Lễ hội phát lương Đức Thánh Trần tại đền Trần Thương (huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam) năm 2024 sẽ được tổ chức từ đêm 24 đến ngày 25/2 (tức đêm 14 đến ngày 15 tháng Giêng) Xuân Giáp Thìn năm 2024. Ban Tổ chức đã chuẩn bị 180.000 túi lương để phát tại 19 điểm quanh khu vực đền cho nhân dân và du khách thập phương.

Ông Đinh Công Tấn, Phó Chủ tịch UBND huyện Lý Nhân cho biết, Lễ hội phát lương Đức Thánh Trần là một trong những lễ hội lớn của tỉnh được phục dựng và duy trì từ năm 2009. Đây là hoạt động có ý nghĩa tâm linh truyền thống, cầu cho một năm mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, nhà nhà mạnh khỏe, sung túc và bình yên; đồng thời, nhắc nhở các thế hệ về đạo lý “Uống nước nhớ nguồn”, tưởng nhớ công đức của Đức Thánh nhân Vũ Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn.

Khu vực Đền Trần Thương theo truyền thuyết là địa điểm Hưng Đạo Đại Vương lựa chọn để làm kho lương, cung cấp lương thảo cho quân đội trong cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Mông - Nguyên thế kỷ thứ XIII. Lễ hội phát lương đầu năm được tổ chức tại Đền Trần Thương nhằm bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa, đồng thời tuyên truyền, giáo dục truyền thống yêu nước, chống giặc ngoại xâm của dân tộc, tưởng nhớ công lao to lớn của tiền nhân.

Phó Chủ tịch UBND huyện Lý Nhân cho biết thêm, Ban Quản lý Di tích Quốc gia đặc biệt Đền Trần Thương và UBND huyện Lý Nhân đã làm Lễ khai mạc và Lễ rước nước từ sông Hồng về đền từ ngày 17/2 (mùng 8 tháng Giêng năm Giáp Thìn) theo nghi thức đã có từ hàng trăm năm, được duy trì, gìn giữ đến nay như một nét đẹp văn hóa truyền thống mỗi dịp đầu Xuân; đồng thời gợi nhớ nguồn gốc của dòng tộc nhà Trần.

Theo kế hoạch, đêm 24/2 (tức ngày 14 tháng Giêng năm Giáp Thìn), sau nghi lễ tâm linh, Ban Tổ chức sẽ tổ chức phát lương tại 19 cửa phía ngoài Nghi môn ngoại cho du khách thập phương. Bên cạnh phần lễ, phần hội được tổ chức với nhiều hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể thao như: Giải cờ tướng, giải kéo co, giải bóng chuyền hơi huyện Lý Nhân mở rộng và đêm hội Trần Thương.

Nghi lễ phát lương nhằm tái hiện lịch sử về “Phát quân lương” khao quân của quân đội nhà Trần khi đánh thắng giặc Nguyên Mông lần thứ 3 (năm 1288) và cầu mong một năm mưa thuận, gió hòa, mùa màng bội thu.

Để bảo đảm an toàn phục vụ lễ hội, Công an tỉnh có kế hoạch phối hợp với chính quyền địa phương, lực lượng chức năng triển khai phương án bảo đảm an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, phòng, chống cháy nổ, an toàn giao thông trên địa bàn. Công an tỉnh huy động lực lượng cùng các phương tiện, bố trí ứng trực tại 15 điểm chốt trong và ngoài khu vực tổ chức lễ hội; triển khai đồng bộ các biện pháp nghiệp vụ, chủ động phòng ngừa, đấu tranh, ngăn chặn, xử lý kịp thời trường hợp lợi dụng lễ hội để có hành vi gây phức tạp về an ninh trật tự.

Đền Trần Thương là một trong ba ngôi đền lớn trong cả nước thờ Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn. Tương truyền, trên đường đi đánh quân Nguyên Mông, thấy địa thế nơi đây hiểm yếu có thể vào sông Châu, ra sông Hồng ngược lên Thăng Long hoặc xuôi ra biển, ngài đã đặt 6 kho lương để phục vụ cuộc kháng chiến chống quân Nguyên - Mông lần thứ 2 (năm 1285).

Sử sách không ghi chép về kho lương thực của nhà Trần ở đây nhưng truyền thuyết dân gian cùng với những dấu tích quanh khu vực đền Trần Thương (như: mảnh gốm, sứ màu đen, men nâu, vàng ngà của bát đĩa vỡ có phong cách trang trí của nghệ thuật gốm thời Trần, nhiều vỏ chóe hoa than...) đã củng cố thêm giả thuyết này. Địa điểm ngôi đền hiện nay là kho lương chính.

Năm 1989, Đền Trần Thương đã được xếp hạng là Di tích Lịch sử văn hóa cấp Quốc gia; đến năm 2015, được xếp hạng là Di tích Quốc gia đặc biệt.