Ngẫm ngợi cuối tuần: Thói quen đổ lỗi
(Thethaovanhoa.vn) - Một bạn viết:
"Đứa trẻ còn nhỏ, khi nó đi không cẩn thận bị vấp ngã. Thay vì nói: con phải nhìn đường chứ và lần sau phải cẩn thận hơn... thì mẹ nó lại bảo: Đánh chừa đất này, đất không có mắt, không biết tránh cu Bi này...."Đứa trẻ thấy có chỗ chịu lỗi làm nó ngã bị đòn thì nó nguôi ngoai, thấy hể hả, sung sướng và thôi không khóc nữa.
Còn ngàn vạn sự “sáng tạo” khác của các bà mẹ dỗ con luôn tìm cách chạy tội của con, quy tội cho kẻ khác, đẩy lỗi cho khách quan.
Đấy là dạy cách đổ lỗi từ nhỏ.
Cái đó thấm vào đứa trẻ mau lắm. Rồi nó diễn ra hàng ngày cho đến lúc thoát vòng tay bế ẵm.
***
Còn đây là chuyện người lớn:
Tôi lớn lên sau năm 1954. Tôi nhớ trong khá nhiều bài phát biểu trong các cuộc mít tinh, diễn văn trong hội nghị, những cái bị phê phán luôn được một chỗ đổ thừa là “tàn dư của phong kiến, đế quốc”.
Thực ra “tàn dư của đế quốc, phong kiến” có một phần trách nhiệm, nhưng không phải cái gì cũng “tàn dư”. Nó vô tình thành cái bãi rác khổng lồ để mọi sai trái bắt nó chịu tội .
Như một quy luật tất yếu “chúng khẩu đồng từ/ ông sư cũng chết”, nói mãi thì cái sai cũng thành đúng.
Chưa hết. Bây giờ lại xuất hiện không ít khái niệm vu vơ khác để hứng lỗi cho những việc có vẻ gây ra cản trở hoặc làm mọi thứ không được như ý muốn của mình.
Cái đó thực sự nguy hại khi con người không tự nhìn nhận lại mình, người mắc sai lầm không nghiêm khắc với chính mình vì có chỗ đổ thừa vu vơ mà tin cậy rồi. Chuyện đó thực sự nguy hiểm lâu dài chứ không đơn giản chỉ để chối tội thôi!
Thế là sai lầm dẫm chân lên sai lầm, con người không thoát ra khỏi cái vòng luẩn quẩn của chính mình!
Không biết căn bệnh đổ thừa ấy còn kéo dài đến bao giờ. Nó có từ bé đến già nên sâu gốc bền rễ lắm, không dễ gì sửa được một sớm một chiều!
***
Phải thừa nhận một bộ phận không nhỏ dân ta có thói quen sống ỷ lại, sống dựa quen xin và thích nhìn túi người khác... Khi không nhờ nhõi được thì bắt đầu oán trách chê bai... Người mình bị bệnh đó cũng lâu quá rồi.
Số người mắc chứng ấy khá nhiều dù mức độ nặng nhẹ khác nhau. Rất hiếm người biết chán, khinh, chê, bản thân mình... vì chưa bao giờ tự vấn mình để hiểu mình là nguyên nhân vừa là nạn nhân. Mà lúc nào cũng chỉ nghĩ mình là nạn nhân!
Muốn thay đổi đi lên, con người phải bước qua chính mình. Chính mình là lực cản lớn nhất. Lực cản của sự ích kỉ, của thiếu hiểu biết, thiếu sự chia sẻ và thiếu lòng nhân ái.
Hiểu được điều đó con người sẽ thấy nhẹ nhõm hơn và thay đổi sẽ nhanh hơn. Nhưng thực sự là việc vô cùng khó!
Bài và tranh minh họa: Đỗ Đức
Thể thao & Văn hóa
