Kén cá chọn canh là MV mới nhất của Hòa Minzy được phát hành hôm 5/2/2024 trên kênh YouTube của nữ ca sĩ với 1,75 triệu người đăng ký. Cho tới hôm qua, 1/4, MV đã thu hút được gần 9 triệu lượt xem, 114 nghìn lượt thích, hơn 7.000 bình luận.

Từ MV Thị Màu gắn liền với màu sắc dân gian phát hành tròn 1 năm trước (3/2023), đến Kén cá chọn canh tiếp tục khai thác màu sắc dân gian, Hòa Minzy đã nhận được thêm cảm tình từ giới chuyên môn. Giải thưởng Cống hiến 2024 dành cho hạng mục Nữ ca sĩ của năm do báo Thể thao và Văn hóa trao hôm 27/3 vừa qua tại Nhà hát lớn Hà Nội là phần thưởng xứng đáng cho những nỗ lực của nữ ca sĩ gốc Bắc Ninh này.

Nhìn ra ngoài ca khúc!

"Kén cá chọn canh" là một câu thành ngữ khá thú vị, là cách nói ví von, bóng gió, có vần điệu, giàu hình ảnh để chuyển tải nhiều ý nghĩa khác nhau.

Ở nghĩa đen, "kén cá chọn canh" chỉ người ăn uống kén chọn, khó ăn; còn nghĩa bóng chỉ những người kỹ tính, khi quyết định một việc gì đó, cứ nâng lên đặt xuống, so đo tính toán…

Nhưng câu này xưa nay thường được sử dụng nhiều nhất khi nói về tình duyên. Đây là lời nhắc nhở của các bậc phụ huynh, người thân, bạn bè dành cho một người chưa xây dựng gia đình, rằng đừng có kén chọn nhiều quá, có khi lại thành quá lứa nhỡ thì! Trên cuộc đời này nào có ai hoàn hảo tới mức tuyệt đối đâu, trong tình duyên cũng như vậy.

Trong xã hội hiện đại ngày nay, phần đa thanh niên chớm lớn lên đã phải rời gia đình, đi tìm kiếm sự nghiệp và một tương lai ổn định: Đi học đại học, học nghề, đi xuất khẩu lao động, đi làm công nhân, bán buôn… Trong bận rộn mưu sinh, đương nhiên không nên xao nhãng chuyện tình cảm. Tuy vậy, nhiều người vẫn rơi vào tình trạng đó, có thể dohọchưachú ý đến việc xây dựng gia đình khi cuộc sống chưa ổn định; cũng có thể do họchưa tìm thấy người ưng ý, cho dù đã ở cái ngưỡng tuổi lẽ ra phải có chồng con/ vợ con đầy đủ rồi…

Nhiều khi, thế hệ trước không đồng cảm việc đó nên thường khuyên bảo, giục giã. Nói chung là sẽ có muôn màu muôn vẻ, muôn ý có thể ứng dụng vào thành ngữ"kén cá chọn canh".

Ca khúc Kén cá chọn canhrơi trúng vào thông điệp liên quan đến tơ duyên. Có điều ở đây không phải là lời nhắc nhở của bậc phụ huynh dành cho cô con gái mãi chưa lựa chọn được ý trung nhân của mình mà là lời giãi bày của cô gái khi duyên tơ hồng chưa vương.

Kén cá chọn canh kể về cô gái ở xứ sở của những lễ hội Xuân. Như bao cô gái ở nơi đây, cứ mùa Xuân là chọn bộ áo váy đẹp nhất và háo hức ngày được đi trảy hội: "Xuân ung dung ghé chơi, cành đào trong gió đung đưa lả lơi/ Em xinh tươi phấn son, sửa soạn váy áo tưng bừng trẩy hội".

Và dẫu trang phục đẹp nhất, cô gái trở nên xinh hơn, được nhiều chàng trai để mắt tới hơn, nhưng cô chỉ hướng về một người: "Đưa hai tay chắp ngang, cầu mong may mắn gặp chàng ở đây/ Ngoài kia mấy ai trêu đùa em cũng chẳng màng". Cô phân bua: "Em nào đâu kén cá chọn canh, chỉ là vẫn đợi anh, đến cùng những giấc mơ ngọt lành"; và cô mong chàng trai: "Đừng trêu đùa chóng vánh/ Chẳng cần thêu gấm son lụa là/ Chỉ cần thương thật thà/ Khúc đường duyên gần xa, rồi thì em cũng sẽ tìm cho ra".

