Năm Dậu Tết gà

Năm nay Đinh Dậu là năm con gà. Con gà đứng thứ mười trong hàng 12 con giáp, nhưng gà lại được ưa chuộng nhất, được nói đến nhiều nhất. Là con vật linh trong đời sống dân ta.
23/01/2017 15:30

(Thethaovanhoa.vn) - Năm nay Đinh Dậu là năm con gà.

Con gà đứng thứ mười trong hàng 12 con giáp, nhưng gà lại được ưa chuộng nhất, được nói đến nhiều nhất. Là con vật linh trong đời sống dân ta.

Trong đời sống xã hội, gà là con gia cầm được dùng làm vật dâng cúng thần linh song hành với lợn, nhưng so ra gà vẫn trội hơn lợn. Ngày Tết cúng gà Giao thừa, sáng mồng Một phải là gà choai, chưa đạp mái, thanh tịnh. Còn gà cho chàng rể đem lễ Tết đến nhà bố vợ thì chắc chắn phải là gà trống thiến. Gà nuôi 1 năm, nặng 4-5 cân béo mượt mới xứng đáng lễ vật! Miền xuôi chắc người ta quên dần lễ vật kiểu này, khi tiền làm thay mọi việc, nhưng vùng núi “ bảo thủ” hơn giờ vẫn bảo lưu khá tốt truyền thống đó.


Năm 2017 là năm Đinh Dậu. Ảnh: Internet

Trong 12 con giáp thì, gà có vị trí khá đặc biệt trong tín ngưỡng thờ cúng.

Vào bộ tranh “Tứ đại Nguyên súy” thì gà là thần sét, mình người đầu gà. Ngài cầm lưỡi tầm sét, mào dựng cao, mỏ nhọn sắc, quắc mắt, oai phong lẫm liệt.

Trong tranh thờ Hàng Trống thì gà vào trong tranh với vai trò “Đinh Dậu thần tướng” vô cùng oai vệ.

Trong  quan niệm dân gian thì tiếng gáy của gà xua đuổi được ma quỷ. Gà gáy cho hừng đông, cho mặt trời lên, ma quỷ biến mất.

Gà vào tranh dân gian.

“Gà thư hùng” (trống - mái). Thư là anh thư chỉ nữ giới, hùng là anh hùng, chỉ nam giới, tình cảm quấn quýt lứa đôi. Tranh “Gà đàn” thể hiện ước mơ tình cảm đời sống gia đình bền vững với dòng chữ minh họa trên tranh: “Có đầu có mỏ, no vợ đủ chồng/ Giống cánh giống lông, đông con nhiều cháu”.

Đặc biệt Gà “vinh hoa” bé trai ôm gà (trong bộ tranh đôi “Vinh hoa - Phú quý”), mong cho bé lớn lên có đầy đủ đức tính của gà: văn, vũ, dũng, nhân, tín.

Văn là biểu hiện thành đạt ở cái mào đỏ uy nghi như mũ quan triều. Vũ là dáng đi bệ vệ đôi bộ cựa như song kiếm. Dũng là sẵn sàng chiến đấu với đối thủ đến cùng. Nhân (nhân ái) là kiếm được mồi bao giờ cũng gọi gà mái và đàn con đến chia sẻ. Tín là năm canh gáy đúng khắc giờ.

Đông Hồ có bộ tranh đôi khá nổi tiếng, đó là Đại cát và Nghinh Xuân. Nghinh Xuân là rước xuân về, Đại cát là may mắn lớn. Mùa Xuân về mọi nhà rước Xuân sẽ có may mắn lớn đến. Đó là khát vọng muôn đời của mỗi người trong dịp đón năm mới về…

Điểm qua như thế để thấy vai trò con gà trong đời sống tâm linh và văn hóa Việt rất phong phú từ vật chất đến tinh thần. Đặc biệt qua tranh làng Hồ thì gà có đủ đức tính để người đàn ông phải noi theo học tập.

Ấy vậy mà con gà cũng có mặt yếu đi vào thành ngữ dân gian, đó là “Gà què ăn quẩn cối xay”. Thành ngữ này để chỉ những hạng người kém cỏi như con gà què, chẳng đi đâu xa, chỉ loanh quanh bên cái cối xay tìm hạt rơi nhặt hạt vãi, không có năng lực gì ngoài khả năng nhặt nhạnh. Một lời phê bình nhẹ nhàng nhưng cụ thể khiến ai đó có tật sẽ giật mình thon thót vì câu thành ngữ quá dễ nhớ.

