Ca sĩ Maria Callas sinh ra cách đây 100 năm. Tuy nhiên, ảnh hưởng và danh tiếng của bà tiếp tục thống trị opera, thậm chí nhiều năm sau khi bà qua đời. Điều gì khiến bà vượt thời gian như vậy?

Một thế kỷ trước, vào ngày 2/12/1923, một cô gái được sinh ra trong gia đình Kalogeropoulou - là những người nhập cư Hy Lạp định cư ở Manhattan. Bé gái được đặt tên là Maria Anna Cecilia Sofia.

Lấy nghệ danh là Maria Callas, ca sĩ bắt đầu sự nghiệp sân khấu chỉ 17 năm sau và trong thập kỷ sau đó đã được đánh giá là diva opera vĩ đại nhất mọi thời đại.

Nhân kỷ niệm 100 năm ngày sinh của Maria Callas, các nhà hát opera lớn nhỏ khắp thế giới đang tổ chức các buổi dạ tiệc dành riêng cho bà, trong khi nhiều nhà xuất bản giới thiệu hàng chục ấn phẩm mới và các hãng thu âm đang "đào bới" kho tàng lưu trữ của họ.

Nghệ sĩ biểu diễn Marina Abramovic bày tỏ lòng kính trọng đối với diva trong tác phẩm mới nhất của cô - 7 Deaths of Maria Callas.

Còn trong bộ phim tiểu sử sắp ra mắt của mình, Maria, đạo diễn người Chile Pablo Larrain đã tái hiện lại những ngày cuối cùng thực sự trong cuộc đời của ngôi sao cô đơn này, ngay trước khi bà qua đời ở Paris năm 1977 ở tuổi 53.

Larrain đã chọn ngôi sao Hollywood Angelina Jolie vào vai chính trong bộ phim này. Phim được phát hành vào năm 2024.

Và đúng dịp kỷ niệm 100 năm ngày sinh của diva, Bảo tàng Callas được khai trương ở Athens, nơi Callas đã theo học tại nhạc viện khi mới 14 tuổi.

UNESCO đã đưa lễ kỷ niệm 100 năm ngày sinh của Maria Callas vào danh sách các ngày kỷ niệm bởi di sản âm thanh của bà là một phần Di sản Thế giới phi vật thể.

Và cuối cùng, hồi mùa Hè năm nay, đồng xu mệnh giá 2 euro có hình chân dung Callas mang tính biểu tượng đã được đưa vào lưu hành.

Một ảo thuật gia thanh nhạc

"Tại sao Maria Callas là ca sĩ duy nhất của thời đại trước vẫn còn hiện diện, không chỉ trong âm nhạc, mà còn trên sân khấu, trong điện ảnh, mỹ thuật và thậm chí cả các chuyên mục nói chuyện? Điều gì đã khiến Callas trở nên độc đáo?".

Đó là những câu hỏi được đặt ra bởi Eva Gesine Baur - tác giả cuốn tiểu sử được nghiên cứu kỹ lưỡng về diva được xuất bản bằng tiếng Đức hồi đầu năm nay.

Bauer không phải là người đầu tiên đặt ra những câu hỏi đó. Nhiều người đã cố gắng giải thích hiện tượng Callas trong nhiều năm.

Năm 1958, nhà báo và nhà phê bình âm nhạc người Italy Teodoro Celli đã đề cập đến trọng tâm của ít nhất một khía cạnh khi ông viết rằng, trong giọng hát của Callas, "bản năng và khí chất hòa quyện trong một nghệ thuật biểu diễn vô song".

Ngay từ năm 1953, đạo diễn Franco Zeffirelli, người từng mời Callas đóng Medea tại La Scala, đã mô tả tác động của bà là "opera B.C. và opera A.C. - trước Callas và sau Callas".

Trong chưa đầy 30 năm trên sân khấu, giọng nữ cao không biết mệt mỏi này đã biểu diễn 47 vai, trong quá trình đó đã tạo nên một cuộc cách mạng cho nghệ thuật opera.

Ba trong số đó đặc biệt nổi tiếng, gồm Lucia di Lammermoor của Donizetti, Tosca của Puccini và tất nhiên, Norma - mà Callas tin rằng Bellini đã viết cho mình, mặc dù thực tế là bà thậm chí còn chưa được sinh ra gần một thế kỷ sau cái chết của nhà soạn nhạc.

Callas chủ yếu coi mình là một nữ diễn viên biết hát. Người viết tiểu sử Callas - Eva Gesine Bauer - nói rằng cách tiếp cận đó đã cho phép bà "cứu opera khỏi sự sụp đổ dần thành sự thờ ơ".

