“Thuốc lá được bán ở khắp mọi nơi. Khả năng tiếp cận với các sản phẩm thuốc lá rất dễ dàng. Giá thuốc lá tại Việt Nam hiện nay còn rất thấp so với các nước trong khu vực và trên thế giới. Vì vậy, chúng ta vẫn chưa đáp ứng được mục tiêu giảm tiêu dùng các sản phẩm thuốc lá”. 

Đây là nhận định của Giáo sư, Tiến sĩ  Trần Văn Thuấn - Thứ trưởng Bộ Y tế, Uỷ viên thường trực Hội đồng Quản lý liên ngành Quỹ phòng, chống tác hại thuốc lá tại Hội nghị báo cáo kết quả thực hiện các hoạt động phòng, chống tác hại của thuốc lá năm 2024, định hướng Kế hoạch năm 2025 do Quỹ phòng, chống tác hại thuốc lá tổ chức, ngày 6/12.

Hội nghị có sự tham gia của đại diện các bộ, ngành, các tổ chức chính trị - xã hội, các sở y tế, trung tâm tiểm soát bệnh tật của 63 tỉnh,thành phố, các cơ sở khám chữa bệnh trên toàn quốc.

Tổn thất do thuốc lá mang lại tương đương 108,7 nghìn tỷ đồng

Theo Thứ trưởng Bộ Y tế, năm 2012, Việt Nam đã ban hành Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá. Sau hơn 12 năm thực hiện các biện pháp kiểm soát thuốc lá, tỷ lệ hút thuốc lá chủ động ở người trưởng thành ở Việt Nam có giảm nhưng khá chậm, với tỷ lệ chung ở hai giới là 20,8%; tỷ lệ hiện hút ở nam giới trưởng thành là 41,1% (năm 2021) thuộc nhóm quốc gia có tỷ lệ người hút thuốc lá cao nhất thế giới.

“Hút thuốc lá chủ động và thụ động là yếu tố nguy cơ đứng thứ hai gây tử vong và bệnh tật. Ước tính năm 2022, thiệt hại kinh tế đối với xã hội do hút thuốc lá chủ động và thụ động gồm chi phí khám chữa bệnh, tổn thất năng suất lao động do mắc bệnh và tử vong sớm bởi hút thuốc lá chiếm 1,14% GDP (tương đương 108,7 nghìn tỷ đồng). Chi phí này cao gấp 5 lần so với nguồn thu từ thuế thuốc lá mang lại”, Thứ trưởng Bộ Y tế thông tin.

Thứ trưởng Bộ Y tế chia sẻ, tại Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV đã thống nhất thông qua quy định cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, vận chuyển, sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, cùng các loại khí và chất gây nghiện, gây tác hại cho sức khỏe con người, bắt đầu thực hiện từ năm 2025. Quyết định này không chỉ nhằm bảo đảm sức khỏe cộng đồng mà còn góp phần duy trì trật tự, an toàn xã hội.

Tuy nhiên, Theo Thứ trưởng Bộ Y tế, công tác phòng, chống tác hại thuốc lá vẫn tồn tại một số khó khăn, bất cập. Theo đó, mặc dù tỷ lệ sử dụng thuốc lá giảm nhưng Việt Nam vẫn nằm trong nhóm các nước có tỷ lệ nam giới hút thuốc lá cao nhất trên thế giới. Thuốc lá được bán ở khắp mọi nơi. Khả năng tiếp cận với các sản phẩm thuốc lá rất dễ dàng. Giá thuốc lá tại Việt Nam hiện nay còn rất thấp so với các nước trong khu vực và trên thế giới. Vì vậy, Việt Nam vẫn chưa đáp ứng được mục tiêu giảm tiêu dùng các sản phẩm thuốc lá.

