Chopin muốn con tim của mình được yên nghỉ ở quê hương, nơi ông mòn mỏi nhớ mong trong suốt thời gian sống lưu vong ở Pháp. Sau khi Chopin qua đời, thi hài ông được chôn cất tại nghĩa trang Pere Lachaise danh tiếng ở Paris. Còn trái tim ông thì đã trải qua một hành trình đầy dữ dội.

Cuộc khai quật bí mật trong đêm

Thực hiện ý nguyện của Chopin trong phút lâm chung, về sau trái tim ông đã được cho vào một cái bình đổ đầy rượu cognac. Chị gái ông là Ludwika đã lén chuyển trái tim về thủ đô Warsaw của Ba Lan.

Sau khi được gia đình bí mật cất giữ trong nhiều năm, trái tim đã được chôn tại nhà thờ Holy Cross ở trung tâm Warsaw. Thời Thế chiến thứ 2, nó từng rơi vào tay phát xít Đức. Tuy nhiên khi chiến tranh kết thúc, người Đức đã trao trả trái tim Chopin về cho nhà thờ Holy Cross.

Địa điểm chôn cất trái tim Chopin nằm trong nhà thờ Holy Cross ở Ba Lan

Đối với người Ba Lan, các bản nhạc bày tỏ nỗi nhớ quê hương của Chopin đã thể hiện tinh thần quốc gia. Trong khi đó, số phận “long đong lận đận” của trái tim ông được xem như biểu tượng cho nỗi đau khổ và cả vinh quang mà người Ba Lan đã trải qua, sau gần 2 thế kỷ nằm dưới sự chiếm đóng của các lực lượng nước ngoài, của chiến tranh và hoạt động giải phóng đất nước.

“Đây là một hiện vật gây xúc động với người Ba Lan. Chopin là người vô cùng đặc biệt với tâm hồn Ba Lan” - nhà di truyền học Michal Witt cho hãng tin AFP biết.

Thời gian qua, cái bình đựng trái tim này đã được khai quật nhiều lần. Việc khai quật là nhằm kiểm tra tình trạng của quả tim, xem nó có được bảo quản tốt hay không. Tuy nhiên cuộc khai quật gần đây nhất diễn ra vào tháng 4 năm nay đã khác với bình thường.

Từ lâu nay, các chuyên gia về Chopin đã muốn tiến hành kiểm tra di truyền nhằm tìm hiểu xem nhà soạn nhạc thiên tài ốm yếu này chết vì bệnh lao (như người ta vẫn tin) hay do căn bệnh nào khác. Tuy nhiên, mong muốn của họ chưa được đáp ứng bởi trong nhiều năm qua Giáo hội và Chính phủ Ba Lan liên tục từ chối bất cứ lời đề nghị xét nghiệm nào, một phần do sự phản đối từ người thân của nhà soạn nhạc.  

Tuy nhiên năm nay, chính quyền đã đồng ý cho tiến hành kiểm tra mặt ngoài của quả tim, sau khi một nhà khoa học pháp y đưa ra lời cảnh báo rằng rượu có trong bình đã bốc hơi hết và việc này sẽ khiến quả tim bị khô, đen lại.

Đêm 14/4, sau khi các con chiên cuối cùng rời khỏi nhà thờ Holy Cross, 13 người đã bí mật xuất hiện. Họ gồm Tổng giám mục Warsaw, Bộ trưởng Văn hóa, 2 nhà khoa học và một số quan chức khác. Trong bầu không khí huyền bí, họ làm việc rất tập trung, trao đổi với nhau qua những lời nói thầm. Họ chuyển trái tim ra khỏi nơi chôn cất và tiến hành kiểm tra, chụp hơn 1.000 kiểu ảnh và đổ thêm sáp nóng vào nắp bình nhằm ngăn chặn tình trạng rượu bay hơi.

Cuối cùng, Tổng giám mục Warsaw cầu nguyện cho trái tim và sau đó nó lại được đưa trở về chỗ cũ. Sáng hôm sau, người dân đến nhà thờ đã không hề phát hiện ra bất cứ dấu vết gì của cuộc khai quật trong đêm.

Tức giận vì thiếu tính minh bạch

Các nhà chức trách Ba Lan đã giữ kín thông tin về cuộc kiểm tra này trong suốt 5 tháng, trước khi công bố nó hồi tháng 9 năm nay. Tuy nhiên, họ không nói lý do tại sao lại có sự chậm trễ này và cũng không công bố các bức ảnh chụp trái tim. Họ giải thích rằng không muốn khiến sự kiện trở thành đề tài để báo chí giật gân khai thác.

Để chứng minh trái tim vẫn còn nguyên vẹn, Viện Fryderyk Chopin ở Warsaw, tổ chức góp phần bảo quản di sản của nhà soạn nhạc, đã giới thiệu với hãng tin AP những bức ảnh chụp một vật màu trắng, được ngâm trong một cái bình pha lê, bằng một loại chất lỏng màu hổ phách.

Song việc này vẫn không thể ngăn cản các chuyên gia về Chopin chỉ trích sự thiếu minh bạch trong cuộc kiểm tra. Ông Steven Lagerberg, tác giả cuốn Chopin's Heart: The Quest to Identify the Mysterious Illness of the World's Most Beloved Composer, tin rằng các chuyên gia quốc tế phải được tham gia vào sự kiện tháng 4.

Ông còn bày tỏ mong muốn tiến hành các cuộc phân tích di truyền trên một mẫu mô nhỏ, để biết được nguyên nhân cái chết của Chopin. Một số nhà khoa học hiện không tin Chopin chết vì bệnh lao. Họ nghi ngờ ông chết vì bệnh xơ nang hoặc một số căn bệnh khác.

 “Căn bệnh của nhà soạn nhạc vẫn là một điều bí ẩn. Làm sao ông có thể sống lâu và soạn được những bản nhạc tuyệt hay khi đang mắc bệnh nặng như vậy? Đây là một câu hỏi thú vị, một bí ẩn y học, một vấn đề gây tò mò lớn” – nhà văn Lagerberg nói.

Việt Lâm (lược dịch)
Thể thao & Văn hóa