Bản thân Callas không bao giờ thờ ơ với bất kỳ khía cạnh nào trong màn trình diễn của mình, "không một nốt nhạc, không một hơi thở, không một cử chỉ, không một nét tính cách nào của những người phụ nữ mà bà thể hiện" - Bauer nói thêm.

Nhưng điều đó chỉ giải thích được một phần sức hấp dẫn lâu dài của nữ diva. Sự tò mò về Maria Callas ở vai trò người phụ nữ ít nhất cũng lớn bằng sự quan tâm đến bà với tư cách là một nghệ sĩ.

Cuộc đời và tình yêu

Thật dễ dàng để kể câu chuyện về cuộc đời của Maria Callas thông qua những giai thoại và vụ bê bối khét tiếng, đặc biệt vì chúng đều đã được ghi lại đầy đủ trên các trang tin của báo chí thế giới: những bất đồng gay gắt với các giám đốc nghệ thuật, đặc biệt là cãi nhau với các ca sĩ đồng nghiệp, với đối thủ chính của bà - Renata Tebaldi (Callas nhận thấy sự so sánh giữa bà và Tebaldi giống như so sánh rượu champagne với Coca-Cola - tất nhiên, bà đại diện cho loại rượu vang sủi cao cấp).

Những cuộc đấu tranh liên miên của Callas với người mẹ độc đoán của mình cũng hấp dẫn báo chí khi có thông tin rằng bà có một tuổi thơ không hạnh phúc bên người mẹ khắc nghiệt, cũng như cuộc hôn nhân của bà với nhà công nghiệp giàu có Giovanni Battista Meneghini - người gấp đôi tuổi nữ diva.

Nhiều trang tin đưa tin về thói quen đi máy bay phản lực của Callas, các buổi biểu diễn bị hủy bỏ, những cơn giận dữ bộc phát và thị lực kém.

Callas bị cận thị rất nặng và cặp kính dày cộm trở nên quá vô dụng khi bà trình diễn trên sân khấu.

Vì vậy, các đạo diễn đã phải tìm giải pháp khác để giúp ngôi sao solo của họ tìm được đường đi trên sân khấu.

Luchino Visconti, đạo diễn vở La traviata, đã nảy ra sáng kiến khi đặt những chiếc khăn tay thơm trên sân khấu để nữ ca sĩ có thể di chuyển được đến những điểm cần đến qua mùi hương đó.

Callas có một mối quan hệ lâu dài với ông trùm vận tải biển Aristotle "Ari" Onassis - người có cuộc hôn nhân với góa phụ tổng thống Jacqueline Kennedy Callas.

Chưa kể, tình trạng giảm cân của Dallas - từ hơn 90kg xuống còn khoảng 60kg chỉ trong vòng vài tháng – khiến một số nhà quan sát cho là nguyên nhân khiến giọng hát của diva sa sút.

Có lời đồn rằng Dallas đã giảm cân bằng cách ăn trứng sán dây vào bữa sáng, sau đó uống một ly rượu sâm panh. Song trên thực tế, bà đã trải qua liệu pháp hormone giảm cân.

Maria Callas qua đời một mình trong căn hộ ở Paris, để lại khối tài sản gồm khoảng 40 chiếc áo khoác lông chồn, 250 chiếc áo len cashmere, vô số túi xách và nhiều ngăn kéo đựng găng tay nhung dài, trong đó nhiều chiếc chưa bao giờ được đeo.

Người phụ nữ hiện đại nhất

Nhưng liệu việc thu thập tất cả những giai thoại này có giúp người ta hiểu rõ hơn lý do tại sao Maria Callas vẫn là một hiện tượng như vậy không?

"Tất nhiên là không" - người viết tiểu sử Eva Gesine Bauer nói, người nói thêm rằng tất cả những tin đồn và thông tin đều có xu hướng miêu tả Callas như một nạn nhân của người mẹ hống hách, của những phóng viên giật gân, của một người tình không chung thủy.

Bauer nói rằng, tất cả những điều đó đưa ra một bức tranh sai lệch về người phụ nữ đáng chú ý này, người chưa bao giờ là nạn nhân, kể cả trên sân khấu hay ngoài sân khấu.

Maria Callas thực hiện quyền tự quyết trong cuộc sống của mình giống như cách bà đã làm trong ca hát của mình - quyết đoán và chắc chắn đến từng sắc thái giọng hát tinh tế nhất.

Đạo diễn người Italy Pier Paolo Pasolini đã viết về Callas: "Theo một cách nào đó, bà là người phụ nữ hiện đại nhất trong số tất cả những người phụ nữ.

Nhưng bên trong bà lại là một người phụ nữ cổ xưa, kỳ lạ, bí ẩn và huyền diệu, điều này gây ra những xung đột khủng khiếp trong Dallas".