Phấn đấu 95% người dân biết về các bệnh do hút thuốc lá gây ra

Trong năm 2025, Quỹ Phòng, chống tác hại thuốc lá đề ra mục tiêu tiếp tục truyền thông nâng cao nhận thức của người dân về tác hại của việc sử dụng thuốc lá, thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, các sản phẩm thuốc lá mới khác và các quy định pháp luật về phòng, chống tác hại thuốc lá. Nâng cao năng lực về phòng, chống tác hại thuốc lá, tổ chức thực hiện môi trường không khói thuốc, tư vấn cai nghiện thuốc lá, giảng dạy về phòng, chống tác hại thuốc lá, chuyển đổi ngành nghề cho người trồng cây thuốc lá, tăng cường kiểm tra, giám sát tình hình thực thi Luật phòng, chống tác hại thuốc lá. Đồng thời tiếp tục thực hiện các nghiên cứu, đánh giá để đưa ra bằng chứng phục vụ công tác phòng, chống tác hại thuốc lá.

Theo đó, Quỹ phấn đấu duy trì tỷ lệ 100% lãnh đạo các bộ, ngành và địa phương hiểu biết về quy định của Luật phòng, chống tác hại của thuốc lá. 98% người dân tại cộng đồng hiểu biết về tác hại của thuốc lá, tác hại của việc sử dụng thuốc lá đối với các bệnh không lây nhiễm. 95% người dân tại cộng đồng hiểu biết về các bệnh do hút thuốc lá gây ra. 75% người dân tại cộng đồng biết về quy định của Luật phòng, chống tác hại thuốc lá. Duy trì 100% các tỉnh, thành phố thực hiện tuyền truyền về tác hại của việc sử dụng thuốc lá, thuốc lá điện tử, Luật phòng, chống tác hại thuốc lá trên các phương tiện thông tin đại chúng...

Tại hội nghị, các đại biểu tập trung thảo luận về việc mở rộng triển khai mô hình môi trường không khói thuốc, hệ thống tư vấn cai nghiện thuốc lá tại cộng đồng, hướng đến các khu vực vùng sâu, vùng xa; đẩy mạnh các chiến dịch truyền thông, lồng ghép vào các chương trình giáo dục để hướng tới tập trung vào đối tượng thanh thiếu niên, học sinh, sinh viên về tác hại của thuốc lá mới. Đồng thời tăng cường kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm các hành vi quảng cáo, đặc biệt trên internet, các hành vi nhập khẩu, lưu thông, mua bán, tàng trữ, sử dụng các loại hình thuốc lá mới; hỗ trợ các nghiên cứu về hành vi sử dụng thuốc lá, đặc biệt là thuốc lá mới, ứng dụng khoa học công nghệ trong hỗ trợ cai nghiện và quản lý các vi phạm liên quan đến thuốc lá…

Từ năm 2014 đến nay, Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá đã đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ nguồn lực cho các bộ, ngành, tổ chức chính trị - xã hội, địa phương và đơn vị nhằm triển khai hiệu quả Luật phòng, chống tác hại thuốc lá. Nhiều địa phương như Hạ Long, Hội An, Huế... đã tiên phong xây dựng các mô hình môi trường không khói thuốc, đặc biệt là thành phố du lịch không khói thuốc, qua đó khẳng định sự quyết tâm của chính quyền và cộng đồng trong bảo vệ sức khỏe nhân dân.

Riêng trong năm 2024, Quỹ đã hỗ trợ 93 cơ quan, đơn vị triển khai các hoạt động trọng điểm, bao gồm việc thực thi quy định về môi trường không khói thuốc, tăng cường truyền thông đa dạng nhằm nâng cao nhận thức và hỗ trợ cai nghiện thuốc lá, đặc biệt tại khu vực nông thôn nơi tỷ lệ hút thuốc vẫn còn cao. Công tác kiểm tra, giám sát việc thực hiện Luật phòng, chống tác hại thuốc lá được đẩy mạnh, đồng thời các nghiên cứu về tình hình sử dụng thuốc lá và giải pháp chuyển đổi cây trồng tại các vùng trồng thuốc lá tiếp tục được chú trọng.