Mỹ tháo 'gông' bản quyền, tặng 'Happy Birthday' cho thế giới
(Thethaovanhoa.vn) - Ngày 22/9, một thẩm phán tòa án California đã ra phán quyết nói rằng bài hát nổi tiếng Happy Birthday To You không thuộc về một tập đoàn âm nhạc vẫn tuyên bố giữ bản quyền với nó. Thay vì thế, ca khúc lừng danh này thuộc về... thế giới.
Phán quyết của tòa đã chấm dứt một cuộc giằng co pháp lý căng thẳng kéo dài suốt 2 năm qua giữa một nhóm các nhà làm phim độc lập với công ty Warner Music.
Cái kết có hậu cho cuộc chiến không cân sức
Các nguyên đơn, những người gọi vụ kiện là cuộc chiến của David chống gã khổng lồ Goliath, đã rất vui trước phán quyết của tòa.
"Happy Birthday cuối cùng đã được tự do sau 80 năm trời" - Randall Newman, một luật sư của các nguyên đơn, nói với tờ Los Angeles Times - "Thật không thể tin được!"
Phán quyết của tòa sẽ có tác động lớn hơn khoản tiền phí bản quyền, lên tới hơn 50 triệu USD mà công ty đã thu ròng rã trong 27 năm qua, hay tới khung cảnh trong các bộ phim. Nó sẽ cho phép đủ loại hình kinh doanh, từ các chương trình truyền hình tới các vở kịch Broadway, tới các tấm thiệp chúc mừng hay các nhà hàng, đều có thể sử dụng ca khúc Happy Birthday mà không sợ bị kiện.
“Warner đã bóp nặn tiền của rất nhiều người trong một thời gian dài" - Michael Donaldson, một luật sư tại công ty Donaldson + Callif, người đại diện cho vài nguyên đơn từng khởi kiện trước đây, cho tờ Washington Post biết - "Ca khúc này đã thuộc về nhân dân Mỹ."
Rất nhiều người Mỹ hẳn sẽ rất ngạc nhiên rằng Happy Birthday là một ca khúc được bảo vệ bản quyền. Ca khúc này được hát lên hàng triệu, thậm chí hàng tỷ lần mỗi năm, không chỉ ở Mỹ mà còn trên cả toàn cầu, tại nhiều ngôi nhà, nhiều trường học, trên TV và phim ảnh.
Theo Sảnh danh vọng các nhà soạn ca khúc, đây là bài hát được "hát lại nhiều nhất trong lịch sử".
Tuy nhiên từ năm 1988, Warner đã tuyên bố mua và sở hữu bản quyền với Happy Birthday. Điều này có nghĩa bất kỳ ai muốn dùng ca khúc cho mục đích thương mại, như trong một bộ phim, một vở kịch Broadway hoặc trên truyền hình, đều phải trả phí ít nhất 1.500 USD.
Rất nhiều người thực tế đã trả tiền và Warner kiếm chừng 5.000 USD mỗi ngày từ khoản phí này, tức khoảng 2 triệu USD mỗi năm. Luật sư Donaldson thì cho rằng con số phải lớn hơn thế nhiều.
Ý nghĩa lớn hơn tiền bạc
Tuy nhiên vào năm 2013, một nhóm các nhà làm phim đã khởi kiện Warner, nói rằng công ty không sở hữu ca khúc và vì thế không thể thu phí bản quyền với nó.
Trong 2 năm, đôi bên đã đưa nhau tới nhiều tòa án cấp liên bang. Cả hai bên đều thả những quả bom tài liệu nặng ký nhằm vào nhau. Gần đây nhất, Jennifer Nelson, một nhà làm phim đang sản xuất một bộ phim tài liệu về ca khúc, đã công bố các tài liệu cho thấy phần lời của ca khúc Happy Birthday chẳng hề có bản quyền.
Bằng chứng là một cuốn sách chứa ca khúc này xuất bản vào năm 1922, nhưng không có thông tin bản quyền. Nelson và luật sư của cô nói rằng bằng chứng này đã chống lại tuyên bố bản quyền của Warner.
Nhưng Warner không thừa nhận thất bại. Warner đã công bố một tài liệu về bản quyền xuất bản vào năm 1935, nói rằng công ty đã mua Happy Birthday từ trước đó nửa thế kỷ.
Trong ngày 22/9, thẩm phán George H. King đã quyết định chấm dứt tranh cãi. Trong phán quyết dài 43 trang, King đã lần theo nguồn gốc rối rắm của ca khúc tới những người tạo ra nó là Patty Hill, một nữ giáo viên mẫu giáo ở bang Kentucky và chị của bà là Mildred. Hai chị em đã sáng tác ca khúc trong năm 1889, trước khi nó được đón nhận rộng rãi vào đầu thế kỷ 20.
Dựa trên các thông tin thực tế, King nói rằng tuyên bố bản quyền của Warner với ca khúc Happy Birthday đơn giản là không có sức nặng. Theo King, chị em nhà Hill đã không tìm cách bảo vệ bản quyền ca khúc của họ nên các công ty khác cũng không được quyền thừa kế bản quyền để "bán lại" cho Warner.
Vì thế khi có người đăng ký bản quyền ca khúc Happy Birthday vào năm 1935, họ chỉ đăng ký bảo vệ giai điệu đàn piano kèm theo ca khúc, thay vì phần lời. Kể cả như thế thì theo luật, Happy Birthday đã thuộc về công chúng từ lâu.
Quyết định của thẩm phán King cũng có nghĩa các nguyên đơn và nhiều người khác có thể đòi lại tiền phí bản quyền họ đã trả cho Warner và thậm chí kiện ngược lại công ty. Nhưng Donaldson nói trong ngày 22/9 rằng quyết định của tòa có ý nghĩa nhiều hơn là tiền bạc. Quan trọng hơn, nó cho thấy ngay cả những kẻ nhỏ bé cũng có thể chiến thắng, nếu đứng bên lẽ phải.
"Trong cuộc sống, mọi người phải đương đầu với các công ty lớn, những kẻ luôn ép bạn phải làm theo ý họ, vì họ to lớn còn bạn chỉ là anh chàng nhỏ con" - ông nói - "Ở đây, những anh chàng nhỏ con đã đứng bên nhau, đưa vụ việc ra tòa và họ đã thắng".
Tường Linh (Theo Washington Post)
Thể thao & Văn hóa
