là kẻ giả dối nhất trên đời".

Chapman bị điên theo nghĩa đen? Hay y có vấn đề sức khỏe tâm thần nghiêm trọng nhưng vẫn có khả năng thực hiện một vụ giết người máu lạnh? Hơn 40 năm đã trôi qua, sự khác biệt dường như không còn quan trọng nữa vì dù sao thì y cũng tự mình kết thúc cuộc tranh luận giữa 2 câu hỏi này. Sau tất cả, bị cáo đãquyết định nhận tội và nói rằng đó là điều Chúa bảo y làm.

Một phân đoạn về quá trình trưởng thành của Chapman ở Georgia đã cho thấy sự pha trộn chán chường giữa ma túy, bạo lực, trầm cảm và lòng tin tôn giáo nửa vời ở y. Loạt phim cũng tìm thấy bạn gái ngày trẻ của Chapman. Cô nói với người hâm mộ The Beatles rằng Chapman cảm thấy bị xúc phạm trước câu nói chuốc về nhiều tranh cãi năm 1966 của Lennon rằng ông "nổi tiếng hơn cả Chúa Jesus".

Nghe Chapman - y bị kết án chung thân - nói trong suốt loạt phim tài liệu, khán giả có thể thấy đó là người ăn nói lưu loát, điềm tĩnh, đôi khi đầy logic và đôi khi có vẻ điên rồ. Nhưng nhìn chung, y mang tới cảm giác không đáng tin tưởng, trái ngược hoàn toàn với Lennon. Nghe đoạn audio ghi lại buổi phỏng vấn Lennon sát ngày ông chết, khán giả không thể thấy ai trả lời sống động hơn vậy. Tất cả càng nhấn mạnh hơn nỗi đau về sự qua đời của Lennon.

John Lennon: Murder Without A Trial là những thước phim buồn, nhưng hơn cả thế, nó cho thấy thực tế, câu chuyện xảy ra Lennon không phải một bí ẩnđược thêu dệt. Điều ấy cũng giống như khi Yoko Ono quyết định đưa bức ảnh chụp cặp kính lấm máu của Lennon lên bìaalbum Season Of Glass. Bà đã buộc người hâm mộ đối mặt với nỗi kinh hoàng mà  bạo lực và súng đạn gây ra.

John Lennon: Murder Without A Trial tạo nên không khí chân thực hơn cả thực tế từng có. Phim không bao giờ đi chệch khỏi sự thật về vụ án. Nhưng trong tất cả những suy ngẫm về mất mát của con người và văn hóa, loạt phim cũng nói về sự tồn tại quý giá của cuộc sống, dù có thế nào. Như trong ca khúc A Hard Day's Night của The Beatles.