Cá chép là lễ vật quan trọng không thể thiếu trong ngày cúng ông Công ông Táo. Tuy nhiên, không phải ai cũng biết cách để mua được cá chép khoẻ, đẹp.

Theo phong tục văn hóa truyền thống của người Việt, 23 tháng Chạp hàng năm là thời điểm mọi gia đình làm mâm cúng tiễn ông Công ông Táo về trời.

Họ tin rằng Táo Quân cưỡi cá chép bay về trời để báo cáo những việc đã làm và chưa làm được trong năm vừa qua của gia đình với Ngọc Hoàng. Sau đó, đến đêm giao thừa, các Táo mới trở lại trần gian tiếp tục công việc trông coi bếp lửa.

Ngoài ra, cá chép còn mang ý nghĩa "cá vượt vũ môn" hay "cá chép hóa rồng", biểu tượng cho sự thăng hoa, tinh thần vượt khó, sự kiên trì và bền bỉ để đi tới thành công. 

Vì vậy, việc chọn mua cá chép là điều vô cùng quan trọng đối với lễ cúng ông Công ông Táo 23 tháng Chạp. 

Về số lượng

Nhiều người có quan niệm sai lầm rằng càng cúng nhiều cá chép càng tốt hay chỉ nên mua 1 cặp cá. Nhưng cúng Táo Quân tức cúng ba vị nên cần phải có 3 con cá chép. 

Theo truyền thuyết dân gian kể lại, ba vị Táo quân gồm Thổ Công, Thổ Địa, Thổ Kỳ là những vị thần cai quản mọi hoạt động của gia chủ. Đây là các vị thần quyết định sự may, rủi, phúc họa của cả gia chủ, ngăn cản sự xâm phạm của ma quỷ, giữ bình yên cho gia đình gia chủ.

Ngày nay, nhiều gia đình lựa chọn cá chép giấy để cúng vì sự tiện dụng của nó. Tuy nhiên, nếu đã chọn cúng cá chép giấy thì thôi cá chép sống và ngược lại. Cá chép sống dùng để cúng ông Công, ông Táo thường được chọn mua là loại cá chép đỏ.

Cách chọn mua cá chép

Những con cá chép được chọn phải là những con cá chép có màu đỏ, khoẻ mạnh, không bị trầy xước trên thân cá, vảy cá nguyên vẹn không bị tróc và không nhất thiết phải quá to. 

Bạn có thể kiểm tra cá bằng cách lật nhẹ mang cá để kiểm tra, nếu mang cá có màu đỏ tươi nghĩa là cá khoẻ mạnh. Ngược lại, nếu mang cá có màu đỏ thâm thì cá đã yếu và chỉ để được một thời gian ngắn. 

Sau khi mua cá về, nên cho cá vào thau nước sạch với ít rong để cá thích nghi. Ngoài ra, nước sử dụng nước sông hồ, nước giếng sẽ tốt hơn cho cá so với nước máy. 

Cách phóng sinh cá chép 

Sau khi đã làm lễ, mang cả bát đựng cá đi ra nơi định thả. Chú ý không nên dùng tay vớt cá nhiều lần từ chỗ này sang chỗ khác.

Theo quan niệm dân gian, tránh buộc cá trong túi rồi ném cả túi xuống. Bởi như thế, cá dễ bị chết, vừa mang tính hình thức, mất đi ý nghĩa của một phong tục đẹp. Đồng thời, hạn chế việc xả rác xuống môi trường.

Ao, hồ nước sạch, không gian rộng và không quá ô nhiễm là nơi tốt nhất để phóng sinh cá. Cách đúng nhất để phóng sinh cá đó là chọn chỗ mép nước gần, nhẹ nhàng nghiêng bát hoặc túi để cá tự quẫy, bơi vào dòng nước.