Sức ảnh hưởng của Lễ hội Thành Tuyên ngày càng lớn và có sự lan tỏa rộng rãi, thu hút hàng nghìn người tham gia mỗi năm. Bên cạnh thành công đó, Lễ hội Thành Tuyên 2025 cũng ghi nhận một số ý kiến trái chiều, phản án liên quan đến các hoạt động rước diễu.

Chính quyền và các ban, ngành liên quan tỉnh Tuyên Quang đã vào cuộc, xác minh và có những điều chỉnh kịp thời nhằm vừa giữ lại giá trị văn hóa tốt đẹp gắn với Tết Trung thu của Lễ hội Thành Tuyên vừa duy trì sản phẩm du lịch độc đáo, hấp dẫn, riêng có của mảnh đất xứ Tuyên.

Lễ hội của sự gắn kết cộng đồng

Năm 2004, xuất phát từ một lễ hội rước diễu các mô hình đèn Trung thu khổng lồ tự phát của nhân dân địa phương, đến nay, Lễ hội Thành Tuyên đã trở thành sự kiện cấp tỉnh với quy mô tổ chức hoành tráng, là sản phẩm du lịch độc đáo, riêng có của Tuyên Quang. Lễ hội được vinh danh Bằng kỷ lục Guinness: Đêm hội Trung thu có nhiều mô hình đèn lớn nhất Việt Nam, Mâm cỗ Trung thu lớn nhất Việt Nam, Cặp đèn kéo quân lớn nhất Việt Nam. Đặc biệt, năm 2024, Cục Sở hữu trí tuệ cấp Giấy đăng ký nhãn hiệu cho Lễ hội Thành Tuyên, khẳng định thương hiệu văn hóa độc đáo của tỉnh Tuyên Quang.

Với tinh thần lấy thiếu nhi làm trung tâm, tại các xã, phường, nhân dân cùng nhau góp công, góp sức làm những mô hình đèn Trung thu khổng lồ, rực rỡ sắc màu, mô phỏng các câu chuyện, cũng như nhân vật, linh vật trong lịch sử, dân gian, những con vật gần gũi trong đời sống hàng ngày. Mô hình hoàn thiện sẽ cùng các em nhỏ rước diễu quanh các tuyến phố.

Không chỉ là sân chơi của thiếu nhi, Lễ hội Thành Tuyên còn là dịp quảng bá hình ảnh con người, văn hóa Tuyên Quang tới bạn bè trong và ngoài nước. Minh chứng rõ ràng là năm 2022, lễ hội thu hút 300.000 lượt khách, tổng doanh thu từ du lịch đạt gần 300 tỷ đồng; năm 2023, thu hút hơn 250.000 lượt khách, tổng doanh thu từ du lịch đạt khoảng 280 tỷ đồng. Năm 2025, trở lại sau một năm tạm hoãn bởi bão Yagi, dịp nghỉ lễ 2/9 vừa qua, hoạt động rước diễu các mô hình đèn Trung thu khổng lồ tại Tuyên Quang thu hút trên 56.000 lượt khách tham gia và trải nghiệm.

Anh Vũ Tiến Hưng, phường Kinh Bắc (Bắc Ninh) chia sẻ, dù chưa đến Tết Trung thu nhưng anh tranh thủ ngày nghỉ cuối tuần đưa gia đình lên trải nghiệm không khí rước diễu các mô hình đèn Trung thu khổng lồ tại Tuyên Quang. Các mô hình rất hoành tráng. Gia đình anh, đặc biệt là các cháu nhỏ rất thích thú khi tận mắt nhìn những chiếc đèn khổng lồ, lung linh, rực rỡ sắc màu.

Theo ông Nguyễn Văn Hòa, Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Tuyên Quang, thành công của Lễ hội Thành Tuyên là nhờ sự đồng thuận của cộng đồng dân cư trong xây dựng mô hình, từ đó đánh thức niềm tự hào về bản sắc văn hóa. Mỗi người dân trở thành đại sứ du lịch, giới thiệu, quảng bá về lễ hội, hình ảnh vùng đất, văn hóa, con người Tuyên Quang đến đông đảo du khách, nhà đầu tư.

Đồng bộ các giải pháp, giữ đúng giá trị lễ hội

Mỗi năm, hoạt động rước diễu các mô hình đèn Trung thu khổng lồ tại Tuyên Quang kéo dài cả tháng trước Tết Trung Thu. Tuy nhiên, năm nay, do nhuận hai tháng 6 (âm lịch), ngày rằm Trung thu (15/8 âm lịch) là ngày 6/10 tới, tức sau thời gian khai giảng năm học mới tròn 1 tháng. Vì vậy, nếu các hoạt động rước diễu vẫn diễn ra như thường lệ sẽ ít nhiều ảnh hưởng đến việc học tập của học sinh.

Ngoài ra, theo phản ánh của người dân, thời gian đầu lễ hội năm nay (khoảng tháng 6, 7 âm lịch), có hiện tượng một số xe mô hình chưa thật sự phù hợp về tính thẩm mỹ và giá trị giáo dục. Cụ thể, một số xe mô hình sử dụng âm thanh công suất lớn, nhạc remix, âm thanh điện tử hiện đại, âm thanh và ánh sáng được cho là vượt ngưỡng tiêu chuẩn, ảnh hưởng không nhỏ đến không gian chung của lễ hội. Một bộ phận người tham gia diễn diễu trên xe mô hình Trung thu mặc trang phục biểu diễn chưa phù hợp không gian văn hóa cộng đồng với sự tham gia của trẻ em.

