Hồ sơ Pandora hay tài liệu Pandora là vụ việc 11,9 triệu tài liệu bị rò rỉ (bao gồm 2,9 terabyte dữ liệu) do Liên đoàn nhà báo điều tra quốc tế (ICIJ) công bố kể từ ngày 3/10 vừa qua.

Phát hiện âm mưu trốn thuế mới của nhà Messi

Ngày 9/9/2019, cuốn sách mang tên “Football Leaks 2: Những tiết lộ mới về thế giới bóng đá chuyên nghiệp” của 2 nhà báo điều tra thuộc tạp chí Der Spiegel, Rafael Buschmann và Michael Wilzinger, chính thức ra mắt. Chương gây chú ý nhất trong ấn phẩm đặc biệt này mang tên: “Một âm mưu trốn thuế mới của gia tộc Messi”.

Theo các cơ quan báo chí của ICIJ, đây là vụ rò rỉ bí mật tài chính lớn nhất của họ. Điều đáng nói là trong danh sách có nhiều lãnh đạo các quốc gia, các chính trị gia, các tỉ phú và các công ty quốc tế có cả những ngôi sao thể thao và giải trí.

• Ngôi sao nhạc Latin Shakira - tự tin đối mặt 'Hồ sơ Pandora'

• Neymar bị tòa án Brazil và Tây Ban Nha điều tra trốn thuế

ICIJ và vụ rò rỉ chưa từng có

ICIJ đã làm việc với các nhà báo đến từ 117 quốc gia, bao gồm các tổ chức báo chí, hãng thông tấn như The Washington Post, L'Espresso, Le Monde, El País, Süddeutsche Zeitung, chương trình PBS Frontline, Australian Broadcasting Corporation, The Guardian và Panorama...

Các tài liệu bị rò rỉ bao gồm hồ sơ, hình ảnh, thư điện tử và các bảng tính đến từ 14 công ty dịch vụ tài chính khác nhau thuộc Panama, Thụy Sĩ và UAE. Với 11,9 triệu tài liệu được công bố, mức độ nghiêm trọng của vụ việc này đã vượt qua vụ rò rỉ hồ sơ Panama vào năm 2016 (vốn chỉ có 11,5 triệu tài liệu mật bị tiết lộ). Vào thời điểm ICIJ công bố hồ sơ Pandora, cơ quan này cho biết họ không xác định được ai là kẻ đã cung cấp những tài liệu này cho họ.

Theo các cơ quan báo chí, ước tính có khoảng 32 nghìn tỉ USD (không bao gồm các loại tài sản có giá trị phi tiền tệ như bất động sản, đồ mỹ nghệ và đồ trang sức) có thể được che giấu nhằm tránh bị đánh thuế.

Tổng cộng, có 35 người, bao gồm các nhà lãnh đạo quốc gia đang tại vị và cựu lãnh đạo quốc gia có tên trong vụ rò rỉ Pandora, cùng với 400 quan chức đến từ gần 100 quốc gia. Trong số những cái tên này, có cựu Thủ tướng Anh Tony Blair, Tổng thống Chile Sebastián Pinera, Tổng thống Kenya Uhuru Kenyatta, Tổng thống Montenegro Milo Đukanovic, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky, Vua Tamim bin Hamad Al Thani của Qatar, Tổng thống Gabonese Ali Bongo Ondimba và Tổng thống Ecuador Guillermo Lasso... Ngoài ra có hơn 100 tỉ phú, 29.000 công ty quốc tế, 30 người là lãnh đạo đương nhiệm hoặc đã mãn nhiệm cùng 336 chính trị gia đã được nêu tên trong lần rò rỉ đầu tiên của hồ sơ Pandora vào ngày 3/10.

Thiên đường thuế cho các ngôi sao

Do lượng tài liệu của Hồ sơ Pandora bị rò rỉ rất lớn nên thế giới thể thao, đặc biệt là bóng đá, đã bị ảnh hưởng bởi những tiết lộ này. Điều ngạc nhiên là trong danh sách có các cái tên như HLV của Man City, Pep Guardiola; HLV của Real Madrid, Carlo Ancelotti hay tiền vệ Angel di Maria (Paris St Germain)...

Với Guardiola, ông được nêu tên trong Hồ sơ Pandora vì sử dụng tài khoản Andorra trong thời gian dẫn dắt Barcelona từ năm 2008 đến 2012, nơi ông giành được nhiều thành công, trong đó có hai chức vô địch Champions League.

