loading...
(TT&VH) - Chiều ngày 9/9 tới, tại Nhà triển lãm Viet Art Centre, 42 Yết Kiêu, Hà Nội, nhà sưu tập Phạm Đức Sĩ lại tiếp tục triển lãm tiếp bộ sưu tập tư nhân lớn nhất từ trước đến nay về tranh dân gian Hàng Trống gồm 149 bức.
1. Phạm Đức Sĩ được biết đến với tên gọi là Sĩ “Mộc” vì anh từng làm thợ mộc chuyên đóng khung tranh, làm bục tượng cho các bài thi tốt nghiệp và những triển lãm khác ở Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam. Nhưng “ông thợ mộc” này luôn gây bất ngờ, khi vào tháng 10 năm ngoái, cũng tại 42 Yết Kiêu, ông bày bộ sưu tập đặc biệt về tranh thờ Việt Nam được tuyển chọn từ gia tài khoảng 400 bức. Lần này, anh trưng bày 22 bộ tranh (83 bức) và 66 bức tranh lẻ đều là tranh Hàng Trống.
Khác với tranh Đông Hồ được “phục sinh” rộng rãi, lâu nay, số tranh Hàng Trống được biết đến khá ít ỏi. Vậy nguồn tranh 149 bức nói trên từ đâu ra? “Theo báo cáo điều tra của EFEO (Viện Viễn đông Bác cổ của Pháp) mà Mawrice Durand trích dẫn, đăng trong Imagerie populare Vietnamienne (Tranh dân gian Việt Nam) in năm 1960 tại Paris thì: vào dịp Tết Nguyên đán năm 1957 có tới 300.000 bức tranh đơn và 2.000 bộ tranh bán ra trên thị trường tranh ở Hà Nội và các vùng lân cận” (Phan Ngọc Khuê). Chắc rằng, trong số 30 vạn bức tranh dân gian thống kê năm 1957 ấy, không chỉ có nguyên dòng tranh “phố” Hàng Trống, mà có lẽ còn cả dòng tranh Đông Hồ. Chỉ mới cách đây nửa thế kỷ “thị trường tranh” còn nhộn nhịp như thế. Vậy mà giờ đây, không còn một nhà nào làm tranh ở trên phố Hàng Trống. Nghệ nhân tranh dân gian còn làm việc cuối cùng là ông Lê Đình Nghiên (cán bộ Bảo tàng Mỹ thuật) thì “dạt” ra ở tận gần phố Lý Nam Đế, ngay dưới đường tàu chạy qua, ngày ngày còn túc tắc làm một ít tranh với bộ ván còn lại. Xem thế mới thấy việc “xóa sổ” cả một nền đồ họa dân gian đã từng rất thịnh hành nó khắc nghiệt như thế nào.
|
Tranh Hàng Trống trong
sưu tập của Sĩ “mộc” |
Khắc khoải với sự mất mát không gì cưỡng lại ấy - đó không chỉ là sự mất đi của một dòng tranh đặc sản Hà Nội, mà là sự mất đi cả một lớp nền tảng đời sống tinh thần của Hà Nội hào hoa ngày xưa - nhiều nhà sưu tập đã âm thầm đi lùng lại những bộ tranh Hàng Trống quý giá. Phạm Đức Sĩ là một trong số những nhà sưu tập đáng nể đó. Gần 10 năm đi tìm lại dòng tranh “niên họa” Hàng Trống phục vụ nhu cầu trang trí, chúc lành chúc phúc năm mới hoặc đốt thờ cúng cho người âm, làm bùa “trấn trạch” trong nhà của người thị thành. Ông đã cất công tìm và gom lại được hàng chục bộ tranh trang trí vẽ theo các tích truyện (Chiến quốc, Sơn hậu, Tam quốc, Hán Sở tranh hùng, Chiêu Quân cống Hồ...). Những tranh thờ Đạo giáo của người thiểu số đặt hàng thợ Hàng Trống chế tác (Tam Thanh - Tày Nùng; Hành say - Dao Tiền). Ngoài ra, còn rất nhiều những tranh lẻ vẽ các ông Hoàng, bà Mẫu để phục vụ tín ngưỡng đạo Mẫu (Ông Hoàng cưỡi cá; Ông Hoàng cưỡi lốt; Bà Chúa thượng ngàn; Bà Chúa thượng thiên...), tranh “trấn trạch” dán ở cửa và trong nhà để trừ tà ma. Và rất quý là những bức tranh Hàng Trống như nhật ký thời gian ghi lại cuộc sống của Hà Nội nửa đầu thế kỷ 20 (Hội Tây; Duyệt binh...). Lần này tuy ông chỉ trưng bày một phần trong số tranh sưu tập, nhưng cũng đủ làm người xem hình dung về cả một nền đồ họa Hàng Trống từng phong phú và hoành tráng như thế nào! Việc làm này càng có ý nghĩa khi người xem được thưởng thức bộ sưu tập này sát ngày diễn ra Đại lễ kỷ niệm 1.000 năm Thăng Long - Hà Nội. 2. Phạm Đức Sĩ (SN 1967) hiện là chủ xưởng mộc đóng khung tranh danh tiếng tại Trường Mỹ thuật Hà Nội - 42 Yết Kiêu. Khoảng từ năm 1999, ông bắt đầu sưu tập đồ gốm cổ, đến năm 2001, bắt đầu chuyển sang sưu tập tranh. Cho đến nay, ông đã có một bộ sưu tập khá dày dặn gồm 3 bộ sưu tập nhỏ: Bộ sưu tập gốm Đông Sơn, gốm Hán; Bộ sưu tập tranh cổ động trong thời kỳ chiến tranh; Bộ sưu tập tranh thờ cúng Đạo giáo - Phật giáo của một số dân tộc Việt Nam và tranh Hàng Trống. Tháng 10/2009, ông đã in sách và cho ra mắt triển lãm Bộ sưu tập Tranh thờ cúng Đạo giáo - Phật giáo Việt Nam.
Quỳnh Mai
loading...