Sống lại những hình ảnh của văn nghệ kháng chiến

Sách Văn nghệ và kháng chiến qua ống kính Trần Văn Lưu giống như một “bộ sử” bằng ảnh đen trắng về các gương mặt văn nghệ sĩ kháng chiến cũng như đời sống văn nghệ trong kháng chiến chống Pháp.
20/04/2018 10:00

(Thethaovanhoa.vn) - Trong Ngày hội “Sách - Tri thức kiến tạo tương lai” diễn ra tại Thư viện Quốc gia Việt Nam ngày 19/4 đã có rất nhiều sự kiện diễn ra đồng loạt, nhưng đáng chú ý và thu hút đông đảo bạn đọc, đặc biệt là giới văn nghệ sĩ chính là buổi giới thiệu cuốn sách ảnh Văn nghệ và kháng chiến qua ống kính Trần Văn Lưu.

Sách giống như một “bộ sử” bằng ảnh đen trắng về các gương mặt văn nghệ sĩ kháng chiến cũng như đời sống văn nghệ trong kháng chiến chống Pháp. Sách tập hợp gần 300 bức ảnh vừa có yếu tố nghệ thuật, vừa là nguồn tư liệu quý, nên ngay khi vừa bày lên kệ, lập tức đã được bạn đọc “sao chép” tại chỗ bằng smartphone…

Những khoảnh khắc “một đi không trở lại”

Xem Văn nghệ kháng chiến qua ống kính Trần Văn Lưu, có thể nói bạn đọc như lạc vào một thế giới hình ảnh vô cùng phong phú và truyền cảm. Thế giới ấy không chỉ gói gọn trong một đối tượng văn học nhất định hay giai đoạn văn nghệ cụ thể mà có tầm ý nghĩa lớn hơn nhiều. Bởi vì văn nghệ kháng chiến chính là nơi hội tụ những gương mặt hàng đầu của nền văn học nghệ thuật Việt Nam hiện đại, nền văn nghệ ấy vừa hình thành, nhiều nghệ sĩ đã có mặt ở những tuyến đầu của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp. 

Chú thích ảnh
Nghệ sĩ nhiếp ảnh Trần Văn Lưu

Xem sách, bạn đọc được “gặp lại” những văn nghệ sĩ lớp trước như Thế Lữ, Xuân Diệu, Nguyễn Tuân, Nguyên Hồng, Nguyễn Xuân Khoát, Văn Cao, Tô Ngọc Vân, Trần Văn Cẩn.... qua lớp sau một chút nhưng đã trở thành nòng cốt của cả đội ngũ như Tố Hữu, Nguyễn Huy Tưởng, Nguyễn Đình Thi, đến những người thực sự khởi đầu sự nghiệp ở giai đoạn kháng chiến chống Pháp như Nguyễn Sáng, Lương Ngọc Trác…

Chú thích ảnh
Các văn nghệ sĩ tại trụ sở Hội Văn nghệ Việt Nam ở xóm Chòi, xã Yên Mỹ, Đại Từ, Thái Nguyên năm 1949. Từ trái qua: Ngô Tất Tố, Nguyễn Xuân Sanh, Tố Hữu, Xuân Diệu, Thế Lữ, Nguyễn Huy Tưởng, Nguyễn Tuân.

Và thật vinh dự cho tay máy Trần Văn Lưu khi ông không chỉ có mặt trong đội ngũ những văn nghệ sĩ tiên phong ấy mà còn chính là người do cơ may, duyên số hay một sứ mệnh được giao phó đã ghi lại qua ống kính của mình những hình ảnh “một đi không trở lại” về họ, về một thời văn nghệ trong trẻo, huy hoàng để rồi giờ đây, ông được mệnh danh là "người khắc ghi lịch sử văn nghệ kháng chiến".

Những bức ảnh lịch sử về văn nghệ kháng chiến cách đây hơn nửa thế kỷ đến nay vẫn khiến người xem kinh ngạc vì chất lượng ảnh vẫn rõ nét như mới chụp ngày hôm qua. Đó là nhờ cách “chống ẩm rất… thủ công của cha tôi là, mỗi khi chụp xong một cuộn phim, ông đều dùng giấy báo gói lại, nhét vào bao tải rồi quẳng lên gác bếp” - ông Trần Chí Nghĩa, con trai và là người nối nghiệp nhà nhiếp ảnh Trần Văn Lưu kể lại.

