Câu chuyện tìm người kế nhiệm Gareth Southgate ở đội tuyển Anh đang nóng lên hơn bao giờ hết. Bất kể ai là người kế thừa ông, vị HLV ấy vừa chịu áp lực vinh quang vừa kế thừa những tinh túy Southgate để lại.

Không thể phủ nhận nỗi thất vọng vô bờ của những người yêu mến đội tuyển Anh khi chứng kiến triều đại Southgate khép lại bằng việc giấc mơ về một danh hiệu lớn tiếp tục kéo dài hơn cột mốc 58 năm chờ đợi.

Southgate, nguồn cảm hứng không chỉ từ chuyên môn

Mặt khác, sẽ là bất công nếu loại bỏ hoàn toàn những tiến bộ của Anh dưới thời Southgate, không chỉ vì việc đội tuyển nước này đã nhìn thấy cảm giác của một ứng viên thực thụ tại các sân chơi lớn như World Cup hay EURO. Đó là điều trước thời Southgate đội tuyển Anh chưa bao giờ làm được. Ông đã tạo ra văn hóa gắn kết các cầu thủ, điều chưa từng thấy ở các triều đại trước khó xảy ra kiểu như các cầu thủ Liverpool chẳng bao giờ muốn ngồi chung mâm bữa tối với những người đồng nghiệp đến từ đại kình địch MU.

Southgate cho thấy ông đủ sự cương quyết để giải quyết những vấn đề có tác động đến tâm lý của các học trò. Như trận Anh-Montenegro hồi tháng 3/2019, dù Anh đã giành chiến thắng 5-1 nhưng vết gợn của trận đấu ấy nằm ở những lời lẽ phân biệt chủng tộc nhắm vào Raheem Sterling và Danny Rose. HLV Montenegro khi đó là Tumbakovic không hề nghe thấy, nhưng Southgate không chỉ cảm nhận rõ, yêu cầu đưa vụ việc lên UEFA mà còn muốn biến câu chuyện ấy thành động lực chiến đấu cho các cầu thủ đội tuyển Anh: "Tôi không ngồi đây để chỉ trích những gì vừa diễn ra. Chúng tôi nhìn thấy vấn đề này ngay ở đất nước của mình và không thoát khỏi những lo lắng với chúng". Cũng chính Southgate giải tỏa tâm lý cho Bukayo Saka, người đá hỏng quả phạt đền quan trọng ở trận chung kết EURO 2020 gặp Italy nhưng tại kỳ EURO 2024 vừa qua vẫn tự tin thực hiện tốt loạt sút luân lưu giúp Anh đánh bại Thụy Sĩ ở vòng tứ kết. Nhờ sự hiện diện của Southgate, Anh mới nhận được sự ủng hộ rộng rãi qua thư ngỏ vị HLV này gửi đến những người hâm mộ trước thềm EURO 2020 để kêu gọi sự ủng hộ cho các học trò. Chính bức thư ấy là nguồn cảm hứng thúc đẩy sự đoàn kết và chấp nhận đa dạng chủng tộc tại Anh.

Người Anh cũng cần cảm ơn Southgate đã bày tỏ sự quan ngại về cơ hội ra sân hạn chế của các cầu thủ Anh ở Premier League, qua đó thúc đẩy cuộc cải cách sâu rộng về cơ sở vật chất và cách thức đào tạo các cầu thủ bản địa nhằm tạo ra cuộc cạnh tranh sòng phẳng với làn sóng cầu thủ nước ngoài tràn ngập tại hạng đấu cao nhất nước Anh. Vai trò của Southgate trong cuộc cải cách này không hề nhỏ khi ông giúp những cầu thủ trẻ đảm bảo điều kiện phát triển tài năng tốt nhất.

Chọn lựa người kế nhiệm Southgate thế nào đây?

Liên đoàn bóng đá Anh (FA) đã lên kế hoạch cho việc tìm người kế nhiệm Gareth Southgate từ trước đó, dù họ không mong đợi Southgate rời đi ngay sau EURO 2024. Tuy vậy, việc lựa chọn danh tính người kế nhiệm Southgate lúc này sẽ có những khác biệt so với kỳ vọng ban đầu. Thay vì cố tìm một nhà cầm quân bản địa hay một HLV có lý lịch hấp dẫn, FA lúc này chọn một nhà cầm quân hiểu được văn hóa bóng đá Anh. Thấu hiểu vai trò HLV đội tuyển Anh lúc này mới là tiêu chí hàng đầu thay vì lý lịch hay quốc tịch của vị HLV ấy.

Tất nhiên vẫn có những quan điểm bảo vệ lựa chọn người kế nhiệm Southgate là một nhà cầm quân người Anh, một phần vì vị HLV bản địa không chỉ đảm bảo tinh thần một đội tuyển quốc gia mà ông ta hay anh ta còn mang trong mình sứ mệnh thúc đẩy văn hóa bóng đá Anh vươn tầm ra phạm vi toàn cầu. Cần chú ý rằng đội tuyển Hy Lạp vô địch EURO 2004 cùng Otto Rehhagel là trường hợp hiếm hoi vô địch một kỳ EURO hay World Cup với một nhà cầm quân ngoại (Rehhagel là HLV người Đức). Không nói đâu xa, đội tuyển Tây Ban Nha vô địch EURO 2024 với một HLV bản địa có lý lịch rất bình dị như Luis de la Fuente.

Thêm một yếu tố chống lại sự hiện diện của một nhà cầm quân danh tiếng ở đội tuyển Anh: Tì vết từ trường hợp của Fabio Capello. Capello là một vị HLV có tài, nhưng nhà cầm quân người Italy lại không hiểu văn hóa bóng đá Anh và phải rời đi trong tư thế của một kẻ thất bại. Nếu Anh cần tìm một nhà cầm quân có tên tuổi, không khó để lọc ra một vài cái tên từ bản địa đến nước ngoài: Graham Potter, Jurgen Klopp và Pep Guardiola. Cái tên đầu tiên để lại hoài nghi về thất bại trong 7 tháng cầm quân Chelsea. Gương mặt thứ hai vừa từ chối cơ hội dẫn dắt đội tuyển Mỹ và không dễ để thuyết phục ông nhận nhiệm vụ ở một đội tuyển nào đó. Còn Guardiola? Lựa chọn rất hấp dẫn, nhưng đội tuyển Anh có thể phải chờ đợi ít nhất 1 năm nữa. Chọn lựa người kế nhiệm Southgate vì thế không hề dễ chút nào.