Vĩnh biệt nhà thơ Maya Angelou: Một cuộc đời kinh điển

Maya Angelou, nhà thơ và là tác giả của những cuốn hồi ký trứ danh, đã qua đời hôm 28/5 tại nhà riêng ở Winston-Salem, Bắc Carolina, Mỹ, hưởng thọ 86 tuổi.
30/05/2014 07:01

(Thethaovanhoa.vn) - Maya Angelou, nhà thơ và là tác giả của những cuốn hồi ký trứ danh, đã qua đời hôm 28/5 tại nhà riêng ở Winston-Salem, Bắc Carolina, Mỹ, hưởng thọ 86 tuổi, sau khi trải qua một cuộc đời đầy biến động, nhưng không thiếu những khao khát giải thoát.

Sinh tại St. Louis vào năm 1928, trong thời kỳ nước Mỹ tràn ngập những cây thập tự bốc cháy, những kẻ ủng hộ thuyết người da trắng thượng đẳng, Maya Angelou, một người da màu, đã lập tức phải đối mặt với sự khắc nghiệt của cuộc sống.

Tuổi thơ đầy giông tố

Cha mẹ chia tay khi được 3 tuổi, bà cùng anh trai được gửi thẳng qua tàu hỏa tới sống với bà ngoại ở Stamps, Arkansas. Năm lên 8 tuổi, bà trở lại sống với mẹ đẻ và ở thời gian đó đã xảy ra một biến cố đau lòng: bà bị người bạn trai của mẹ đẻ hiếp dâm. Angelou đã tố cáo hành động đồi bại  nói trên và kết quả là người đàn ông kia bị đám đông đánh chết.

"Logic của một đứa trẻ 7 tuổi rưỡi nói rằng lời nói của tôi đã giết chết ông ta. Vì thế tôi quyết định câm lặng trong gần 6 năm" - bà từng nói. Nhưng từ câm lặng ấy, một giọng nói mạnh mẽ hơn đã cất tiếng: giọng nói của thi ca.


Angelou nhận Huân chương tự do, phần thưởng dân sự cao quý nhất ở Mỹ, từ Tổng thống Barack Obama hồi năm 2011

Từ năm lên 9 tuổi, Angelou đã sáng tác những bài thơ đầu tiên. Một trong số các bài thơ nổi nhất của bà là Caged Bird (Chim trong lồng):

"Một con chim tự do lướt qua/ với những cơn gió/ tung cánh lượn lờ/ cho tới khi gió lặng/ rồi nó nhúng cánh/ vào ánh mặt trời vàng óng/ và kiêu hãnh làm chủ bầu trời.

Nhưng một con chim / khoe mẽ trong chiếc lồng chật hẹp của mình/ hiếm khi có thể nhìn qua/ những chấn song giận dữ/ đôi cánh của nó đã bị cắt cụt/ đôi chân của nó bị trói chặt/ vì thế nó hắng giọng cất tiếng hót".

Lớn lên, Angelou học khiêu vũ và kịch tại trường trung học, nhưng bỏ học vào năm 14 tuổi để phục vụ cuộc mưu sinh. Sau này bà trở lại trường học và đã một mình sinh con chỉ 3 tuần sau khi tốt nghiệp trung học. Là bà mẹ đơn thân, Angelou đã làm đủ việc khác nhau để nuôi con, từ nghề bồi bàn trong một nhà thổ cho tới việc làm báo. Bà cũng từng là vũ công ở hộp đêm, và từng ghi âm một album nhạc mang tên Miss Calypso vào năm 1957.

Trong giai đoạn biến động xã hội của những năm 1950 và 1960, bà còn làm việc với các nhân vật nổi tiếng như mục sư Martin Luther King Jr và James Baldwin để đấu tranh cho quyền lợi và các giá trị của người gia màu.

