Norman Whitfield, nhà sản xuất của Motown nổi tiếng với việc thu âm cùng 1 ca khúc với nhiều nghệ sĩ khác nhau, chỉ thay đổi cách chuyển soạn. Điều này khiến không ít nghệ sĩ của hãng cảm thấy khó chịu, nhưng thỉnh thoảng ông thật sự nảy ra những ý tưởng diệu kỳ - như trường hợp phiên bản I Heard It Through the Grapevine (Anh đã nghe tin đó qua giàn nho) năm 1968 của Marvin Gaye, vốn đã thành công vang dội 1 năm trước đó nhờ The Gladys Knight and the Pips.

 Whitfield và đồng tác giả Barrett Strong đã để nhịp chậm hơn, bí ẩn hơn, và ca khúc - mà ban đầu Gaye từ chối thu âm - trở thành đĩa đơn Motown bán chạy nhất thập kỷ.

Kiệt tác lận đận

Norman Whitfield và Barrett Strong ngày nay được biết tới như cặp bài trùng huyền thoại của Motown, cùng được giới thiệu vào Đại sảnh Danh vọng Nhạc sĩ vào năm 2004. Dưới tay họ có vô số hit, bao gồm Where I Lay My Hat, Gonna Give Her All the Love I've Got, Cloud Nine, Just My Imagination, War, Papa Was a Rollin' Stone, Ain't Too Proud to Beg, Money (That's What I Want) và nhất là I Heard It Through the Grapevine.

Thế nhưng, vào đầu những năm 1960, tuy đều làm ở Motown, đôi bên không có nhiều tương tác do Whitfield là nhạc sĩ, nhà sản xuất còn Strong là nghệ sĩ.

Phải tới giữa thập kỷ 60, Strong mới bẻ lái mạnh sang sáng tác. Hồi đó, Strong đang sống ở Chicago và thường nghe mọi người nói câu "tôi đã nghe tin đó qua giàn nho". Kiểu nói này tới từ những người nô lệ da đen thời Nội chiến Mỹ khi hình thức điện báo của họ là qua những cây-nho-người, có nghĩa là tin đồn. "Chưa ai từng viết 1 ca khúc nói như vậy, thế nên, tôi ngồi xuống cây dương cầm và bắt đầu từ đoạn trầm" - ông nhớ lại.

Sau đó, Strong đã mời nhóm nhạc sĩ Holland-Dozier-Holland của Motown viết cùng nhưng bị từ chối. Norman Whitfield lúc này mới xuất hiện như lựa chọn thứ 2, mở màn cho chuỗi hợp tác thành công vang đội về sau của bộ đôi. Và như thế, I Heard It Through the Grapevine đã ra đời, là 1 ca khúc đầy tâm trạng kể về 1 người đàn ông đau đớn tột cùng nghe nghe thiên hạ đồn rằng bạn gái anh nay đã thành bạn gái người khác!

Ngày nay, I Heard It Through the Grapevine là 1 trong những ca khúc định hình nên âm thanh Motown. Thế nhưng, khi mới ra đời, nó đã có khởi đầu khá nhọc nhằn khi các sếp Motown cảm thấy nó quá blue, thiếu niềm năng trở thành hit.

Thế nên, có vẻ như mọi người ở Motown đều đã nghe về I Heard it Through the Grapevine "qua giàn nho" trước khi nó thật sự được phát hành.

Smokey Robinson and the Miracles là người đầu tiên thu âm ca khúc nhưng phiên bản của họ cũng phải đợi vài năm sau mới xuất hiện trên album Special Occasion (1968).

Whitfield và Strong sớm tiếp cận Marvin Gaye nhưng bản thu không được thông qua.

The Isley Brothers sau đó cũng thử nhưng phiên bản của họ không được phát hành.

Cuối cùng, 1 nghệ sĩ khác của Motown là The Gladys Knight and the Pips đã phát hành được ca khúc dạng rock phúc âm. Phiên bản này nhanh chóng trở thành hit, lọt top 40 vào tháng 11/1967 và leo lên tới No.2 ở Mỹ.

Phiên bản của Marvin Gaye

Tới đây, định mệnh một lần nữa vòng về với Marvin Gaye.

Trở lại trước đó, Whitfield đã thu âm với Gaye trong suốt 5 phiên thu, bắt đầu từ 3/2/1967 tới tận 10/4/1967. Quá trình thu âm kéo dài như vậy bởi Whitfield đã lồng quá nhiều giọng của Gaye trên giọng nền của nhóm The Andantes.

Giữa Whitfield và Gaye cũng nổ ra tranh cãi khi nhà sản xuất khăng khăng muốn ca sĩ hát ở âm vực cao hơn quãng giọng thông thường của mình.

Tại 1 phiên họp nổi tiếng vào thứ Sáu ở Motown để chọn ra đĩa đơn phát hành tiếp theo, I Heard It Through the Grapevine của Gaye nhận được sự ủng hộ của nhiều người. Thông thường, lãnh đạo Motown là Berry Gordy sẽ chọn dựa theo số đông. Thế nhưng, lần này, ông lại chọn Your Unchanging Love của Holland-Dozier-Holland.

"Cá nhân tôi thích I Heard It Through the Grapevine hơn" - Gordy sau này viết trong tự truyện - "Nhưng tôi cảm thấy bản thu âm kia mang hơi hướng lãng mạn mà Gaye cần hơn".

Với thành công của The Gladys Knight and the Pips, Whitfield 1 lần nữa lại muốn Gordy phát hành bản của Gaye dưới dạng đĩa đơn nhưng lại bị từ chối vì Gordy không muốn tung 1 phiên bản nữa ngay sau thành công của bản đầu.

Tới tháng 8/1968, Whitfield đành đưa I Heard It Through the Grapevine vào album mới In The Groove của Gaye. Ca khúc lại thành hit trên đài phát thanh và Gordy cuối cùng phải nhượng bộ, phát hành bản đĩa đơn cho Gaye vào ngày 30/10/1968.

Phiên bản của Gaye nhanh chóng vượt mặt bản của The Gladys Knight and the Pips, trở thành đĩa đơn bán chạy nhất mọi thời đại ở Motown khi đó, chỉ mất ngôi vào I'll Be There của The Jackson 5 sau 20 tháng.

Cho tới khi bản song ca Endless Love của Lionel Richie và Diana Ross đánh bại ca khúc với 9 tuần No.1 vào năm 1981, I Heard It Through the Grapevine là hit đứng No.1 lâu nhất của Motown với 7 tuần. Nó cũng gây chấn động ở Anh khi đứng đầu 3 tuần.

Đây cũng là hit đầu tiên của Gaye, đưa anh lên tầm ngôi sao lớn. Trước đó, anh từng có 23 lần lọt top 40 vào thời điểm ca khúc phát hành, thường chỉ đình đám trên BXH R&B. No.1 tiếp theo của anh là Let's Get It On năm 1973 và sẽ có thêm No.1 nữa là Got To Give It Up.

Sau này, Gaye đã hết lời tri ân Whitfield, bất chấp hục hoặc ban đầu: "Tôi đơn giản là làm theo chỉ dẫn, vì tôi cảm thấy hướng đi của ông ấy là đúng. Nếu để tự tôi làm thì tôi sẽ chẳng hát giống vậy chút nào, nhưng như mọi người đã thấy đấy, khá lợi lộc khi nhận được chỉ dẫn. Công việc trình diễn khá quan trọng bởi khi nhạc sĩ không có khả năng biểu lộ điều trong lòng họ thì đã có nghệ sĩ biểu diễn. Do đó, tôi thấy nó rất có giá trị".