Theo các chuyên gia, chỉ cần một lượng nhỏ methanol đi vào cơ thể cũng có thể gây nhiễm độc, nặng có thể dẫn đến tử vong.

Theo thông tin từ Trung tâm Chống độc - Bệnh viện Bạch Mai, từ cuối tháng 2/2023, Trung tâm bắt đầu tiếp nhận các bệnh nhân bị nhiễm độc methanol đến từ Bắc Ninh. Họ là công nhân tại Công ty TNHH HSTECH Vina. Công việc của họ thường xuyên phải tiếp xúc với máy phun cồn ethanol để làm mát dao cắt. Cột số linh kiện không sạch sẽ cũng được các công nhân dùng cồn ethanol để lau sạch.

Cuối tháng 2/2023, Công ty chuyển sử dụng sang lô cồn ethanol mới. Các công nhân bắt đầu thấy mệt, đau đầu nên xin về nghỉ. Nặng nhất trong số đó là chị Nguyễn Thị H. (42 tuổi, ở Thuận Thành, Bắc Ninh). Ngày 27/2, chị H. bắt đầu có triệu chứng mờ mắt, đau đầu, buồn nôn, sau đó lơ mơ dần, được đưa đến Bệnh viện Thuận Thành sau đó được chuyển đến Bệnh viện Bạch Mai. Bác sĩ cấp cứu giải độc, lọc máu, tuy nhiên não bệnh nhân không thể hồi phục, gia đình xin đưa về nhà và chị H. đã qua đời.

Theo các bác sĩ Bệnh viện Bạch Mai, tính đến thời điểm ngày 13/3, tổng số công nhân được khám, xét nghiệm, cấp cứu tại Trung tâm Chống độc - Bệnh viện Bạch Mai và Bệnh viện Đa khoa tỉnh Bắc Ninh là 108 người. Hiện còn rất nhiều bệnh nhân đang được điều trị tại tuyến tỉnh và trung ương. Kết quả sàng lọc cho thấy, có 37 người bị nhiễm methanol với các mức độ khác nhau. Cụ thể, 22 người nhiễm methanol chưa có triệu chứng; 8 người nhiễm độc methanol mức độ nhẹ, chỉ có thay đổi nhẹ trên khí máu động mạch, chưa có tổn thương các cơ quan, chưa có triệu chứng lâm sàng; 7 người nhiễm độc methanol mức độ nặng hoặc nguy kịch, trong đó tử vong 1 người, 4 người tiên lượng di chứng nặng với mắt, giảm hoặc mất khả năng nhìn, 1 người di chứng nặng với não (rối loạn ý thức, rối loạn vận động,…).

Tiến sĩ, bác sĩ Nguyễn Trung Nguyên - Giám đốc Trung tâm Chống độc - Bệnh viện Bạch Mai, cho biết loại cồn Công ty TNHH HSTECH Vina sử dụng được một người nhà bệnh nhân gửi tới Trung tâm Chống độc xét nghiệm, kết quả cho thấy nồng độ methanol là 77,83%, không có ethanol. Các công nhân ở đây đã nhiễm độc methanol qua đường hô hấp do hít phải không khí có nhiễm methanol và có thể một phần qua da khi da tiếp xúc trực tiếp với cồn. Đây là dấu hiệu của ngộ độc cồn công nghiệp có biểu hiện ngộ độc chậm, kín đáo. Việc thải độc của bệnh nhân rất chậm, có thể mất nhiều ngày.

Các dấu hiệu nhận biết nhiễm độc methanol

PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh, nguyên giảng viên Viện Công nghệ và Thực phẩm, Đại học Bách khoa Hà Nội, nhận định việc sử dụng methanol trong tẩy rửa là sai lầm hoàn toàn vì loại hóa chất này vô cùng độc hại, có thể gây mù mắt, nhiễm độc, thậm chí là tử vong.

Theo PGS Thịnh, methanol là một loại cồn công nghiệp, được sử dụng để làm dung môi pha sơn, dung dịch tẩy rửa, nước hoa, chất chống đông lạnh… Vì có độc tính cao nên methanol chỉ được sử dụng với một lượng hạn chế trong công nghiệp.