Tết Đinh Dậu này, nhắc ta nhớ đến hai câu thơ của nhà tiên tri Trạng Trình:

“Mã đề, dương cước anh hùng tận

Thân Dậu niên lai kiến thái bình”.

Có lẽ sẽ vậy chăng khi con gà Đinh Dậu cất tiếng gáy vang lừng gọi mặt trời lên sẽ xua tan bóng đêm khiến các loài ma quỷ làm hại đất nước phải lui về chốn của nó để cuộc sống trở lại thái bình!

Đỗ Đức (họa sĩ)
Thể thao & Văn hóa

Tin cùng chuyên mục

Chào tuần mới: 'Vaccine' cho tin giả

Chào tuần mới: 'Vaccine' cho tin giả

Câu chuyện về vấn đề tin giả, tin xấu, tin độc đã “đốt nóng” dư luận cuối tuần qua khi xuất hiện trên nghị trường của kỳ họp Quốc hội thứ 4, khóa XV.

Tản văn cuối tuần: Núi rừng lên tiếng

Tản văn cuối tuần: Núi rừng lên tiếng

Cuộc ra mắt lần đầu tại Thủ đô của 6 họa sĩ Bắc Kạn trong đó ba họa sĩ người Tày, Nùng, còn ba người Kinh. Hai họa sĩ Trần Giang Nam, nhà giáo, Trần Ngọc Kiên công tác Hội.

Thư gửi robot citizen: Niềm vui ngắn chẳng tày gang

Thư gửi robot citizen: Niềm vui ngắn chẳng tày gang

Sophia mến! Đôi khi tôi nghĩ cái thế giới robot của Sophia thật đơn giản biết bao vì không tồn tại giới tính, màu da, tuổi tác, giàu nghèo…

Góc nhìn 365: Hi vọng từ… bia đá

Góc nhìn 365: Hi vọng từ… bia đá

Ngày 8/11 tới, cuộc triển lãm “Bia đá kể chuyện” tại Văn Miếu - Quốc Tử Giám Hà Nội sẽ kết thúc, khép lại đúng một tháng trưng bày đáng chú ý về câu chuyện của những tấm bia đá ở đây.

Chữ và nghĩa: Lợn chuồng chái, gái cửa buồng

Chữ và nghĩa: Lợn chuồng chái, gái cửa buồng

Câu tục ngữ có hai vế điệp và đối nhau (lợn chuồng chái/ gái cửa buồng). Mỗi vế là một danh ngữ (ngữ mở rộng có danh từ làm trung tâm). Người đọc sẽ ngạc nhiên lấy làm lạ là 2 đối tượng đem ra bàn ở đây lại là “lợn” và “gái”.

Góc nhìn 365: Số hóa 'di sản' điện ảnh

Góc nhìn 365: Số hóa 'di sản' điện ảnh

Những bảo vật quốc gia cần được số hóa để giới thiệu cùng khán giả qua các thiết bị công nghệ, thay vì mãi lưu trữ trong kho. Các di tích, danh thắng cũng cần được số hóa về hình ảnh.

Chào tuần mới: Lỗi không phải ở hoa sữa

Chào tuần mới: Lỗi không phải ở hoa sữa

Ở Việt Nam, hiếm có loài cây nào gây “chia rẽ nhân tâm” hơn loài hoa sữa. Dẫu có cái tên gợi hương tinh khôi, thơ ngây, hoa sữa thật không dễ chịu gì cho những người vốn không ngửi nổi mùi hương ấy, thậm chí là dị ứng phấn hoa, hoặc những cơn đau đầu, chóng mặt.

Tản văn cuối tuần: Bắt cá mùa lũ

Tản văn cuối tuần: Bắt cá mùa lũ

Hôm qua vào Huế được bạn chiêu đãi bữa nhậu trong đó có món đặc sản canh chua cá ngạnh sông Hương. Đúng là tôi chưa từng bắt gặp loài cá này, nói gì được ăn.

