(Thethaovanhoa.vn) - Titanic được biết đến là con tàu lớn nhất thế giới tại thời điểm nó hạ thủy, nó cũng trở nên nổi tiếng bởi tuyên bố là không thể chìm.

• 20 năm siêu phẩm TITANIC: Từ thảm họa trở thành 'kỳ quan' điện ảnh
• Bức thư của nạn nhân tàu Titanic được bán với giá kỷ lục

Tuy nhiên, con tàu tiêu tốn hàng chục triệu USD hạng sang bậc nhất thế giới đó lại có vận mệnh ngắn ngủi khi đâm vào tảng băng trôi ngay trong chuyến vượt biển đầu tiên tới thành phố New York (Mỹ), khiến 1.500 người thiệt mạng.

Đã 106 năm trôi qua kể từ khi con tàu chìm xuống đáy Đại Tây Dương vào ngày 15/4/1912, người ta vẫn còn nhắc tới sự kiện này như một thảm kịch của thời đại.

Trước đó, ngày 5/4/2012, Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên hợp quốc (UNESCO) đã chính thức đưa xác tàu Titanic vào Công ước về Bảo vệ Di sản văn hóa dưới nước. 

Theo UNESCO, sau 100 năm bị đắm nằm sâu dưới đáy biển, từ nay, xác của chiếc tàu Titanic đã được bảo vệ theo công ước của tổ chức này về bảo vệ di sản văn hóa dưới nước. UNESCO cũng nhấn mạnh xác của chiếc tàu Titanic nằm ở độ sâu khoảng 4.000 mét dưới đáy biển ở ngoài khơi cách đảo Newfoundland của Canada khoảng 640 km, thuộc vùng biển quốc tế, do vậy không một quốc gia nào có thể đòi quyền tài phán đối với di sản này.

Đỉnh cao của kiến trúc hàng hải và công nghệ

Titanic là một chiếc tàu biển chở khách của Công ty White Star Line được đóng tại xưởng đóng tàu Harland and Wolff ở Belfast (Anh) và được thiết kế để cạnh tranh với những chiếc tàu sang trọng và có tốc độ nhanh Lusitania và Mauretania của Công ty Cunard Line, đối thủ trên Đại Tây Dương.

Tàu Titanic bắt đầu được đóng vào năm 1909 và hoàn thành vào ngày 31/3/1912, mang theo tham vọng thống trị tuyến đường biển xuyên Đại Tây Dương. Tàu Titanic, tên chính thức là RMS Titanic (RMS là viết tắt của Royal Mail Ship), được coi là một đỉnh cao của kiến trúc hàng hải và là một tiến bộ công nghệ. Tên “Titanic” được lấy từ chữ “Titan”, tên một ông thần khổng lồ có sức mạnh vô song (trong truyện thần thoại Hy lạp) để có thể đáp ứng với mọi thử thách của biển cả. Tạp chí The Shipbuilder đã ca ngợi Titanic là "không thể chìm" (Unsinkable Ship).

Titanic chạy bằng động cơ hơi nước, dài 269 m, rộng 28m (ở sườn ngang) và chiều cao từ mặt nước tới boong tàu là 18 m. Tổng lượng chất tải đăng ký là 46.328 tấn. Tàu có hai động cơ hơi nước ngược pít tông bốn xi lanh và một tuốc bin Parsons, làm quay ba chân vịt. Ngoài ra, tàu có 25 nồi hơi hai đầu và 4 cái một đầu kiểu Scotch được đun nóng bởi 159 lò đốt than khiến nó có thể đạt tới tốc độ tối đa 43 km/g. Chỉ có ba trong số bốn chiếc ống khói cao 19 m của nó hoạt động, chiếc thứ tư được dùng thông gió, và được thêm vào để con tàu có hình dáng ấn tượng hơn. Titanic có thể chở tổng cộng 3.547 người gồm cả thủy thủ đoàn.