Can đảm chống lại những điều cấm kỵ

Sự nghiệp viết lách của Angelou chỉ chính thức bắt đầu vào năm 1969 với việc xuất bản cuốn hồi ký Tôi biết vì sao con chim nhốt trong lồng vẫn hót. Cuốn hồi ký này kể lại những điều Angelou đã chứng kiến về sự tàn bạo của khu Jim Crow South nơi bà từng sống, mô tả chủ nghĩa phân biệt chủng tộc bằng một thứ ngôn ngữ trần trụi. Độc giả đã tìm hiểu cuộc đời của Marguerite Ann Johnson (tên khai sinh của Angelou) cho tới năm bà 16 tuổi, biết được rằng bà bị cha mẹ bỏ rơi ra sao, bị hiếp dâm, trở thành vô gia cư và sống cuộc đời của bà mẹ đơn thân thế nào.

Việc cuốn sách được xuất bản vừa táo bạo vừa mang ý nghĩa lịch sử, nếu biết nó ra mắt lần đầu vào năm 1969, thời kỳ phân biệt chủng tộc còn tồn tại nặng nề trong xã hội Mỹ. "Tất cả các nhà văn trong thế hệ tôi phải tôn vinh mảnh đất mà Maya Angelou đã khai phá" - tác giả Tayari Jones viết trên Facebook hôm 28/5 - "Bà đã kể một câu chuyện mà người ta không cho phép kể. Giờ người ta kể đầy những chuyện như thế trong các cuốn hồi ký. Nhưng khi Angelou làm vậy, bà đã thách thức một sự cấm kỵ. Bà làm thế không vì mục đích gây sốc mà để hàn gắn tất cả chúng ta".

Tôi biết vì sao con chim nhốt trong lồng vẫn hót đã trở thành cuốn sách bán chạy toàn cầu và được đề cử Giải Sách quốc gia năm 1970. "Nếu bạn muốn tìm hiểu xem cuộc sống ra sao khi ở dưới đáy xã hội tại giai đoạn trước, trong và sau cuộc Đại suy thoái Mỹ, cuốn sách đặc biệt xuất sắc này sẽ giúp bạn hiểu rõ" - nhà phê bình người Anh Paul Bailey từng cất lời ca ngợi.

Cuốn sách nhanh chóng trở thành tác phẩm cần đọc trong danh sách của các sinh viên, gây ảnh hưởng tới hàng loạt nhà văn. Có tin nói sách đã từng bị cấm xuất bản nhiều lần. Tuy nhiên khả năng văn chương của Angelou đã chiến thắng những kẻ cố gắng vùi dập bà và văn chương của bà.

Sau rốt, bà biết rằng người có khả năng kể chuyện sẽ luôn chiến thắng. "Tôi muốn viết thật hay để một người phải say sưa đọc từ 30 - 40 trang sách của tôi, trước khi họ nhận ra mình đang nghiến ngấu tác phẩm" - Angelou từng nói.

Sự nổi bật về thi ca của Angelou cũng là điều bất thường tại một quốc gia vốn không chú ý lắm tới các bài thơ như Mỹ. Angelou từng đọc thơ trong lễ nhậm chức của Tổng thống Bill Clinton vào năm 1993 và là thi sĩ da màu đầu tiên được nhận vinh dự này. Hôm 28/5, ông Clinton đã lên tiếng ca ngợi bà là "người bạn thân thiết", "tài sản quốc gia". "Các bài thơ và các câu chuyện do bà tạo ra, đọc cho chúng ta nghe là những món quà của sự thông thái và khôn ngoan, của sự can đảm và duyên dáng" - ông nói.

Ngày hôm nay các tác phẩm văn chương của Angelou, đặc biệt là cuốn Tôi biết vì sao con chim nhốt trong lồng vẫn hót, vẫn giúp hàng thế hệ các nhà thơ, văn thuộc nhiều giới tính và nền văn hóa, khám phá cuộc sống và con tim của họ một cách chân thật, không hối tiếc.

Sức ảnh hưởng của bà có thể thấy rõ qua nhận xét của những nhà thơ hậu bối như Tamara Oakman: "Là một người phụ nữ da màu và là thi sĩ, tôi sẽ không trở thành như hiện nay nếu không có bà. Bà là người mở đường vĩ đại".

