(Thethaovanhoa.vn) - Chúng tôi về làng Ném Thượng (phường Khắc Niệm, thành phố Bắc Ninh) đúng ngày 6 tháng Giêng Canh Tý, ngày diễn ra lễ hội chém lợn đang gây tranh cãi ở đây.

Chọi trâu, đâm trâu, chém lợn và 'đôi mắt' của bạn

Cuộc tọa đàm giữ hay bỏ chọi trâu Đồ Sơn do Bộ VH,TT&DL tổ chức đã trở thành cuộc "biểu dương" những giá trị của lễ hội này với đại đa số, nếu không nói trăm phần trăm những ý kiến ủng hộ. Điều đó được coi là "thắng lợi" của "phái" giữ chọi trâu, và tất nhiên không làm bằng lòng "phái" kia.

Sân đình đông dân làng và du khách về dự lễ. Trên sân đình, ban thờ đã bày sẵn các đồ lễ. Ở hồ nước trước đền, các nghê nhân đang biểu diễn những làn điệu quan họ truyền thống. Người xem khá đông. Một góc đình đã được quây kín vằng vải đỏ. Đấy là nơi sẽ diễn ra màn chém lợn. Trước đây, việc chém lợn diễn ra ở giữa sân đình với sự chứng kiến của đông người. Nay việc này được diễn ra trong một khu vực riêng và không cho phép quay phim chụp ảnh.

Lễ hội chém lợn ở Ném Thượng đã có truyền thống hơn 800 năm để người dân tưởng nhớ thành hoàng của làng, một thủ lĩnh đã ra lệnh chém lợn rừng để nuôi quân khi chạy giặc về trú tại đây, và cầu mong một năm mới an lành may mắn cho mọi người.

• Lễ hội Ném Thượng: Chém lợn ở khu vực kín vẫn gây tranh cãi
• 'Chém lợn đã thành nề nếp, chúng ta cần tôn trọng'!

Từ tháng 8 năm trước, dân làng là lựa chọn những người gia cảnh tốt, hợp tuổi để đảm nhận việc nuôi lợn tế thần. Cả làng góp công sức vào nuôi lợn. Lễ rước lợn diễn ra vào 10h sáng quanh làng trước khi thực hiện lễ chém vào giờ Ngọ ngày 6 tháng Giêng âm lịch. Sau đó, thịt lợn được làm cỗ ngọc để cúng thần linh, mời quan khách và chia cho các gia đình trong làng.

Chúng tôi đã chứng kiến cảnh rước lợn khá độc đáo này ở Ném Thượng năm nay. Hai con lợn lớn nhốt trong cũi hồng. Đoàn rước rất đông người trong trang phục lễ hội, với kiệu hoa cờ trống rộn ràng. Đoàn rước đi đến đâu, người dân bên đường đổ ra xem và bỏ tiền vào khay đặt trên cũi lợn để cầu may. Cảnh tượng rất độc đáo.

Lễ hội chém lợn ở Ném Thượng đã có từ lâu và gắn bó với đời sóng văn hoá, tâm linh của người dân ở đây nhiều đời. Nhưng những năm gần đây, lễ hội này tạo nên những ý kiến tranh luận khác nhau.

Một số tổ chức bảo vệ động vật trong và ngoài nước, một số nhà quản lý, nghiên cứu phê phán việc chém lợn là dã man, không phù hợp với những quan niệm nhân đạo của xã hội ngày nay, cho rằng cần phải bỏ hoặc chuyển thành lễ chỉ rước lợn.

Một số nhà nghiên cứu thì vẫn cho rằng cần hiểu và tôn trọng căn nguyên văn hoá tâm linh sâu xa của tục lệ truyền thống này. Trong khi ấy thì lễ chém lợn vẫn đang diễn ra ở Ném Thượng mùa xuân Canh Tý này.

Bài và ảnh: Trần Mai Hưởng
(nguyên Tổng Giám đốc TTXVN)