Sáng nay, 18/7 sẽ là thời khắc quan trọng với nhiều học sinh vừa tham gia kì thi Tốt nghiệp Trung học Phổ thông ít ngày trước. Dự kiến, đúng 8 giờ sáng, Bộ GD&ĐT sẽ chính thức công bố kết quả điểm thi trên toàn quốc.

Với hầu hết các sĩ tử, kết quả ấy sẽ gắn với cơ hội để các em bước lên cấp đại học. Bởi thế, cũng không lạ khi những ngày qua, nhiều phụ huynh còn tỏ ra căng thẳng và sốt ruột hơn cả con em mình.

Và như những gì được chia sẻ trên mạng xã hội, với nhiều bậc cha mẹ, nỗi ám ảnh "thi đại học" thời trẻ lại đang trở lại với họ trong dịp này.

Nói ám ảnh, bởi nhiều người vẫn nhớ về những áp lực được đặt lên vai mình quanh kỳ thi đại học trong quá khứ. Ở đó, từ vài năm trước khi  thi, chúng ta đã được nhắc nhở liên tục rằng đó là đích đến quan trọng nhất của 12 năm đèn sách, thậm chí là quan trọng nhất nhì đời người. Đỗ đại học, tương lai sẽ khác - còn trượt, tương lai cũng khác.

Và thí sinh khi ấy cũng không có nhiều lựa chọn, khi chỉ được đăng ký tối đa 3 nguyện vọng cho 3 đợt thi diễn ra nối nhau trong khoảng 1 tuần. Trượt cả 3, hoặc chờ năm sau thi lại, hoặc tìm con đường lập nghiệp không liên quan tới giảng đường đại học.

Đặt gần hết lựa chọn của tuổi 18 vào một kỳ thi, chưa bao giờ câu "Học tài thi phận" được người ta nhắc tới nhiều đến thế - vừa mang hàm ý "cảnh báo" các sĩ tử, vừa như sự ngậm ngùi trước những cú vấp trong kỳ thi quyết định này.

***

Nhưng bây giờ, dù các phụ huynh "hoài cổ" đến mấy, vẫn phải khẳng định: Các sĩ tử thuộc lứa Gen Z đang ở bối cảnh khá khác… ngày xưa.

Bởi, từ năm 2020, các trường đại học trên toàn quốc đã được tự chủ tuyển sinh. Và như thông tin từ Bộ GD&ĐT, xét tuyển điểm thi tốt nghiệp Trung học phổ thông chỉ là 1 trong 20 phương thức được sử dụng trong mùa tuyển sinh 2023 này.

Ở những phương thức khác, điểm thi ấy có thể được xét kết hợp cùng học bạ, cùng các chứng chỉ về ngoại ngữ hoặc năng lực - hoặc thậm chí chỉ là điều kiện đủ (đỗ tốt nghiệp) để thí sinh vào đại học. Như thực tế, vài năm qua, ngày càng có thêm nhiều học sinh đã "chạm tới" cánh cửa đại học từ vài tháng trước theo những phương thức xét tuyển khác, và chỉ còn chờ kết quả đỗ tốt nghiệp như một thủ tục cuối cùng.

Có thể vẫn còn những ý kiến trái chiều về các phương thức xét tuyển, giống như việc những phương thức ấy chắc chắn cần tiếp tục được hoàn thiện trong tương lai. Nhưng những gì đang diễn ra vẫn là một bước đi quan trọng của nền giáo dục, khi học sinh giảm bớt áp lực, giảm bớt xác suất may rủi từ một kỳ thi khốc liệt.

Câu chuyện ấy cũng giống với việc chúng ta đang ngày càng có thêm những lựa chọn khác và cơ hội khác cho những học sinh không bước vào giảng đường đại học - dù rất nhiều lựa chọn trong số đó vẫn cần thêm thời gian để được đón nhận. Bởi, đó là thay đổi tất yếu mà xã hội phải có trong sự phát triển của mình.

Hơn 1 triệu thí sinh nhận điểm thi hôm nay sẽ là hơn 1 triệu câu chuyện khác nhau. Có sự vỡ òa sung sướng, có sự vui theo cách… điềm tĩnh hơn - khi nhiều học sinh chỉ chờ kết quả kỳ thi này để hoàn thiện thủ tục vào đại học. Và tất nhiên, có cả nỗi buồn của những sĩ tử không gặp kết quả khả quan. Nhưng nếu vậy, hãy cứ bình tâm để nhận ra: Cơ hội vẫn còn, và đến từ những lựa chọn khá rộng mở trong bối cảnh bây giờ, nếu các em đủ quyết tâm và nỗ lực.