Bà Phạm Kim Tuyết, phường Minh Xuân, tỉnh Tuyên Quang cho hay, bà rất ủng hộ lễ hội và các hoạt động rước mô hình nhưng một số bạn trẻ trang phục chưa kín đáo, nhất là khi trong đoàn còn có trẻ em là chưa phù hợp với tính chất của Lễ hội Thành Tuyên. Do vậy, cần phải nhắc nhở, chấn chỉnh kịp thời.

Chị Nguyễn Trần Linh Chi đến từ tỉnh Hà Tĩnh cho biết, chị đã trải nghiệm Lễ hội Thành Tuyên khoảng 3,4 lần. Chị cho rằng, lễ hội là niềm tự hào của người dân Tuyên Quang, biểu tượng văn hóa được gìn giữ và phát triển. Trước xu hướng hiện đại hóa, thương mại hóa và sự tham gia ngày càng đa dạng của các tầng lớp xã hội, việc phát sinh dư luận trái chiều là điều tất yếu. Chị mong địa phương sẽ có những điều chỉnh phù hợp để lễ hội vẫn giữ đúng tinh thần văn hóa và ngày càng hấp dẫn.

Trước những vấn đề đó, các cấp, ngành tỉnh Tuyên Quang sớm nắm bắt và khẩn trương kiểm tra, xác minh, kịp thời có giải pháp chỉ đạo, điều chỉnh.

Tại phường Minh Xuân, nơi diễn ra chủ yếu các hoạt động rước diễu, ông Phạm Quốc Chương, Chủ tịch UBND phường cho biết, phường ban hành văn bản yêu cầu các mô hình tham gia diễu diễn trong Lễ hội Thành Tuyên phải đăng ký và được cấp logo nhận diện thương hiệu, đảm bảo an toàn cháy nổ, phù hợp thuần phong mỹ tục. Những mô hình không đăng ký, không có logo không được phép tham gia diễu diễn. Việc quảng cáo, treo biển hiệu trên mô hình cũng phải tuân thủ quy định pháp luật, tránh lạm dụng, làm giảm giá trị lễ hội. Phường ban hành Bộ quy tắc ứng xử trong Lễ hội Thành Tuyên và tích cực thông tin, tuyên truyền đến nhân dân, du khách cùng thực hiện.

Ông Nguyễn Văn Hòa, Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Tuyên Quang cho biết thêm, từ ngày 19/9, Ban An toàn giao thông tỉnh đã ban hành văn bản quy định điều chỉnh thời gian diễn diễu mô hình vào tối thứ Sáu và thứ Bảy hàng tuần. Tỉnh cũng yêu cầu tất cả mô hình sau khi thi công phải được Tổ liên ngành địa phương kiểm tra, đánh giá đảm bảo an toàn kỹ thuật, phòng chống, cháy nổ và cấp logo nhận diện thương hiệu Lễ hội Thành Tuyên mới được rước diễu trên đường phố; tuân thủ đúng lộ trình, hướng dẫn của cơ quan chức năng.

Tỉnh cũng có hướng dẫn, vận động nhân dân các xã, phường khi tham gia rước mô hình phải mặc trang phục phù hợp với không gian, tính chất của lễ hội, khuyến khích mặc trang phục dân gian, truyền thống…

Ngoài ra, tỉnh yêu cầu các đoàn rước, tổ dân phố đăng ký trước kịch bản diễu hành; trong đó phải trình bày nội dung mô hình, loại nhạc sử dụng và mô tả trang phục. Mức âm thanh không vượt quá ngưỡng cho phép theo quy chuẩn môi trường; hạn chế việc sử dụng nhạc sàn, nhạc không phù hợp. Lực lượng chức năng tăng cường kiểm tra, giám sát thực tế tại các tuyến rước kịp thời hướng dẫn, nhắc nhở và xử lý trường không tuân thủ đúng quy định.

Ngành chức năng đa dạng hình thức tuyên truyền đến người dân, đặc biệt là giới trẻ - lực lượng đông đảo và trực tiếp tạo nên bầu không khí lễ hội có những ứng xử, trang phục phù hợp trong không gian văn hóa cộng đồng...

Theo ông Nguyễn Văn Hòa, thời gian tới, tỉnh đặt mục tiêu tiếp tục giữ vững bản sắc văn hóa truyền thống của Lễ hội Thành Tuyên, sáng tạo các hình thức thể hiện mới tạo sự hấp dẫn; tăng cường quảng bá lễ hội gắn với du lịch xanh, du lịch cộng đồng; khuyến khích người dân, đặc biệt là thế hệ trẻ tham gia làm mô hình theo hướng giáo dục, nhân văn.

Tỉnh Tuyên Quang luôn coi trọng giá trị văn hóa truyền thống và mong muốn mang đến cho nhân dân, du khách một lễ hội vừa vui tươi, sáng tạo, vừa đúng mực, giàu bản sắc. Mọi ý kiến đóng góp sẽ là cơ sở giúp địa phương tiếp tục điều chỉnh, hoàn thiện để Lễ hội Thành Tuyên ngày càng hấp dẫn.