Tin mới nhất

Đà Nẵng đón Giáng sinh – Chào năm mới 2025 với nhiều chương trình du lịch độc đáo

Đà Nẵng đón Giáng sinh – Chào năm mới 2025 với nhiều chương trình du lịch độc đáo

Chào mừng lễ Giáng sinh và năm mới 2025, các đơn vị du lịch, lưu trú, điểm công cộng trên địa bàn thành phố Đà Nẵng đang có nhiều hoạt động, chương trình độc đáo, hấp dẫn thu hút khách du lịch.

Du lịch Huế “cất cánh” bằng thế mạnh di sản văn hóa

Du lịch Huế “cất cánh” bằng thế mạnh di sản văn hóa

Năm 2025 là dấu mốc quan trọng đánh dấu bước ngoặt Thừa Thiên - Huế trở thành thành phố trực thuộc Trung ương, đem đến nhiều vận hội mới cho địa phương.

Thái Nguyên lần đầu tổ chức Liên hoan ẩm thực các món ăn chế biến từ cây chè

Thái Nguyên lần đầu tổ chức Liên hoan ẩm thực các món ăn chế biến từ cây chè

Ngày 16/12/2024, tại thành phố Thái Nguyên, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Thái Nguyên phối hợp với Hiệp hội Du lịch tỉnh tổ chức Liên hoan Ẩm thực mang chủ đề “Trải nghiệm xứ trà, đậm đà bản sắc”.

Ninh Thuận tăng cường bảo vệ và phát huy giá trị đồi cát Nam Cương

Ninh Thuận tăng cường bảo vệ và phát huy giá trị đồi cát Nam Cương

Đồi cát Nam Cương (xã An Hải, huyện Ninh Phước) nằm cách trung tâm thành phố Phan Rang – Tháp Chàm khoảng 7 km về hướng Đông Nam được ví như "tiểu sa mạc Sahara" với cảnh quan và địa hình độc đáo.

Quảng Bình phát triển du lịch nông thôn, du lịch cộng đồng

Quảng Bình phát triển du lịch nông thôn, du lịch cộng đồng

Tỉnh Quảng Bình có nhiều danh lam thắng cảnh kỳ thú, hấp dẫn du khách trong nước và quốc tế.

Phở và nem “chinh phục” thực khách Italy

Phở và nem “chinh phục” thực khách Italy

Ngày 12/12/2024, Đại sứ quán Việt Nam tại Italy đã phối hợp với Vietnam Airline tổ chức sự kiện “Phở và Nem: Đường đến với ẩm thực Việt Nam - Bay thẳng Việt Nam - Italy từ tháng 7/2025” nhằm quảng bá văn hóa ẩm thực và thúc đẩy du lịch Việt Nam.

Độc đáo khu phố bao cấp của Hà Nội được tái hiện trong "Đêm Trúc Bạch"

Độc đáo khu phố bao cấp của Hà Nội được tái hiện trong "Đêm Trúc Bạch"

Lần đầu tiên tại Hà Nội, một không gian với bối cảnh là một khu phố cổ Hà Nội với các toa tàu điện, các cửa hàng bách hóa… gợi nhớ cho người dân Thủ đô và du khách về ký ức của "thời bao cấp", một trong những thời kỳ đặc biệt của đất nước.

Đêm Trúc Bạch: Điểm đến của một Hà Nội quyến rũ, sâu lắng và đậm chất thơ

Đêm Trúc Bạch: Điểm đến của một Hà Nội quyến rũ, sâu lắng và đậm chất thơ

Đêm Hà Nội với sự lung linh của ánh đèn và hơi thở lịch sử qua từng góc phố, là một mô hình độc đáo, giúp du khách khám phá một Hà Nội rất khác - một Hà Nội quyến rũ, đậm chất thơ và sâu lắng.

Bí ẩn những địa điểm được cho là cánh cổng dẫn tới thế giới khác đến nay vẫn chưa có lời giải

Bí ẩn những địa điểm được cho là cánh cổng dẫn tới thế giới khác đến nay vẫn chưa có lời giải

Những nơi này đều có nhiều truyền thuyết bí ẩn xoay quanh và được cho là có thể dẫn lối cho người trần sang thế giới bên kia.

TP.HCM được Giải thưởng Du lịch thế giới chọn làm nơi trao giải

TP.HCM được Giải thưởng Du lịch thế giới chọn làm nơi trao giải

World Travel Awards chọn TP.HCM là địa điểm tổ chức Lễ trao giải thưởng khu vực châu Á và châu Đại Dương năm 2022.