(TT&VH) - Cách đây 50 năm, Liên Xô (cũ) đã đạt được một bước tiến khổng lồ, đồng thời viết nên một chương mới cho nhân loại, khi đưa nhà du hành vũ trụ Yuri Gagarin vào không gian.

Người hùng vũ trụ của Liên Xô và nhân loại, Yuri Gagarin

Những năm 1960, Tổng công trình sư hàng không vũ trụ Sergei Korolyov nóng lòng muốn đưa Liên Xô vượt Mỹ trong cuộc đua vào không gian, sau khi đã phóng thành công Sputnik, vệ tinh nhân tạo đầu tiên của con người, lên quỹ đạo trái đất vào tháng 10/ 1957. Mục tiêu tiếp theo của Korolyov là đưa con người vào không gian.

Kế hoạch chiếm ngôi đầu

Tuy nhiên, sau hàng loạt các chuyến bay thử nghiệm thất bại trong suốt năm 1960 và vụ nổ bệ phóng làm 126 người thiệt mạng, an toàn đã trở thành ưu tiên hàng đầu của các nhà tiên phong về công nghiệp vũ trụ ở Liên Xô. Vì lý do an toàn và bởi khi đó khoa học chưa biết gì về sự tác động của tình trạng không trọng lượng lên con người nên Korolyov dự tính rằng Gagarin chỉ được bay duy nhất một vòng quanh quỹ đạo trái đất. Anh cũng sẽ phải nhảy dù ra khỏi module chứa để trở lại mặt đất, vì khi đó một hệ thống hạ cánh “mềm” chưa ra đời.

Dù vậy, rủi ro trong nhiệm vụ của Gagarin vẫn rất cao. Trong hồi ký của mình, công trình sư Boris Chertok, người từng là viên phó của Korolyov nói rằng “để phán xét theo tiêu chuẩn hiện đại về độ tin cậy của tên lửa đẩy khi đó, chúng tôi hoàn toàn không có lý do gì để lạc quan vào tháng 4/1961”. Tuy nhiên James Oberg, một nhân vật kỳ cựu của Cơ quan Hàng không vũ trụ Mỹ (NASA) và đã có nhiều thời gian nghiên cứu chương trình không gian của Liên Xô, cho rằng Korolyov và các cộng sự đã làm tất cả những gì có thể để chuyến bay của Gagarin trở nên an toàn nhất. “Tôi không thấy bất kỳ lối tắt nào mang tính nguy hiểm của họ trong việc sản xuất module Vostok” - ông nói với hãng tin AP, không quên thông báo thêm rằng 2 cuộc thử nghiệm cuối trước chuyến bay của Gagarin đã diễn hết sức thành công.

Chuyến bay nguy hiểm

Vào thời điểm năm 1961, những người trong cuộc đều biết độ rủi ro cao của việc bay lên trụ. Nhưng bất chấp điều đó, rất đông người vẫn muốn được ngồi vào trong khoang lái của module Vostok. Sự cạnh tranh diễn ra rất mạnh và cuối cùng chỉ có 20 phi công trẻ, tiềm năng được đưa vào danh sách cuối. Trong số đó, Gagarin được chấm điểm cao. Đồng nghiệp cũ, nhà phi hành Vladimir Shatalov kể rằng Gagarin được chọn cũng dễ hiểu vì anh có thể khiến tất cả những ai tiếp xúc với mình đều cảm thấy thoải mái vì có tính tình dễ thương.

Chỉ 3 ngày trước khi quả tên lửa rời khỏi bệ phóng đặt ở nơi hiện là sân bay vũ trụ quốc tế Baikonur ở Kazakhstan, Gagarin mới được thông báo anh đã được chọn. Trong một lá thư gửi cho vợ, Valentina, Gagarin đã đề nghị cô nuôi dạy các con gái của hai người “không như những cô công chúa được nuông chiều mà phải là những người chân chính”. Anh cũng đề nghị vợ phải tái giá, nếu anh không thể trở về sau lần bay lên vũ trụ. “Lá thư của anh trông có vẻ giống như một bản di chúc. Nhưng anh không nghĩ như thế và anh hy vọng em sẽ không bao giờ được nhìn thấy lá thư này bởi anh sẽ rất xấu hổ khi nhớ về khoảnh khắc yếu đuối của mình” - Gagarin viết trong thư. “Gagarin hoàn toàn hiểu rõ những nỗi lo sợ của mọi người liên quan tới tình trạng không trọng lượng và cũng biết về các cuộc phóng lên vũ trụ thất bại trước đó. Nhưng anh ấy không bao giờ tỏ ra sợ hãi hoặc nghi ngờ các cộng sự” – Oleg Ivanovsky, người giám sát việc xây dựng và phóng tàu vũ trụ Vostok nhớ lại.

Bí ẩn tình trạng không trọng lượng

Ngay sát ngày bay, Gagarin và nhà phi hành gia thay thế của anh là German Titov đã lên giường ngủ sớm. Khi được đánh thức lúc 5h30 phút sáng, tinh thần của Gagarin khá thoải mái. Anh còn trêu đùa mọi người và mạch anh đập bình thường ở mức 64 nhịp một phút. Nó vẫn giữ nhịp độ này ngay cả khi Gagarin đã ngồi vào trong module Vostok. Trước khi lên tàu, Gagarin trông Korolyov có vẻ xanh xao, phờ phạc sau một đêm mất ngủ. Thấy vậy, chàng trai trẻ bèn tiến tới động viên. “Đừng lo chứ Sergei Pavlovich, mọi chuyện sẽ ổn thôi” - Gagarin nói. “Cậu ấy đã là người động viên tôi” - Korolyov sau này nhớ lại. Ông đã coi Gagarin như con trai mình và Gagarin thì bỏ một tấm ảnh của Korolyov vào trong ví của anh.

Module Vostok đã từng được Gagarin sử dụng trong chuyến bay vào vũ trụ đầu tiên

Thật đáng tiếc, người hùng điển trai dễ mến của ngành hàng không vũ trụ Liên Xô lại bạc mệnh. Ngày 27/3/1968, Gagarin gặp nạn khi đang thử nghiệm máy bay MiG-15, lúc mới 34 tuổi.

Những kẻ theo thuyết âm mưu nói rằng anh bị cơ quan tình báo KGB của Liên Xô ám hại. Nhưng Shatalov khẳng định sóng âm từ một chiếc máy bay khác đã tác động vào và khiến chiếc MiG- 15 của Gagarin đâm xuống đất. “Lẽ ra cậu ấy không nên bay tiếp sau khi đã trở thành người hùng không gian” - Shatalov bồi hồi nhớ lại - “Nhưng cậu ấy rất thích bay lượn và đã nỗ lực chiến đấu để được làm điều mình mong muốn”.