(Thethaovanhoa.vn) - Hàng năm mỗi khi tết đến xuân về, vào những ngày trước tết khoảng từ 23-30 tết các đại gia đình thuộc mọi tầng lớp đều có tục lễ sắm sửa lễ vật ra tiến cúng chư vị Tôn thần cai quản nghĩa trang, đồng thời sửa sang, vun vén lại mộ phần của tổ tiên ông bà.

Sắm lễ, văn khấn cúng tảo mộ Tết Nguyên đán 2022

Tảo mộ cuối năm hay còn gọi là lễ Chạp thường được các gia đình tổ chức vào cuối tháng Chạp hàng năm, trước khi sửa soạn làm mâm cơm Tất niên vào 30 Tết.

Đây vừa mang ý nghĩa sửa sang lại "ngôi nhà" tổ tiên cho năm mới cũng là tục lệ truyền thống của người Việt với ý nghĩa vô cùng to lớn. Nó thể hiện sự hiếu thuận, đạo tình của con cháu đối với những người thân đã khuất. Đồng thời, cầu mong các vị này phù hộ cho các vong linh người thân quyến thuộc đắc an cư nơi mộ địa và không bị ngoại quỷ vô danh vọng hành chiếm đoạt mộ phần. Việc tạ mộ cuối năm cũng nhắm thể hiện sự hiếu thuận của con cháu đối với người với người đã khuất

Song chúng ta cũng cần phân biệt rõ ràng việc Tạ Mộ và Tảo Mộ . Lễ tảo mộ còn có nghĩa đen là quét mộ, được diễn ra vào ngày mùng 3 tháng Ba âm lịch. Với công việc chính của tảo mộ là sửa sang các ngôi mộ của tổ tiên cho được sạch sẽ.

• Văn khấn và mâm cúng ông Công ông Táo 23 tháng Chạp đầy đủ nhất
• Văn khấn, cách bao sái bàn thờ, bát hương Tết Nhâm Dần 2022
• Văn khấn cúng ông Công ông Táo 23 tháng Chạp Tết Nhâm Dần

Còn tạ mộ hay còn gọi là lễ Chạp được diễn ra vào những ngày giáp tết nguyên đán. Các gia đình thường ra mộ tổ tiên và người thân đã khuất để lễ tạ Thổ thần, đắp thêm đất lên mộ, sửa sang mộ, và rước vong linh gia tiên về đón năm mới.

Ngày nay có nhiều gia đình không có điều kiện để về chạp Mộ trực tiếp dịp cuối năm thì có thể làm lễ rước gia tiên về đón năm mới theo cách : bày cỗ lên bàn thờ, đèn, hương hoa dâng cúng vào trưa (giờ Ngọ) ngày 30 Tết, rồi khấn Tổ tiên về dự hưởng Tết với gia đình.

Đồ lễ dùng để chạp mộ mời gia tiên cần những gì?

- Một con gà hoặc một khoanh giò, hay 2 lạng thịt nạc vai luộc

- 1 đĩa xôi hoặc bánh chưng, 1 đĩa gạo muối

- 1 bát nước, 1/2 lít rượu trắng

- 1 bao thuốc, 1 lạng chè

- 1 bộ quần áo quan Thần linh, mũ, hia tất cả màu đỏ, ngựa đỏ kiếm trắng

- 1 đinh vàng hoa, 10 lễ vàng tiền

- 4 cái oản đỏ

- 5 lá trầu và 5 quả cau

- 9 bông hồng đỏ và đĩa hoa quả (5 quả tròn).

Ngày tốt đi chạp mộ

Ngày đi chạp mộ thông thường được người ta hay chọn sau ngày cúng ông Công ông Táo tức 23/12. 

Khoảng thời gian từ 20-30 tháng Chạp là thời gian được nhiều gia đình chọn làm lễ chạp mộ nhất. Bởi lẽ, thời gian này vừa phù hợp để hoàn thành xong các công việc dọn dẹp nhà cửa và phù hợp với việc dọn dẹp lại các phần mộ của ông bà để đón chào năm mới tốt đẹp hơn.

Các nghi lễ chạp mộ:

Cúng thần linh cai quản mộ phần:

Trước khi đến mộ tổ tiên ta nên đến nơi thờ Thổ Địa hoặc nơi thờ Địa Tạng Vương Bồ Tát, đặt lễ tiền thật, hoa quả, vàng thuyền (nếu có).

Lưu ý: Không nên đặt tiền âm phủ lên ban thờ Địa Tạng Vương và ban thờ Sơn Thần Thổ Địa.