Chú thích ảnh
Nhà thơ, đạo diễn Thế Lữ và các cộng sự đang hóa trang chuẩn bị cho vở diễn tối ngày 14/4/1949 tại Hội nghị Văn nghệ bộ đội. Bức ảnh này về sau được Trần Văn Lưu gửi đi dự cuộc thi ảnh của tờ Réponses Photo một tạp chí chuyên về nhiếp ảnh của Pháp và đã giành được giải Nhì. Bức ảnh này cũng được chọn làm bìa sách “Văn nghệ và kháng chiến qua ống kính Trần Văn Lưu” 

Vẹn nguyên giá trị thời đại 

Ông Trần Chí Nghĩa cho biết thêm, khi còn sống, nhà nhiếp ảnh Trần Văn Lưu từng đau đáu về việc sẽ xuất bản cuốn sách ảnh về văn nghệ kháng chiến, nhưng vì “cơm, áo, gạo, tiền” ông vẫn chưa thể làm được việc ấy. 

“Trước khi mất, cha tôi dặn chúng tôi hãy thay ông in những bức ảnh ông chụp thành sách. Và sau 15 năm cha tôi mất, như một cái duyên, con trai nhà văn Nguyễn Huy Tưởng (ông Nguyễn Huy Thắng) trong một lần đến nhà chơi, sau khi tôi cho anh ấy xem những bức ảnh của cụ để lại thì gần như ngay lập tức anh Nguyễn Huy Thắng đề nghị gia đình phối hợp với NXB Kim Đồng in thành sách…”.

Chú thích ảnh
Vợ chồng nhạc sĩ Phạm Duy, ca sĩ Thái Hằng tại Việt Bắc - Ảnh: Trần Văn Lưu

Ròng rã hơn một năm trời, những cuộn phim của nhà nhiếp ảnh Trần Văn Lưu để lại cùng những phong bì ghi chú thích rất cẩn thận đã được người nối dõi ông tự tay tráng thành ảnh, in thành sách, hoàn thành tâm nguyện của cha mình.

Chú thích ảnh
Nhà nhiếp ảnh Trần Văn LƯu đã ghi lại hình ảnh nhà văn Nguyễn Huy Tưởng đứng giữa hai ông bà Thế Lữ - Song Kim như một tình cảm đặc biệt của vợ chồng nghệ sĩ dành cho nhà viết kịch

Ông Nguyễn Huy Thắng nhớ lại, hồi đầu mùa Hè năm ngoái, ông tìm đến tư gia nhà nhiếp ảnh Trần Văn Lưu ở Hàng Bông với mục đích là để hỏi các con của nhà nhiếp ảnh về những bức ảnh chụp nhà văn Nguyễn Huy Tưởng cho một cuốn sách sắp in. Tình cờ, ông được ông Trần Chí Nghĩa mang ra “khoe” di sản ảnh của cha mình. 

Chú thích ảnh
Nhạc sĩ Văn Cao tại quán cà phê của ông ở chợ Me qua góc máy của Trần Văn Lưu
Chú thích ảnh
Nhà thơ Tố Hữu và vợ Vũ Thị Thanh khi mới cưới - Ảnh: Trần Văn Lưu

“Càng xem, tôi càng “choáng” và lập tức đề nghị gia đình cho tôi được tiếp cận với tư liệu, phối hợp với NXB Kim Đồng in di sản ảnh của Trần Văn lưu thành sách. Tôi cho rằng, mặc dù những con người, những thông tin và thời gian chứa trong mỗi bức ảnh đã lùi xã hơn nửa thế kỷ, nhưng gia tài ảnh gần 300 bức của nhà nhiếp ảnh Trần Văn Lưu vẫn vẹn nguyên giá trị thời đại đối với nền văn nghệ nước nhà, không chỉ hôm nay mà là mãi mãi” - ông Nguyễn Huy Thắng xúc động nói. 

Bộ sưu tập quý giá về văn nghệ sĩ thời kháng chiến Nhà thơ Hữu Thỉnh, Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam chia sẻ: “Cuốn sách, có thể nói đây là bộ sưu tập những bức ảnh vô cùng quý giá về nhiều gương mặt văn nghệ sĩ nổi tiếng trong kháng chiến và sau hòa bình lập lại, bên cảnh những bức ảnh khác giúp tái hiện bối cảnh họ đã sống và sáng tác hết sức cảm động. Đồng thời, cuốn sách giúp chúng ta thấy được cuộc đời và sự nghiệp của nhà nhiếp ảnh Trần Văn Lưu - một sự nghiệp có thể còn chưa được đánh giá đúng mức nhưng thật đáng trân trọng”.

Kết quả giải thưởng Sách Quốc gia lần thứ nhất

Trong khuôn khổ Ngày hội “Sách - Tri thức kiến tạo tương lai” diễn ra hôm qua (19/4) tại Thư viện Quốc gia Việt Nam, Hội Xuất bản Việt Nam đã tiến hành trao giải thưởng thưởng Sách Quốc gia lần thứ nhất.