Titanic có vỏ hai lớp, chứa 44 bể nước để giữ nó cân bằng trên biển (những chiếc tàu sau này cũng có vỏ hai lớp). Titanic có số thuyền cứu sinh lớn hơn tiêu chuẩn, tổng số 20 chiếc (dù vẫn chưa đủ cho toàn bộ hành khách). Titanic được chia thành 16 khoang với cửa ngăn, đóng mở bằng các then cửa điện từ và hoạt động với động tác tắt bật đơn giản từ đài chỉ huy của thuyền trưởng. Tuy nhiên, tính kín nước của cửa ngăn không đạt tới toàn bộ chiều cao của boong, mà chỉ tới boong hạng hai (E-Deck). Titanic vẫn nổi khi bốn khoang bất kỳ ngập nước, hay 11 trong số 14 khu thuộc ba khoang ngập nước, hay bốn khoang đầu/cuối ngập nước, ngoài ra nó sẽ chìm.

Ở thời điểm đó, Titanic là chiếc tàu xa hoa và lộng lẫy nhất. Nó có một bể bơi trên boong, một phòng tập thể dục, một nhà tắm kiểu Thổ Nhĩ Kỳ, một thư viện, và một sân chơi môn Squash (hay cò gọi là bóng quần). Các phòng hạng nhất thông thường được ốp bằng những thanh gỗ chạm khắc tỉ mỉ, đồ đạc đắt tiền và các trang trí sang trọng khác. Hơn nữa, quán Café Parisienne cung cấp những món ăn tuyệt vời cho khách hạng nhất, với một hàng hiên ngập nắng cùng những trang trí tinh xảo. Titanic có ba thang máy dành riêng cho những khách hạng nhất và một sự cải tiến khác, thêm một thang dành cho khách hạng hai.

Thảm họa định mệnh

Tàu Titanic với hơn 2.200 hành khách gồm 324 khách hạng nhất (trong đó có ông John Jacob Astor, người giàu nhất thế giới hồi đó), 285 khách hạng hai, và 708 khách hạng ba, cùng với thủ thủy đoàn, khởi hành từ cảng Southampton (Anh) tới New York (Mỹ) ngày 10/4/1912.

Titanic đã có một hành trình khá thuận lợi sau 2 ngày đầu tiên trên biển. Tuy nhiên, đến ngày 14/4, Titanic đã liên tiếp nhận được những cảnh báo về núi băng trôi, dọc theo tuyến hải trình của tàu. Phản ứng trước những cảnh báo đó, thuyền trưởng Edward Smith đã bố trí các đài quan sát và quyết định thay đổi hành trình của tàu, lệch đi khoảng 10 dặm về phía Nam. 

Mặc dù đã có sự chuẩn bị kỹ, nhưng Titanic vẫn không thể tránh khỏi thảm họa tồi tệ nhất của nó. Vào lúc 23h40 ngày 14/4, khi đang chạy phía Nam Grand Banks tại Newfoundland, kíp trực trên đài quan sát phát hiện một núi băng lớn, trôi ngay phía trước mũi tàu. Lúc này, do khoảng cách quá gần nên các sĩ quan điều khiển Titanic chỉ kịp thao tác làm lệch hướng đi của Titanic. 27 giây sau khi kíp trực ra thông báo, mạn phải của Titanic đã va chạm mạnh với núi băng trôi. Vụ va chạm đã phá vỡ các tấm vỏ tàu, làm thủng một lỗ lớn khiến nước băng lạnh giá tràn vào trong Titanic.

Sau vụ va chạm, thủy thủ đoàn đã nhanh chóng đánh giá mức độ hư hỏng, tiến hành hạ thủy những chiếc thuyền cứu sinh đầu tiên và phát tín hiệu cấp cứu. Tuy nhiên, không có chiếc tàu nào ở trong khoảng cách đủ gần để tới hỗ trợ Titanic kịp thời. Hai tiếng sau khi va chạm, nước biển tràn vào gần hết các khoang, con tàu khổng lồ bắt đầu chìm xuống đáy biển vào ngày 15/4/1912. Do nước dồn quá nhiều về một phía nên Titanic gẫy ra thành 2 mảnh lớn và chìm xuống đáy Đại Tây Dương

Thảm họa chìm tàu làm 1.517 người chết, trong đó có cả thuyền trưởng Edward Smith, thuyền trưởng cừ khôi nhất của hãng White Star Line. Trong vụ chìm tàu, có 706 người đã được cứu sống (đa số là phụ nữ và trẻ em) và 306 thi thể được tìm thấy. Vụ đắm tàu này đã đi vào lịch sử như là một thảm kịch bi thương nhất trong lịch sử hàng hải thế giới.