Theo tài liệu, Guardiola được cho là đã giữ một khoản tiền trị giá 425 nghìn bảng trong một tài khoản ngân hàng ở Andorra mà không khai báo với cơ quan thuế Tây Ban Nha. Số tiền này được cho là đã được tích lũy trong sự nghiệp thi đấu của ông tại Al-Ahli của Qatar từ năm 2003 đến 2005, nơi ông kiếm được 1,5 triệu bảng mỗi năm.

Những tiết lộ trên đã được tờ El Pais và đài truyền hình La Sexta tuyên bố độc quyền, trong đó cáo buộc rằng Guardiola đã lập tài khoản Andorra thông qua một công ty vỏ bọc có tên là Repox Investments để bảo vệ danh tính của mình.

Cuộc điều tra cho thấy rằng Guardiola có vẻ như thành lập Repox Investments ở Panama vào tháng 2/2007, sau khi ông từ giã sự nghiệp thi đấu và 4 tháng trước khi trở thành HLV của Barcelona B.

Theo Lluis Orobitg, cố vấn thuế của Guardiola, giải thích thì sự tồn tại của Repox không liên quan gì đến Barca và nó không có hoạt động kinh tế. Thay vào đó, lí do tồn tại của Repox là để che giấu danh tính thực sự của chủ tài khoản ngân hàng ở Andorra: Guardiola.

Việc tạo ra Repox là một sáng kiến của ngân hàng Andorra, nơi HLV người Tây Ban Nha có tài khoản để bảo vệ danh tính của mình, và thông lệ như vậy được cho là phổ biến trong những năm đó ở nước này.

Cuộc điều tra cho rằng Guardiola đã đợi đến năm 2012 - khi chính phủ Tây Ban Nha công bố lệnh miễn thuế sau cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu - để khai báo các khoản tiền ở nước ngoài với nhà chức trách. Đó là thời điểm ông rời bỏ vai trò của mình tại Barca trước khi trải qua kì nghỉ phép kéo dài một năm và tiếp tục được bổ nhiệm làm HLV mới của Bayern Munich vào năm 2013.

Trong khi đấy, Ancelotti cũng được nhắc đến trong thời gian đầu tiên dẫn dắt Real Madrid (2013-2015), khi HLV người Italy nhờ đến một công ty có trụ sở ở Quần đảo Virgin để quản lí bản quyền hình ảnh của mình.

Theo El Pais, Ancelotti đã không nộp cho cơ quan thuế Tây Ban Nha số tiền gần 1 triệu euro chỉ tính riêng năm 2014. Sau đó, HLV người Italy đã thừa nhận và chấp nhận khoản tiền phạt hơn 300.000 euro trong năm 2021 này.

Tương tự, tiền vệ Di Maria bị nghi ngờ sử dụng một công ty đặt tại Panama, được thành lập trước khi anh đến Real Madrid vào năm 2014, để quản lí bản quyền hình ảnh của anh... mà không khai báo.

Theo La Sexta, cầu thủ đang khoác áo PSG và đội tuyển Argentina đã chuyển hơn 8 triệu euro thông qua công ty này trong khoảng thời gian 4 năm (2014-2017)...

Bên cạnh bóng đá, những ngôi sao thể thao và giải trí khác cũng bị phanh phui trốn thuế trong Hồ sơ Pandora như huyền thoại cricket và cựu đội trưởng đội tuyển Ấn Độ là Sachin Tendulkar; cựu vô địch giải đua xe Công thức 1 (F1) người Canada là Jacques Villeneuve; cựu vận động viên trượt băng nghệ thuật từng 3 lần vô địch thế giới người Canada là Elvis Stojko; ca sĩ nhạc pop Shakira, siêu mẫu Claudia Schiffer hay ca sĩ người Anh là Elton John, ca sĩ người Tây Ban Nha là Julio Iglesias...

Ở đây, do tính chất phức tạp và bí mật của hệ thống nước ngoài, người ta không thể biết chính xác số lượng tài sản có liên quan đến trốn thuế và các tội phạm khác cũng như số tiền đã được báo cáo cho nhà chức trách. Vì thế, tổng số tiền được chuyển từ các quốc gia có thuế suất cao hơn vào các thiên đường thuế có thuế suất thấp hơn đáng kể vẫn chưa được biết. Tuy nhiên, theo một nghiên cứu năm 2020 của Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) có trụ sở tại Paris, ít nhất 11,3 nghìn tỉ USD được giữ ở “nước ngoài”.

Các thiên đường thuế thường được coi là ở vùng Caribbean đầy nắng, nhưng Hồ sơ Pandora cho thấy hệ thống nước ngoài cũng hoạt động trên toàn cầu, ở những nơi như Singapore, Hà Lan, Ireland, Hong Kong - và thậm chí một số bang ở Mỹ.

Mạnh Hào