Festival Mỹ thuật trẻ 2011: Tước quyền dự thi của tác giả “tranh nhái”
(TT&VH) - Khẩn trương gỡ tranh khỏi triển lãm và không in trong vựng tập, tước quyền dự thi của họa sĩ Đỗ Trung Kiên và báo về nơi công tác - đó là những hình thức xử lý trước mắt mà Hội đồng nghệ thuật của Festival Mỹ thuật trẻ toàn quốc đưa ra chiều 5/12/2011.
Như TT&VH đã đưa tin trong số báo 339, sự giống nhau tới mức bất thường giữa bức tranh Chờ xử lý của Trung Kiên và một bức tranh khác là Phượt 2 của họa sĩ Nguyễn Quang Hải (không dự festival) là điều khiến giới mỹ thuật nghi ngờ và đặt câu hỏi. Chiều 5/12, Hội đồng nghệ thuật của Festival đã tổ chức cuộc họp khẩn về vấn đề này.
Phượt 2
1. Không mất quá nhiều thời gian phân tích, gần như toàn bộ các thành viên Hội đồng đều công nhận về điều mà dư luận nhắc tới: bức tranh của Trung Kiên rất giống với cách sáng tạo về nội dung, bố cục và cách tạo hình mà họa sĩ Quang Hải thực hiện. Như ý kiến của họa sĩ Như Huy (thành viên Hội đồng, gửi văn bản góp ý từ TP.HCM), 2 bức tranh này giống nhau tới 90%, ngoại trừ một vài tiểu tiết. Và nhìn tổng thể về chất lượng nghệ thuật, Chờ xử lý của Kiên tỏ ra non tay và... kém hơn khá nhiều so với bức tranh “gốc” của Quang Hải - một họa sĩ đã có thời gian tu nghiệp tại Nga.
Bên cạnh lời khẳng định “có sự sao chép rõ ràng”, các thành viên Hội đồng cũng liên lạc đồng thời với cả 2 họa sĩ và đề nghị cung cấp thêm thông tin về quá trình sáng tác 2 tác phẩm này. Họa sĩ Nguyễn Quang Hải hiện vẫn còn lưu giữ bức ảnh gốc chụp 3 chiếc xe Minsk được bố cục y như trong hình vẽ. Theo lời anh Hải, đây là 3/4 chiếc xe Minsk trong bộ sưu tập của anh, đều đã được “độ” lại với rất nhiều phụ tùng tự gia công. Ngoài ra, anh Hải cũng cung cấp thêm một số đặc điểm riêng về chiếc bi đông nước kiểu dã chiến hay cách buộc dây, chằng ba lô vào xe (đều xuất hiện trong tranh) vốn là thói quen riêng của mình khi đi phượt. Đặc biệt Phượt 2 được Hải dùng làm một trong các tác phẩm tốt nghiệp cao học và công bố từ tháng 5/2011 vừa qua.
Về phía Trung Kiên, bên cạnh hoàn thành tác phẩm Chờ xử lý muộn hơn vài tháng so với anh Hải, họa sĩ này cũng gần như không đưa ra được một “tài liệu gốc” về bối cảnh, đồng thời không chứng minh và làm rõ được các ý tưởng phát triển trong quá trình sáng tác của mình. Sau khi được Hội đồng nghệ thuật động viên và phân tích, họa sĩ này đã chủ động làm đơn xin được rút tác phẩm Chờ xử lý khỏi Festival Mỹ thuật trẻ 2011 (đang trưng bày cùng 155 tác phẩm khác tại nhà triển lãm Vân Hồ, Hà Nội).
Chờ xử lý được cho là “tranh nhái” của Phượt 2
2. “Tất nhiên, nếu Kiên nhất quyết không chịu nhận sai, thì Ban tổ chức vẫn sẽ chủ động gỡ tranh của cậu ấy khỏi triển lãm, đồng thời cắt số tiền thù lao nhỏ mà các họa sĩ tham gia được nhận” - họa sĩ Nguyễn Phú Cường, Chủ tịch Hội đồng nghệ thuật của Festival cho biết - “Không những thế, tên và tác phẩm của Kiên cũng không được in trong vựng tập của Festival”.
Một số thông tin cho biết Đỗ Trung Kiên đang là trợ giảng tại Đại học Mở Hà Nội. Theo ông Cường, Hội đồng sẽ sớm thẩm định thông tin này để có hình thức thông báo với cơ quan chủ quản nơi Kiên làm việc - “Chúng tôi sẽ chỉ dừng ở mức thông báo, chứ không kiến nghị kỷ luật, vì dù sao Kiên cũng đã nhận sai”. Được biết, họa sĩ Quang Hải cũng chỉ yêu cầu làm rõ sự việc này, chứ không có ý định khiếu kiện Kiên về việc xâm phạm bản quyền.
Về trách nhiệm của mình, một thành viên thuộc Hội đồng nghệ thuật cho biết: “Thật lòng, cần thông cảm cho Hội đồng khi phải xét duyệt tới cả ngàn bức tranh dự thi, trong khi đó tác phẩm “gốc” của Hải lại chỉ là một bức tranh được trưng bày nội bộ khi anh tốt nghiệp cao học. Trước khi khai mạc Festival, chúng tôi đã tổ chức chụp ảnh toàn bộ các tác phẩm dự thi và đưa lên mạng Internet với hy vọng sẽ được độc giả và giới mỹ thuật cùng “giúp đỡ” để phát hiện những trường hợp phạm quy. Thực tế, ngay khi có phản hồi, chúng tôi đã khẩn trương tổ chức họp để thẩm định sự việc này. Tuy nhiên, đây vẫn là một sự việc đáng tiếc và ít nhiều liên quan tới uy tín của Festival”.
Chiêu Minh