Thật ra thì, việc lấy một câu thành ngữ vào làm tiêu đề của ca khúc, phát triển nó thành nội dung ca từ là cách làm không mới với các nhạc sĩ thế hệ trước hay với nhiều tác giả trẻ đương thời. Tuy nhiên, việc khai thác này đã góp phần tạo nên màu sắc truyền thống trong âm nhạc của giới trẻ hiện nay. Việc này rất nên được khích lệ.

Nhìn vào trong ca khúc!

Kén cá chọn canh ghi dấu ấn sự kết hợp tiếp theo Thị Mầu giữa ca sĩ Hòa Minzy với nhà sản xuất âm nhạc Masew.

Về âm nhạc, đây là một bài hát hài hòa giữa chất liệu dân gian với nhạc EDM. Những giai điệu dân gian vùng đồng bằng Bắc bộ, đặc biệt là âm hưởng của chèo, không khó để cảm nhận được,cả trong bản hòa âm và giai điệu. Khi ca khúc vang lên, ta sẽ thấy nókhá gần gũi với cách sáng tác quen thuộc của các nhạc sĩ bậc tiền bối, chẳng hạn nhưDu Xuân của An Thuyên.

Như vậy, Kén cá chọn canh được sáng tác theo lối cũ, không có sự phá cách như sản phẩm của các ca sĩ trẻ hướng tới thị trường trong giai đoạn hiện nay. Những đoạn drop không được triển khai theo lối quen thuộc của nhạc EDM. Nhiều khán giả nghe quen dòng nhạc này, ngay cả khán giả quen của Masew khi nghe Kén cá chọn canh có lẽ cũng sẽ có cảm giác lạ tai. Cho nên, nó có thể chưa tạo được độ phủ sóng rộng khắp trong giới trẻ, nhưng nó lại khá hợp tai giới nghe nhạc "già", và như thế sẽ có thêm "phân khúc" của lứa "thanh niên cứng" và trung niên.

Phần hình cảnh của ca khúc mang đậm màu sắc dân tộc trong khi vẫn toát lên tinh thần trẻ trung, tươi mới. Văn hóa đồng bằng Bắc bộ hiện hữu khá rõ nét trong MV. Trang phục Hòa Minzy chọn thể hiện trong MV khi thì váy đụp, áo yếm, nón thúng quai thao, khăn vấn tóc đuôi gà khi thì áo dài nón lá; trong khi nhóm múa minh họa thì vận áo tứ thân mớ 3 mớ 7. Dù trang phục sử dụng trong MV đã có những cách điệu nhưng vẫn đưa người xem trở về với hình ảnh người con gái truyền thốngxưa, những liền chị quan họ, những đào hát chèo...

Bối cảnh sử dụng trong MV không quá phức tạp, thực hiện tại trường quay với tâm điểm là ca sĩ và nhóm múa, được trang trí thêm những dải vải nhiều màu sắc. Có thể là vô tình, nhưng cũng có thể là hữu ý khi Bắc Ninh, quê hương của nữ ca sĩ, xưa kia nổi tiếng với truyền thống dệt vải. Mùa trẩy hội lớn nhất Kinh Bắc là hội Lim (hội lớn nhất của vùng quan họ) xưa kia, bên cạnh những canh hát quan họ duyên dáng thiết tha thì còn có phần thi dệt vải cũng không kém phần hấp dẫn.

Ca khúc có những ca từ rất gần gũi với dân gian như: "Rút sợ dây tơ, nối duyên tang bồng". Lại có những câu hát khá bắt tai như: "Thiên linh linh, em xinh xinh/ Xuân năm nay em vẫn còn một mình/ Địa linh linh, anh rung rinh/ Sao không qua đây nói lời tỏ tình?". Rất có thể, trong quá trình sản xuất, ê-kíp thực hiện đã đặt niềm tin câu hát này nhiều khả năng tạo được sự hưởng ứng và lan tỏa rộng giống như câu hát "Này thầy tiểu ơi, em là Thị Mầu, em không biết đâu, em cứ bắt đền…" của chính Hòa Minzy đã tạo nên được sự hưởng ứng rộng khắp trên mạng xã hội.

Kén cá chọn canh là một tổng thể khá ổn về tác phẩm, chất lượng âm nhạc, thông điệp văn hóa… Có thể về mặt hiệu ứng lan tỏa, kiểu viral mạng xã hội, chưa mạnh mẽ nhưng cùng với Thị Mầu, Kén cá chọn canh đã khẳng định hướng đi mà Hòa Minzy đã lứa chọn gắn liền với chất liệu dân gian, đặc biệt là dân gian Bắc bộ. Đây là hướng đi đúng, với cách làm này sẽ cho Hòa Minzy có một con đường dài trong lĩnh vưc âm nhạc.