Tình trạng kháng thuốc gia tăng ở vi khuẩn gây bệnh nhiễm trùng máu đã được ghi nhận trong năm đầu tiên bùng phát đại dịch COVID-19. Thông tin này đã được đưa ra trong báo cáo của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) tổng hợp từ 87 nước vào năm 2020.

Thực tế cho thấy tình trạng sử dụng quá liều và việc lạm dụng thuốc kháng sinh đã khiến nhiều loại vi khuẩn kháng lại nhiều biện pháp điều trị, trong khi các phương pháp điều trị thay thế hiện đang được phát triển lại ít đến báo động.

Trong báo cáo của WHO, các tác giả đặc biệt nhấn mạnh đến việc ghi nhận mức độ cao (50%) tình trạng kháng thuốc được ghi nhận ở vi khuẩn gây bệnh nhiễm trùng máu nguy hiểm đe dọa tính mạng con người như khuẩn Klebsiella pneumoniae và khuẩn Acinetobacter.

Những người nhiễm khuẩn này thường cần điều trị bằng loại kháng sinh dự phòng cuối cùng khi tất cả các loại thuốc kháng sinh khác đều vô hiệu. Đáng lo ngại, báo cáo của WHO cho biết có 8% trường hợp nhiễm trùng máu do khuẩn Klebsiella gặp tình trạng kháng thuốc với nhóm kháng sinh dự phòng cuối cùng carbapenems.

Tiến sĩ Carmem Pessoa-Silva - người đứng đầu Hệ thống giám sát kháng kháng sinh toàn cầu của WHO cho biết tỷ lệ kháng kháng sinh hiện nay đang ở mức rất cao, song nhóm thuốc kháng sinh dự phòng cuối cùng mới chỉ bắt đầu mất tác dụng điều trị. Theo đó, vẫn còn cơ hội phát triển loại kháng sinh mới để con người có thể ứng phó với môi đe dọa kháng thuốc này.

Tuy nhiên, có một thực tế cản trở việc phát triển các loại kháng sinh mới, đó là trong khi các nhà sản xuất thuốc phải bỏ nhiểu nỗ lực, tiền bạc và thời gian để một sản phẩm kháng sinh được cấp phép lưu hành, thì lợi nhuận thu về lại hạn chế do loại thuốc này càng ít được sử dụng càng tốt để hạn chế tình trạng kháng thuốc. Hậu quả là phần lớn dự án phát triển của thuốc kháng sinh diễn ra trong một số phòng thí nghiệm của các công ty dược phẩm sinh học nhỏ, bởi phần lớn các đối tác lớn hơn của họ tập trung vào những dược phẩm nhiều lợi nhuận.

Hiện chỉ có một số ít công ty dược phẩm lớn đang phát triển thuốc kháng sinh, trong đó có GSK và Merck, giảm so với số lượng hơn 20 công ty nghiên cứu và phát triển thuốc kháng sinh trong những năm 80 của thế kỷ trước.

Một báo cáo phân tích toàn cầu công bố hồi đầu năm cho thấy năm 2019 có 1,2 triệu người chết do bệnh nhiễm trùng song kháng thuốc, khiến tỷ lệ người chết do tình trạng này kháng thuốc trở thành nguyên nhân gây tử vong hàng đầu, hơn cả HIV/AIDS hoặc sốt rét. Tổng Giám đốc Hiệp hội Các nhà sản xuất dược phẩm quốc tế, ông Thomas Cueni cho rằng cần có cam kết chính trị khẩn cấp để hành động trong vấn đề này.

Các tác giả của báo cáo cho biết cần tiến hành thêm các nghiên cứu để xác định nguyên nhân dẫn đến sự tăng vọt về tỷ lệ kháng kháng sinh trong giai đoạn được nghiên cứu và ở mức độ nào tình trạng này có liên quan đến việc sử dụng cấp tốc kháng sinh trong đại dịch. Thực tế, tỷ lệ kháng kháng sinh đến nay khó giải thích do không đủ thử nghiệm và năng lực phòng thí nghiệm yếu, đặc biệt là ở các nước có thu nhập thấp và trung bình.