Kết quả, có ba tác phẩm đạt giải A Sách hay gồm: Vi tảo biển dị dưỡng Labyrinthula, Schizochytrium, Thraustochytrium mới ở Việt Nam: Tiềm năng và thách thức (Đặng Diễm Hồng chủ biên, NXB Khoa học tự nhiên và Công nghệ), Chế độ thực dân Pháp trên đất Nam Kỳ (1859-1954) gồm 2 tập (Nguyễn Đình Tư, NXB Tổng hợp TP.HCM) và cuốn sách Góp phần nghiên cứu lịch sử văn hóa Việt Nam (Kiều Thu Hoạch, NXB Thế giới).

Ngoài ra còn có 9 tác phẩm được giải B và 10 tác phẩm được giải C sách hay. Ba tác phẩm đạt giải A Sách đẹp gồm: Những khám phá khảo cổ học dưới lòng đất Nhà Quốc hội (NXB Khoa học Xã hội), Di sản Sài Gòn - Thành phố Hồ Chí Minh (NXB Tổng hợp TP.HCM), Atlas tổng hợp vùng Tây Nguyên (NXB Tài Nguyên Môi trường và Bản đồ Việt Nam).

Ngoài ra còn có 5 tác phẩm nhận giải B và 5 tác phẩm nhận giải C hạng mục Sách đẹp.

Phạm Huy

Tin cùng chuyên mục

Nhà văn Mộc An: Viết cho thiếu nhi là viết cho tuổi thơ mình

Nhà văn Mộc An: Viết cho thiếu nhi là viết cho tuổi thơ mình

Mới đây, bộ đôi truyện dài "Nếu một ngày chúng tớ biến mất", "Nhạc sĩ đường phố" của chị lại được vinh danh với giải B, Giải thưởng Sách quốc gia 2024. Thể thao và Văn hóa đã gặp lại và có cuộc trò chuyện với chị.

Góc nhìn 365: Một tương lai dừng lại để nối những tương lai

Góc nhìn 365: Một tương lai dừng lại để nối những tương lai

Bức ảnh các bác sĩ đang đứng xung quanh bàn phẫu thuật, thành kính chắp tay cúi đầu, đang được lan truyền khắp nơi trong những ngày qua.

Tác giả Ruby Nguyen ra mắt sách "Khai vấn trong từng hơi thở"

Tác giả Ruby Nguyen ra mắt sách "Khai vấn trong từng hơi thở"

"Khai vấn trong từng hơi thở" là cuốn sách thứ hai của tác giả Ruby Nguyen, do Nhà xuất bản Hà Nội và Thái Hà Books ấn hành.

"Khúc quân hành vang mãi non sông" kỷ niệm 80 năm Ngày thành lập Quân đội Nhân dân Việt Nam

"Khúc quân hành vang mãi non sông" kỷ niệm 80 năm Ngày thành lập Quân đội Nhân dân Việt Nam

Đài PT-TH Hà Nội tổ chức chương trình nghệ thuật chính luận đặc biệt mang tên "Khúc quân hành vang mãi non sông" vào 22/12 tại sân Đoan Môn, khu Bảo tồn Di sản Hoàng thành - Thăng Long.

Nhà văn Phương Trinh: "Đưa những điều gan ruột vào trang viết"

Nhà văn Phương Trinh: "Đưa những điều gan ruột vào trang viết"

"Biến mất" khá lâu trong làng văn, mới đây, nhà văn Phương Trinh - cây bút có dấu ấn trong văn học thiếu nhi - xuất hiện trở lại trong những sách "Bài tập thực hành tiếng Việt", lớp 4 và 5 (NXB Giáo dục).

Chữ và nghĩa: Đường chim bay

Chữ và nghĩa: Đường chim bay

"Đường chim bay" là một danh từ đã có trong một số cuốn từ điển tiếng Việt. "Từ điển tiếng Việt" (Hoàng Phê chủ biên, Trung tâm Từ điển học, NXB Đà Nẵng, 2020) định nghĩa là "đường thẳng, là khoảng cách ngắn nhất giữa 2 điểm xa nhau".

Đầu tư 170 tỷ đồng trùng tu di tích Hiền Lương-Bến Hải và Thành cổ Quảng Trị

Đầu tư 170 tỷ đồng trùng tu di tích Hiền Lương-Bến Hải và Thành cổ Quảng Trị

UBND tỉnh Quảng Trị đã quyết định phê duyệt Dự án “Công viên Thống nhất tại khu di tích quốc gia đặc biệt đôi bờ Hiền Lương - Bến Hải” và Dự án “Khu di tích quốc gia đặc biệt Thành cổ Quảng Trị và những địa điểm lưu niệm sự kiện 81 ngày đêm chiến đấu, bảo vệ Thành cổ Quảng Trị".

Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì Hội nghị tổng kết năm 2024, triển khai nhiệm vụ ngành VH,TT&DL năm 2025

Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì Hội nghị tổng kết năm 2024, triển khai nhiệm vụ ngành VH,TT&DL năm 2025

Hội nghị trực tiếp kết hợp trực tuyến tổng kết công tác năm 2024 và triển khai nhiệm vụ trọng tâm năm 2025 của ngành văn hóa, thể thao và du lịch kết nối trực tuyến với 772 điểm cầu trên toàn quốc.

Tin mới nhất

Độc đáo khu phố bao cấp của Hà Nội được tái hiện trong "Đêm Trúc Bạch"

Độc đáo khu phố bao cấp của Hà Nội được tái hiện trong "Đêm Trúc Bạch"

Lần đầu tiên tại Hà Nội, một không gian với bối cảnh là một khu phố cổ Hà Nội với các toa tàu điện, các cửa hàng bách hóa… gợi nhớ cho người dân Thủ đô và du khách về ký ức của "thời bao cấp", một trong những thời kỳ đặc biệt của đất nước.

Đêm Trúc Bạch: Điểm đến của một Hà Nội quyến rũ, sâu lắng và đậm chất thơ

Đêm Trúc Bạch: Điểm đến của một Hà Nội quyến rũ, sâu lắng và đậm chất thơ

Đêm Hà Nội với sự lung linh của ánh đèn và hơi thở lịch sử qua từng góc phố, là một mô hình độc đáo, giúp du khách khám phá một Hà Nội rất khác - một Hà Nội quyến rũ, đậm chất thơ và sâu lắng.

Bí ẩn những địa điểm được cho là cánh cổng dẫn tới thế giới khác đến nay vẫn chưa có lời giải

Bí ẩn những địa điểm được cho là cánh cổng dẫn tới thế giới khác đến nay vẫn chưa có lời giải

Những nơi này đều có nhiều truyền thuyết bí ẩn xoay quanh và được cho là có thể dẫn lối cho người trần sang thế giới bên kia.

TP.HCM được Giải thưởng Du lịch thế giới chọn làm nơi trao giải

TP.HCM được Giải thưởng Du lịch thế giới chọn làm nơi trao giải

World Travel Awards chọn TP.HCM là địa điểm tổ chức Lễ trao giải thưởng khu vực châu Á và châu Đại Dương năm 2022.

The Bubble Tea Factory: Bảo tàng trà sữa độc nhất vô nhị của đảo quốc Singapore

The Bubble Tea Factory: Bảo tàng trà sữa độc nhất vô nhị của đảo quốc Singapore

Đảo quốc sư tử Singapore hiện đang thu hút với địa điểm dành cho các tín đồ của trà sữa và những viên trân châu ngọt ngào, cũng như những ai ưa khám phá. Đó là bảo tàng trà sữa trân châu đầu tiên tại Đông Nam Á

Cầu cảng đẹp như Hawai ở Hải Tiến khiến giới trẻ mê mệt, đã đến là phải check-in

Cầu cảng đẹp như Hawai ở Hải Tiến khiến giới trẻ mê mệt, đã đến là phải check-in

Với vẻ đẹp hoang sơ của biển cùng kiến trúc độc đáo, cầu cảng Hải Tiến thuộc Khu du lịch Hải Tiến (Hoằng Hóa) hiện đang là điểm check-in khiến giới trẻ mê mệt.

Lái xe ô tô du Xuân và những lưu ý không thể bỏ qua

Lái xe ô tô du Xuân và những lưu ý không thể bỏ qua

Những chuyến du xuân vui và hoàn hảo ai cũng mong muốn, tuy nhiên nó sẽ mất hứng và không trọn vẹn khi gặp những phiền toái đột xuất xảy ra trên đường.

Những lễ hội khó lòng bỏ qua đầu Xuân Kỷ Hợi

Những lễ hội khó lòng bỏ qua đầu Xuân Kỷ Hợi

Đến hẹn lại lên. Tháng Giêng âm lịch hàng năm là tháng của rất, rất nhiều các lễ hội ở Việt Nam trong đó có những lễ hội đáng chú ý, thu hút mối quan tâm của đông đảo dân chúng cũng như du khách gần xa.

Những địa danh Tây Bắc nhất định phải phượt đầu năm

Những địa danh Tây Bắc nhất định phải phượt đầu năm

Từ nhiều năm nay, với đặc thù về cảnh quan trong dịp Tết, Tây Bắc luôn là điểm hẹn lý tưởng để các phượt thủ tìm đến

Đến Chiang Mai, trải nghiệm một Thái Lan thật khác

Đến Chiang Mai, trải nghiệm một Thái Lan thật khác

Đến Thái Lan, nếu đã quá quen với Bangkok và Pattaya náo nhiệt phố thị, Phuket với những bãi biển cát trắng trải dài, thì Chiang Mai sẽ cho du khách một trải nghiệm khác biệt.