Theo các nhà khoa học, số phận của Titanic đã được định đoạt 4 tháng trước đó, vào ngày 4/1/1912. Đây là thời điểm xảy ra hiện tượng trăng tròn hiếm gặp và Mặt trăng tiến sát Trái đất nhất trong vòng 1.400 năm. Lúc đó Mặt trăng, Mặt trời và Trái đất cùng thẳng hàng, kết hợp với ảnh hưởng của lực hấp dẫn của chúng khiến thuỷ triều mạnh bất thường ở khu vực Bắc Đại Tây Dương. Những yếu tố đó góp phần làm mực nước biển dâng cao và làm những khối băng nứt ra, rồi trôi vào hải trình của con tàu Titanic ở Bắc Đại Tây Dương. Sau đó, chúng sẽ có đủ thời gian để tập trung thành khối trên tuyến đường đi của tàu và gây tai nạn cho con tàu. Ngoài ra, một nguyên nhân khác dẫn đến sự cố chìm tàu được cho là do thủy thủ đoàn chủ quan và hoảng sợ dẫn đến những chỉ huy sai lệch khi gặp phải sự cố.

Xác tàu Titanic được tìm thấy lần đầu tiên vào năm 1985 bởi nhà Hải dương Học Robert Ballard. Vài năm sau người ta đã lấy được một số mảnh vụn lên, và khám phá ra lúc tàu Titanic đụng phải tảng băng, nó đã bị vỡ làm đôi, trước khi chìm sâu xuống đại dương, chứ không phải nó đã chìm nguyên chiếc tàu, như người ta lầm tưởng. Phần mũi và phần đuôi tàu nằm tách rời nhau khoảng 600 m dưới đáy biển. Hơn 700 người đã thám hiểm xác tàu Titanic từ khi nó được tìm thấy.

Đề tài của nhiều tác phẩm văn học, hội họa và điện ảnh

Thảm họa Titanic đã là đề tài cho hàng loạt các cuộc điều tra, kiện tụng, giả thuyết ly kì đồng thời dẫn đến các thay đổi lớn trong quy định an toàn hàng hải quốc tế. Titanic cũng trở thành bối cảnh và đề tài cho rất nhiều tác phẩm văn học, hội họa và điện ảnh.

Vụ đắm tàu Titanic đã trở thành chủ đề của nhiều cuốn tiểu thuyết mô tả những sự kiện hư cấu xảy ra trên boong tàu, như “Titanic: The Long Night” của Diane Hoh. Một số người sống sót như thủy thủ Lightoller và hành khách Jack Thayer đã viết những cuốn sách kể lại kinh nghiệm của mình. Hai bài báo viết về chiếc tàu này là “The Secrets of How the Titanic Sank” do Justin Ewers viết ngày 25/9/2008 (nói về những nhà chuyên môn đặt lại vấn đề làm sao chiếc tàu Titanic rất sang trọng, được đóng chắc chắn để ‘không thể chìm được,’ mà lại chìm ngay trong chuyến hải hành đầu tiên); và bài “Titanic Survivor Sells Mementos to Pay for Care” do Jill Lawless viết ngày 16/10/2008 (nói về bà Millvina Dean là hành khách duy nhất còn sống, đã 96 tuổi, lúc được cứu sống, bà mới hai tháng tuổi). Nhiều cuốn sách tham khảo khác về thảm họa này cũng đã được xuất bản từ khi Titanic đắm, những cuốn đầu tiên xuất hiện chỉ sau vài tháng. 

Titanic cũng là đề tài và bối cảnh của rất nhiều bộ phim nhựa và phim truyền hình như: :“A Night to Remember” (1958) và “Titanic” (1997). Bộ phim “Titanic” đạo diễn bởi James Cameron với hai vai diễn chính của Leonardo DiCaprio và Kate Winslet vai Rose và Jack, được xem nhiều nhất và trở thành một trong những bộ phim có lãi cao nhất trong lịch sử, đồng thời đã đoạt 11 trên 14 giải Oscar, ngang ngửa với bộ phim huyền thoại Ben-Hur (1959) và sau đó là “Chúa tể của những chiếc nhẫn: Sự trở về của Đức vua” (2003).

Bức thư của nạn nhân tàu Titanic được bán với giá kỷ lục

Trong thư viết gửi người mẹ vào ngày trước khi con tàu định mệnh gặp nạn, ông Holverson miêu tả những ấn tượng về con tàu với những thiết kế và trang trí nguy nga và lộng lẫy

Thảo Nhi