Sau khi sắp lễ xong ta thắp 9 nén nhang, chắp tay lòng thành xá lễ 5 lễ mà khấn rằng:

- Con kính lạy Thập Điện Diêm Vương.

- Con kính lạy Địa Tạng Vương Bồ Tát.

- Con kính lạy Sơn thần, Long thần, Thổ địa cai quản nghĩa trang.........(ghi tên, địa chỉ của nghĩa trang)

Hôm nay là ngày... tháng... năm... chúng con là con cháu hậu duệ của (dòng họ...) có tại nghĩa trang có chút lễ vật tiền vàng nhanh đăng nhất tâm lòng thành dâng lên chư vị xin các ngài cho phép chúng con được đến làm lễ tạ trước phần mộ của gia tiên họ..... nhân dịp tết cổ truyền năm.......Cầu xin các ngài cho phép chỉnh trang phần mộ cho phép chúng con cung thỉnh gia tiên về đón Tết!

- Chúng con xin đa tạ (3 lần).

Sau khi khấn xong thì chắp tay xá 5 lễ rồi đi lùi 3 bước mới được quay đầu.

Cúng ở mộ phần gia tiên

Khi đến phần mộ tổ tiên, ta đặt lễ trên nơi thờ chung ở phần mộ nếu gia đình có điều kiện ta có thể chuẩn bị lễ vật gồm gà, xôi, hoa quả, tiền vàng để mời gia tiên.(nếu là mộ riêng thì ta đặt bàn lễ nhỏ dưới chân phần mộ).

Thắp 9 nén nhang lên bát hương trước mộ, (nếu không có bát hương thì cắm xuống đất phần chân mộ ). Quỳ lễ gia tiên mà khấn rằng:

Văn khấn:

- Kính lạy cha mẹ, ông bà cùng gia tiên nội ngoại họ....

- Hôm nay là ngày... tháng... năm....

- Con xin được cẩn cáo với gia tiên rằng: Nhân dịp Tết Nguyên đán mừng đón xuân mới năm Canh Tý, chúng con thành kính sửa soạn lễ vật, tiền vàng, nhang đăng cung thỉnh kính mời cha mẹ, ông bà cùng gia tiên nội ngoại họ.... về ngự trước án ở tổ đường nơi thờ tổ tiên, để con cháu chúng con được chiêm bái và báo hiếu tổ tiên trong những ngày đầu Xuân.

- Chúng con thành kính chấp lễ cung thỉnh kính mời cha mẹ, ông bà cùng gia tiên nội ngoại sa giá.

Sau đây chúng con xin phép gia tiên nội ngoại cho phép chúng con được thực hiện nghi lễ tạ mộ và dọn dẹp sạch sẽ phần mộ của gia tiên.

Chúng con xin đa tạ (3 lần).

Chắp tay xá 9 lạy rồi lúc đó con cháu có thể dọn dẹp cắt bớt cỏ, hoặc đắp thêm đất lên mộ cho các phần mộ gia tiên. Khi làm sạch sẽ xong xuôi thì nhớ đốt một nén nhang cắm lên phần mộ rồi xin hạ lễ và đốt tiền vàng cho gia tiên.

Sau khi hoàn tất mọi việc thì mới được ra về.

Lễ cung thỉnh gia tiên tại nhà

Khi về đến nhà thì con cháu cần có một mâm cơm thịnh soạn cùng lễ vật tiền vàng... đặt trên ban thờ gia tiên, thắp 9 nén nhang, chắp tay quỳ lễ 9 lễ và khấn rằng:

Văn khấn:

- Kính lạy cha mẹ, ông bà cùng gia tiên nội ngoại, hôm nay là ngày... tháng... năm..... chúng con với tấm lòng lòng thành kính xin được kính rước cha mẹ, ông bà và gia tiên nội ngoại ngự giá tại nhà thờ gia tiên để chúng con được thỉnh lễ báo hiếu nhân dịp tết đón xuân năm mới....

- Con cháu chúng con xin được sửa soạn lễ vật, tiền vàng cùng sơn hào hải vị, nhang đăng kính mời cha mẹ, ông bà cùng gia tiên nội ngoại thụ hưởng, cầu xin tổ tiên phù hộ độ trì cho con cháu đón xuân vui vẻ và bước sang năm mới với vận khí mới và niềm vui mới, luôn được mạnh khoẻ, thành đạt, và hạnh phúc, cầu nguyện cho gia tộc họ.... nhà ta vận khí luôn hanh thông, vạn sự được như ý.

Chúng con xin đa tạ. (3 lần)

Khôi Nguyên (tổng hợp)