Ngày 8/10/2023, làng điền kinh thế giới xôn xao trước chiến tích ngoạn mục của chàng trai 23 tuổi người Kenya, Kelvin Kiptum, người đã thay đổi lịch sử marathon ở Chicago trong cùng ngày.

Kiptum, ở cuộc chạy marathon lần thứ 3, đã hoàn thành 42,195km trong 2 giờ 35 giây. Thành tích này nhanh hơn kỉ lục thế giới trước đó do đồng hương Eliud Kipchoge thiết lập ở Berlin năm ngoái, là 34 giây. Đây là lần đầu tiên kỉ lục thế giới bị phá hơn 30 giây kể từ khi việc phê chuẩn chính thức bắt đầu cách đây 20 năm.

Tốc độ trung bình đáng kinh ngạc của Kiptum là 21km/h hay chỉ 2 phút 51,5 giây mỗi km. Vì thế, Kiptum không chỉ lập dấu ấn mới mà anh cũng thay đổi quỹ đạo của KLTG ở marathon. Theo tính toán và phân tích nhiều chuyên gia, rất có thể Kiptum đã tạo tiền đề cho mốc chạy marathon "dưới 2 giờ" sẽ giảm trong vài năm tới.

Tại sao chúng ta vẫn nói về "sub-2" với marathon?

Điền kinh là một trong những môn thể thao mà việc lưu giữ kỉ lục chính thức thực sự có ý nghĩa. Các đường đua phải được đo (3 lần) chính xác đến từng cm, các đường nét phải sắc nét và rõ ràng, các chướng ngại vật phải được xếp thành hàng với độ chính xác quân sự và các VĐV phải cúi người bất động tại chỗ mà không được cử động dù chỉ một sợi tóc cho đến khi tiếng súng của người xuất phát vang lên. Và có cả một bộ quy tắc do Liên đoàn Điền kinh Quốc tế đặt ra để một cuộc chạy marathon đường trường được gọi là "chính thức".

Và vì vậy, khi Kipchoge (được hỗ trợ bởi đội ngũ được tài trợ hàng triệu USD) chạy với tư cách là "đối thủ" duy nhất trong 1 giờ 59 phút 40 giây xung quanh Prater Hauptallee ở Vienna vào tháng 10/2019, tất cả mọi người, kể cả Kipchoge, đều biết đây không phải là kết thúc của cuộc tìm kiếm lớn cho một sub-2 chính thức.

Kỉ lục thế giới vẫn là 2 giờ 1 phút 39 giây do chính Kipchoge thiết lập ở giải marathon Berlin vào tháng 9/2018. Và anh tiếp tục hạ KLTG marathon chính thức của chính mình xuống còn 2 giờ 1 phút 9 giây vào tháng 9/2022, cũng ở giải marathon Berlin.

Và đó là nơi kỉ lục chính thức được lưu giữ cho đến ngày 8/10.

Kiptum có thay đổi kì vọng "sub-2" không?

Có nhiều cách để chúng ta có thể trả lời câu hỏi này. Đối với những người nghiệp dư cũng như giới chuyên nghiệp, có rất nhiều cách mà người ta có thể tìm cách cải thiện hiệu suất của mình như:

- Lựa chọn tập luyện (khối lượng, cường độ, nghỉ ngơi, tập luyện chéo)

- Dinh dưỡng (các chất dinh dưỡng vi mô và vĩ mô, cung cấp nhiên liệu trước cuộc đua, cung cấp nước trong cuộc đua)

- Rèn luyện tâm lí (thất bại, lo lắng về hiệu suất, sự nhàm chán, động lực, tự nói chuyện)

- Công nghệ thiết bị trong giày dép và may mặc.

Từ quan điểm phân tích thống kê và kinh tế, sau khi đưa ra một số giả định, chúng ta có thể kì vọng rằng sự xuất hiện của KLTG trong marathon có thể tuân theo một khuôn mẫu xác định. Vì vậy, chúng ta có thể mô hình hóa các thời điểm lịch sử, nghĩa là áp dụng một công thức toán học phù hợp với chúng và do đó, có được một cái nhìn rõ ràng về hiện tại và tương lai.

Giả sử rằng một VĐV chạy bộ giả định giống Kiptum đang ở vạch xuất phát trong các cuộc chạy marathon (chính thức) trong tương lai. Khi nào họ sẽ xuống sub-2?

Bằng cách đi theo đường khả năng "1 trong 10" về tương lai, chúng ta thấy rằng nó vượt qua mốc 2 giờ vào tháng 5/2032. Tuy nhiên, điều gì sẽ xảy ra nếu chúng ta cho phép quy trình lập mô hình của mình tính đến cả KLTG mới năm 2022 và 2023 của Kipchoge và Kiptum?

Khi chỉ thêm dấu ấn của Kipchoge và làm việc với một VĐV chạy như Kipchoge với khả năng "1 trong 4", thời điểm sub-2 dịch lên phía trên vài tháng, đến tháng 11/2031. Nhưng nếu bổ sung thêm thành tích phi thường hơn của Kiptum, sự xuất hiện của một cuộc đua marathon sub-2 đã được đẩy nhanh hơn 5 năm, lên tháng 3/2027. Trên thực tế, Kiptum (và ở một mức độ nào đó là Kipchoge năm 2022) đã có thể xô đổ toàn bộ lịch sử KLTG marathon vừa đủ để biến khoảnh khắc sub-2 có thể trở thành hiện thực trong vài năm tới.

Mạnh Hào