(Thethaovanhoa.vn) - 1. Bạn sẽ hỏi ngay, mùa là thời khắc của vòng quay vũ trụ, mùa Thu xưa nay vẫn thế, làm sao lại phải… thao thức? Đúng thế. Nhưng xin bạn hiểu  rằng nói vậy tức muốn nói về vẻ đẹp của mùa Thu Hà Nội đang bị mai một, đang bị lãng quên và để mùa Thu Hà Nội đẹp hơn, thân thương và… xao xuyến hơn, cần nâng niu gìn giữ như là một phần di sản tinh thần của đất Thăng Long…

Nguồn gốc phong tục, ý nghĩa tết Trung thu ở Việt Nam

Tết Trung Thu ở Việt Nam có từ thời xa xưa, đã được in trên mặt trống đồng Ngọc Lũ. Theo văn bia chùa Đọi năm 1121 thì từ đời nhà Lý, Tết Trung Thu đã được chính thức tổ chức ở kinh thành Thăng Long với các hội đua thuyền, múa rối nước và rước đèn.

Lúc này Hà Nội đương vào Thu. Heo may bắt đầu mơn man da thịt, đường sấu lá đổ vàng là lúc mùa sấu chín. Lãng mạn sao khi gặp những tốp nữ sinh áo dài trắng sà vào hàng sấu dầm bên phố.

Những quả sấu vừa ương được cạo sạch vỏ ngoài, ngâm tẩm đơn giản mà làm nên một phần hương vị mùa Thu. Quả sấu bắt đầu ương rồi chín làm nên món sấu dầm đường muối ớt chua giòn, ngon ngọt gợi bâng khuâng, gợi điều gì thao thức trong lòng người xa Hà Nội. Làm sao để trên phố vẫn còn những hàng sấu dầm. Đó là cách “tôn tạo” mùa Thu.  

2. Ở phố Cốm Vòng bên cạnh làng Dịch Vọng (xưa gọi là làng Vòng). Cái phố Cốm Vòng khiêm tốn nép mình giữa những con đường rộng thênh thang, nơi cách nay không lâu còn là làng quê lam lũ và thanh bình.

Nhưng đùng một cái, làng biến mất, chỉ còn cao ốc và phố xá… Làng Vòng có món cốm nức tiếng. Cốm là món ngon Hà Nội làm thao thức bao nhiêu giấy mực, làm điêu đứng bao nhiêu trang viết…

Hãy nghe nhà văn Vũ Bằng cồn cào nhớ cốm Vòng Hà Nội: “Ờ, mà lạ thật, chẳng riêng gì mình, sao cứ đến đầu Thu thì người Hà Nội nào, ở phiêu bạt bất cứ đâu đâu cũng nhớ ngay đến cốm Vòng? Chưa cần phải ăn làm gì vội, cứ nghĩ đến cốm thôi, người ta cũng đã thấy ngất lên mùi thơm dịu hiền của lúa non xanh màu lưu ly đặt trong những tàu lá sen tròn xanh muôn muốt màu ngọc thạch!

Không, cốm Vòng quả là một thứ quà đặc biệt nhất trong mọi thứ quà Hà Nội - đặc biệt vì cứ mỗi khi thấy gió vàng hiu hắt trở về thì lại nhớ đến cốm, mà đặc biệt hơn nữa là khắp các nẻo đường đất nước chỉ có Hà Nội có cốm thôi…”.

Cốm ngon là khi đất trời vào Thu, các bà các chị lại quẩy đôi quang gánh với bó rơm nếp cùng chiếc mẹt có lá sen gói cốm, đi rao bán khắp phố phường. Họ đang quẩy cái thảo thơm của đất trời, làm quà Hà Nội.

Chiều nay đứng trên phố Cốm Vòng nhưng không thấy hàng cốm, tôi lấy làm lạ. Lạ là vì ít nhất phố ấy có vài ba hàng bán cốm, làm cốm. Như vậy cái tên phố có ý nghĩa hơn nhiều, để du khách hay người xa về Hà Nội nghe có phố Cốm Vòng chắc thể nào cũng cất công đi tìm phố, tìm cốm  trên phố Cốm.

Cốm Vòng vẫn đang bày bán bên phố Xuân Thủy đối diện Học viện Báo chí tuyên truyền.Vẫn mẹt cốm xanh bên cạnh xấp lá sen già và bó rơm nếp xanh dùng để buộc gói cốm.

Đây cũng là địa chỉ bán cốm từ xưa. Nhưng, tôi vẫn tiếc cho phố Cốm Vòng không bán cốm. Hãy làm những cái quầy bán cốm trên hè phố Cốm Vòng. Hãy đặt những đôi quang gánh đặc trưng nghề bán cốm trên phố Cốm Vòng. Như một cách “tôn tạo” cho mùa Thu xứ Bắc.

3. Mùa Thu vàng hoa cúc. Trên phố là những chị, những em thôn nữ dắt những cái xe đạp chở muôn vàn bông hoa vàng như dắt mùa Thu về phố. Có lẽ thương màu hoa vàng mùa Thu nên không mấy khi các đội trật tự đuổi phạt gánh hàng hoa. Đó là cách “tôn tạo” giữ gìn một vẻ đẹp Thu Hà Nội! Tôi đồ rằng thế.

Những đường Thu vàng lá sấu rơi, những gánh hoa cúc vàng, những góc phố Thu có quán sấu dầm, gánh hàng rươi và gánh hàng cốm là hình ảnh đẹp về mùa Thu, cần nâng niu gìn giữ. Du khách muôn phương khát khao về thăm Hà Nội mùa Thu, có lẽ chỉ vì riêng Hà Nội có những thứ ấy.

Tân Linh