Tường Linh
Thể thao & Văn hóa

Tin cùng chuyên mục

5 yếu tố quen thuộc trong câu chuyện Giáng sinh không xuất hiện trong kinh Thánh

5 yếu tố quen thuộc trong câu chuyện Giáng sinh không xuất hiện trong kinh Thánh

Mỗi mùa Giáng sinh, hàng triệu trẻ em trên khắp toàn cầu hồ hởi tham gia vào vở kịch Giáng sinh tại trường học. Vở kịch này - thường được biết đến như câu chuyện Giáng sinh - nhằm tái hiện sự ra đời của Chúa Jesus Christ.

Tiềm năng du lịch khám phá nơi biên giới Mường Nhé

Tiềm năng du lịch khám phá nơi biên giới Mường Nhé

Mường Nhé là huyện biên giới của tỉnh Điện Biên, có đường biên tiếp giáp hai nước bạn Lào và Trung Quốc, cũng là điểm cực Tây Bắc Tổ quốc, được mệnh danh nơi "một tiếng gà gáy, ba nước cùng nghe".

Nhà văn Mộc An: Viết cho thiếu nhi là viết cho tuổi thơ mình

Nhà văn Mộc An: Viết cho thiếu nhi là viết cho tuổi thơ mình

Mới đây, bộ đôi truyện dài "Nếu một ngày chúng tớ biến mất", "Nhạc sĩ đường phố" của chị lại được vinh danh với giải B, Giải thưởng Sách quốc gia 2024. Thể thao và Văn hóa đã gặp lại và có cuộc trò chuyện với chị.

Góc nhìn 365: Một tương lai dừng lại để nối những tương lai

Góc nhìn 365: Một tương lai dừng lại để nối những tương lai

Bức ảnh các bác sĩ đang đứng xung quanh bàn phẫu thuật, thành kính chắp tay cúi đầu, đang được lan truyền khắp nơi trong những ngày qua.

Tác giả Ruby Nguyen ra mắt sách "Khai vấn trong từng hơi thở"

Tác giả Ruby Nguyen ra mắt sách "Khai vấn trong từng hơi thở"

"Khai vấn trong từng hơi thở" là cuốn sách thứ hai của tác giả Ruby Nguyen, do Nhà xuất bản Hà Nội và Thái Hà Books ấn hành.

"Khúc quân hành vang mãi non sông" kỷ niệm 80 năm Ngày thành lập Quân đội Nhân dân Việt Nam

"Khúc quân hành vang mãi non sông" kỷ niệm 80 năm Ngày thành lập Quân đội Nhân dân Việt Nam

Đài PT-TH Hà Nội tổ chức chương trình nghệ thuật chính luận đặc biệt mang tên "Khúc quân hành vang mãi non sông" vào 22/12 tại sân Đoan Môn, khu Bảo tồn Di sản Hoàng thành - Thăng Long.

Kiểm tra thực hiện Chương trình số 06 CTr/TU của Thành ủy xây dựng người Hà Nội thanh lịch văn minh

Kiểm tra thực hiện Chương trình số 06 CTr/TU của Thành ủy xây dựng người Hà Nội thanh lịch văn minh

Ngày 18/12, đoàn kiểm tra kết quả thực hiện Chương trình số 06 CTr/TU của Thành ủy Hà Nội về phát triển văn hoá, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, xây dựng người Hà Nội thanh lịch văn minh giai đoạn 2021 - 2025.

Nhà văn Phương Trinh: "Đưa những điều gan ruột vào trang viết"

Nhà văn Phương Trinh: "Đưa những điều gan ruột vào trang viết"

"Biến mất" khá lâu trong làng văn, mới đây, nhà văn Phương Trinh - cây bút có dấu ấn trong văn học thiếu nhi - xuất hiện trở lại trong những sách "Bài tập thực hành tiếng Việt", lớp 4 và 5 (NXB Giáo dục).

Tin mới nhất

Đà Nẵng đón Giáng sinh – Chào năm mới 2025 với nhiều chương trình du lịch độc đáo

Đà Nẵng đón Giáng sinh – Chào năm mới 2025 với nhiều chương trình du lịch độc đáo

Chào mừng lễ Giáng sinh và năm mới 2025, các đơn vị du lịch, lưu trú, điểm công cộng trên địa bàn thành phố Đà Nẵng đang có nhiều hoạt động, chương trình độc đáo, hấp dẫn thu hút khách du lịch.

