Barbra Banda, ngôi sao bóng đá nữ đang lên của Zambia, đang trở thành tâm điểm của một cuộc tranh cãi gay gắt sau khi được đề cử cho danh hiệu Cầu thủ bóng đá nữ xuất sắc nhất năm của BBC.

Tranh cãi về giới tính của ngôi sao lọt đề cử giải Cầu thủ xuất sắc nhất năm 

Tiền đạo người Zambia Barbra Banda đã được đề cử cho danh hiệu Cầu thủ bóng đá nữ xuất sắc nhất năm của BBC. Banda đã được đưa vào danh sách một trong năm đề cử cho giải thưởng thường niên này, cùng với Naomi Girma, Caroline Graham Hansen, Sophia Smith và đương kim Quả bóng vàng Aitana Bonmati.

Barbra Banda là bản hợp đồng đắt giá thứ hai trong lịch sử bóng đá nữ sau khi gia nhập Orlando Pride với giá 581.000 bảng Anh vào năm ngoái. Trong màu áo đội tuyển quốc gia nữ Zambia, Barbra Banda đã chứng tỏ tài năng với những pha lập công ấn tượng tại Thế vận hội Paris 2024, bao gồm cả cú hat-trick vào lưới đội tuyển Australia. Cô cũng là cầu thủ châu Phi ghi nhiều bàn thắng nhất trong lịch sử Olympic với 10 bàn thắng, cầu thủ duy nhất ghi được 3 hat-trick tại Thế vận hội.

Tuy nhiên, sự nghiệp của Barbra Banda cũng gắn liền với những tranh cãi về giới tính. Dư luận và truyền thông tranh cãi gay gắt về việc Olympic Paris để Barbra Banda thi đấu. Trước đó, cô đã không vượt qua được các bài kiểm tra về giới tính trước thềm Giải vô địch bóng đá nữ châu Phi năm 2022. Cô đã bị loại khỏi đội hình một ngày trước giải đấu sau khi nồng độ testosterone của cô được cho là quá cao. Banda được cho là đã dùng thuốc để giảm mức testosterone của mình, nhưng chúng không giảm đủ nhanh để đủ điều kiện tham gia giải đấu.

"Tất cả các cầu thủ đều phải trải qua quá trình xác minh giới tính, một yêu cầu của Liên đoàn bóng đá châu Phi (CAF), và thật không may, cô ấy đã không đáp ứng được các tiêu chí do CAF đặt ra", Andrew Kamanga, chủ tịch Liên đoàn bóng đá Zambia (FAZ) đã nói với BBC Sport Africa thời điểm đó.

Quyết định này đã gây ra nhiều tranh cãi và khiến Barbra Banda phải đối mặt với những khó khăn không nhỏ. CAF sau đó phủ nhận tổ chức này đã đưa ra quyết định về tư cách tham gia của Banda tại giải đấu. Nhưng FAZ cuối cùng đã loại tiền đạo này do các hướng dẫn của CAF.

Tuy nhiên, Banda đã thi đấu tại cả Thế vận hội Olympic Tokyo và Olympic Paris, cũng như Giải vô địch bóng đá nữ thế giới FIFA 2023.

Theo hướng dẫn năm 2021 của Ủy ban Olympic quốc tế về bản dạng giới và các biến thể giới tính, tổ chức này đặt mục tiêu đảm bảo rằng "các vận động viên không bị loại trừ chỉ vì bản dạng chuyển giới hoặc các biến thể giới tính của họ", đồng thời nỗ lực tạo ra một môi trường mà "không có người tham gia nào có lợi thế không công bằng và không cân xứng so với những người còn lại".

Các quy định của FIFA về vận động viên chuyển giới nêu rõ rằng các hiệp hội thành viên tham gia - như CAF "trước khi đề cử vào đội tuyển quốc gia, đảm bảo giới tính chính xác của tất cả các cầu thủ được xem xét... bằng cách tích cực điều tra bất kỳ sự sai lệch nào được nhận thấy trong các đặc điểm giới tính".

Dù vậy, việc Banda lọt đề cử của BBC vẫn gây xôn xao dư luận. Một số nhà phê bình đã chỉ ra tranh cãi về điều kiện tham gia để đặt câu hỏi về đề cử của Banda cho giải Cầu thủ bóng đá nữ của năm của BBC. Banda đã phản ứng với đề cử của mình bằng cách tuyên bố rằng đó là một "đặc ân và vinh dự lớn khi được đề cử cùng với một số tài năng rất tuyệt vời trong trò chơi tuyệt đẹp này".

Người chiến thắng của giải thưởng lần thứ 10 sẽ được công bố vào ngày 26 tháng 11. Giải thưởng được công chúng bình chọn, thời hạn bình chọn sẽ kéo dài đến ngày 28 tháng 10.