Methanol hấp thu nhanh qua đường tiêu hóa. Khi vào cơ thể người, methanol gây ra ngộ độc/ nhiễm độc cấp tính có thể làm mờ mắt, giảm thị lực, mù, đau đầu, buồn nôn, nôn, rối loạn ý thức, hôn mê, co giật, tổn thương não, nhiễm toan chuyển hóa, sốc, tổn thương đa tạng, tử vong hoặc di chứng mù mắt, giảm thị lực, hôn mê, rối loạn vận động,…

Ngộ độc/ nhiễm độc methanol mạn tính gây đau đầu, chóng mặt, choáng váng, mất ngủ, viêm kết mạc, nhìn mờ, mù. Trên thai nhi, các nghiên cứu trên động vật cho thấy methanol có thể gây dị tật trên xương, tim mạch, tiết niệu và thần kinh trung ương.

Methanol rất giống với rượu ethanol thông thường. Khi mới uống, người bệnh cũng có cảm giác giống với say rượu.

Tuy nhiên sau đó, bệnh nhân sẽ có biểu hiện mờ mắt, lơ mơ, thở nhanh và thở sâu giống như khó thở, co giật, hôn mê.

"Khi đến viện, hầu hết các trường hợp này đã ở trong tình trạng nguy kịch. Các triệu chứng nhiễm độc do methanol có thể xuất hiện trong vòng 30 phút, 1 giờ đến 3 ngày, tùy vào lượng rượu bệnh nhân uống vào", PGS Thịnh cho hay.

Phòng tránh ngộ độc methanol

Để phòng tránh ngộ độc methanol, các chuyên gia khuyến cáo:

- Các cơ quan quản lý có các biện pháp kiểm soát chặt chẽ hóa chất cồn công nghiệp methanol, tránh rơi vào tay kẻ xấu để tạo ra các sản phẩm rởm, không an toàn. Tăng cường công tác quản lý về an toàn lao động. Các sản phẩm chứa methanol cần phải có nhãn mác cảnh báo rõ ràng về tên gọi, thành phần cụ thể, tác hại với sức khỏe, biện pháp phòng tránh, đảm bảo an toàn khi sử dụng và các sơ cấp cứu.

- Người sử dụng các sản phẩm methanol cần tuân theo đúng các hướng dẫn sử dụng và bảo quản an toàn, đảm bảo điều kiện lao động sản xuất an toàn.

- Methanol xâm nhập vào cơ thể dễ dàng qua da, đường hô hấp, tiêu hóa. Tất cả các loại khẩu trang, mặt nạ phòng độc đơn thuần, găng tay thấm nước đều không có tác dụng ngăn cản hoặc lọc được methanol. Người sử dụng có thể đeo găng nhựa/ cao su kín ngăn methanol hấp thu qua da nhưng vẫn có thể hít phải methanol qua đường hô hấp.

- Trong môi trường không khí nhiễm methanol mức độ nguy cơ ảnh hưởng sức khỏe, chỉ có trang phục phòng hộ (quần áo liền mũ, găng và giầy/ ủng) kín hoàn toàn kết hợp hệ thống cung cấp dưỡng khí độc lập bao gồm mặt nạ phòng độc kín được kết nối với nguồn dưỡng khí được bơm từ bên ngoài mới có thể đảm bảo an toàn cho người lao động.

- Trong điều kiện ở Việt Nam hiện nay, luôn cảnh giác với tất cả các loại cồn, các sản phẩm được cho là ethanol hoặc gắn nhãn mác là ethanol. Vì các sản phẩm này rất dễ có nguy cơ bị làm giả và có chứa methanol.

"Các biểu hiện ngộ độc thường là muộn nên người dân cần chủ động đi khám khi có nghi ngờ. Người lao động tiếp xúc với methanol cần được khám sức khỏe thường xuyên, trong đó bắt buộc khám đánh giá kỹ về mắt và thần kinh trung ương. Đặc biệt, khi sử dụng các loại rượu, cẩn hết sức cảnh giác", PGS Thịnh lưu ý.