Du lịch Huế “cất cánh” bằng thế mạnh di sản văn hóa

Du lịch Huế “cất cánh” bằng thế mạnh di sản văn hóa

Năm 2025 là dấu mốc quan trọng đánh dấu bước ngoặt Thừa Thiên - Huế trở thành thành phố trực thuộc Trung ương, đem đến nhiều vận hội mới cho địa phương.

Thái Nguyên lần đầu tổ chức Liên hoan ẩm thực các món ăn chế biến từ cây chè

Thái Nguyên lần đầu tổ chức Liên hoan ẩm thực các món ăn chế biến từ cây chè

Ngày 16/12/2024, tại thành phố Thái Nguyên, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Thái Nguyên phối hợp với Hiệp hội Du lịch tỉnh tổ chức Liên hoan Ẩm thực mang chủ đề “Trải nghiệm xứ trà, đậm đà bản sắc”.

Ninh Thuận tăng cường bảo vệ và phát huy giá trị đồi cát Nam Cương

Ninh Thuận tăng cường bảo vệ và phát huy giá trị đồi cát Nam Cương

Đồi cát Nam Cương (xã An Hải, huyện Ninh Phước) nằm cách trung tâm thành phố Phan Rang – Tháp Chàm khoảng 7 km về hướng Đông Nam được ví như "tiểu sa mạc Sahara" với cảnh quan và địa hình độc đáo.

Quảng Bình phát triển du lịch nông thôn, du lịch cộng đồng

Quảng Bình phát triển du lịch nông thôn, du lịch cộng đồng

Tỉnh Quảng Bình có nhiều danh lam thắng cảnh kỳ thú, hấp dẫn du khách trong nước và quốc tế.

Phở và nem “chinh phục” thực khách Italy

Phở và nem “chinh phục” thực khách Italy

Ngày 12/12/2024, Đại sứ quán Việt Nam tại Italy đã phối hợp với Vietnam Airline tổ chức sự kiện “Phở và Nem: Đường đến với ẩm thực Việt Nam - Bay thẳng Việt Nam - Italy từ tháng 7/2025” nhằm quảng bá văn hóa ẩm thực và thúc đẩy du lịch Việt Nam.

Độc đáo khu phố bao cấp của Hà Nội được tái hiện trong "Đêm Trúc Bạch"

Độc đáo khu phố bao cấp của Hà Nội được tái hiện trong "Đêm Trúc Bạch"

Lần đầu tiên tại Hà Nội, một không gian với bối cảnh là một khu phố cổ Hà Nội với các toa tàu điện, các cửa hàng bách hóa… gợi nhớ cho người dân Thủ đô và du khách về ký ức của "thời bao cấp", một trong những thời kỳ đặc biệt của đất nước.

Đêm Trúc Bạch: Điểm đến của một Hà Nội quyến rũ, sâu lắng và đậm chất thơ

Đêm Trúc Bạch: Điểm đến của một Hà Nội quyến rũ, sâu lắng và đậm chất thơ

Đêm Hà Nội với sự lung linh của ánh đèn và hơi thở lịch sử qua từng góc phố, là một mô hình độc đáo, giúp du khách khám phá một Hà Nội rất khác - một Hà Nội quyến rũ, đậm chất thơ và sâu lắng.

Bí ẩn những địa điểm được cho là cánh cổng dẫn tới thế giới khác đến nay vẫn chưa có lời giải

Bí ẩn những địa điểm được cho là cánh cổng dẫn tới thế giới khác đến nay vẫn chưa có lời giải

Những nơi này đều có nhiều truyền thuyết bí ẩn xoay quanh và được cho là có thể dẫn lối cho người trần sang thế giới bên kia.

TP.HCM được Giải thưởng Du lịch thế giới chọn làm nơi trao giải

TP.HCM được Giải thưởng Du lịch thế giới chọn làm nơi trao giải

World Travel Awards chọn TP.HCM là địa điểm tổ chức Lễ trao giải thưởng khu vực châu Á và châu Đại Dương năm 2022.