(Thethaovanhoa.vn) - Hiện giờ để được phát hành ebook, các NXB và công ty phát hành ebook có bản quyền phải làm rất nhiều thủ tục và chịu sự kiểm soát chặt chẽ của nhiều đơn vị quản ký nhà nước. Trong suốt quá trình hoạt động, các đơn vị này phải báo cáo đầy đủ.

• Sách điện tử Việt (Kỳ 2): 'Thâm nhập' khâu sản xuất, bảo mật ebook
• Sách điện tử Việt: Cuộc chơi chỉ mới bắt đầu

Trong khi đó, các đơn vị phát hành ebook không có bản quyền, núp dưới danh nghĩa mạng xã hội để người dùng tự đưa ebook lên thì không bị bất kỳ sự kiểm soát nào đáng kể. Trong khi về bản chất, có thể coi các website, mạng xã hội cung cấp ebook này là những đơn vị xuất bản điện tử trái phép. Hành vi phát hành ebook của họ có thể xem như tương đương với in lậu sách trong xuất bản truyền thống.

Cần quản lý ebook không bản quyền

Dòng ebook không bản quyền này có số lượng rất lớn (có thể lên đến 100.000 tựa) và miễn phí hoặc giá rẻ vì các website này không cần xin phép xuất bản ebook và không trả tiền tác quyền cho tác giả. Ebook không có bản quyền phần lớn chỉ là 1 file dạng hình ảnh, thiếu các tiện ích và thông tin nếu có sai sót thì cũng không có ai kiểm tra hay chịu trách nhiệm.

Trong khi đó, ebook có bản quyền vẫn còn hạn chế về số tựa sách. Tổng cộng các nhà cung cấp ebook có bản quyền hiện ước tính có không quá 15.000 tựa, thể loại cũng chưa phong phú nên chưa đáp ứng tốt nhất nhu cầu của người đọc. Đây cũng là điểm hạn chế khiến ebook có bản quyền chưa phổ biến rộng rãi.

Tuy nhiên, ebook có bản quyền bảo đảm nội dung chính xác, không bị sai sót, hình thức bảo đảm rõ nét, trình bày đẹp, có thêm nhiều tiện ích như tìm kiếm, ghi chú, đánh đấu, có thể bổ sung thêm video, âm thanh, cập nhật số liệu, ví dụ khi sách in tái bản thì người mua ebook sẽ được tải phiên bản cập nhật...

Trừ trường hợp của website Ebook4u phải đóng cửa sau khi cơ quan an ninh văn hóa mời chủ website lên làm việc, cho đến nay chưa thấy cơ quan chức năng có thêm động thái kiểm tra nào đối với các website ebook và app ebook không phép đang lan tràn ở VN.    

Về mặt quản lý nhà nước, ebook có bản quyền cũng được quản lý bằng quy trình chặt chẽ như đối với sách giấy, hạn chế được các sai phạm trong xuất bản và có người chịu trách nhiệm theo đúng quy định của Luật Xuất bản. Ông Đồng Phước Vinh, Giám đốc YBook cho rằng: “Muốn phát triển ebook có bản quyền tại Việt Nam, thiết nghĩ các cơn quan chức năng cần quan tâm đến những  “kẻ trọc đầu” chứ không chỉ nắm... người có tóc”.

"Ebook trái phép sẽ gây ra các hậu quả: Tác giả, công ty sách và NXB bị ảnh hưởng quyền lợi khiến thị trường sách có bản quyền sẽ không thể phát triển được; tạo thói quen xấu không tôn trọng tác quyền, sở hữu trí tuệ cho người dùng" – ông Vinh nói – "Rồi, điều này dẫn tới việc không kiểm soát được nội dung như đối với các đơn vị xuất bản điện tử có giấy phép. Bất kỳ ai cũng có thể chỉnh sửa nội dung và đưa lên, sai lệch không ai chịu trách nhiệm”.

Ebook biến mất khi đơn vị cung cấp giải thể

Hầu như tất cả các đầu sách đều có bản ebook chưa có bản quyền trên mạng. Vì vậy, ebook có bản quyền ra đời là nhằm thay dần nguồn ebook chưa có bản quyền chứ không làm ảnh hưởng đến sách giấy, bởi hai cộng đồng đọc ebook và sách giấy tương đối khác biệt.

Nhìn ở góc độ kinh doanh thì phiên bản giấy và phiên bản số đều mang lại doanh thu, điều quan trọng là tổng doanh thu mang lại trên một đầu sách cho nhà xuất bản và tác giả là bao nhiêu. Ebook có lợi thế là có thể bán lâu dài mà tốn ít chi phí, nên đây là lợi thế lớn nếu xét về hiệu quả kinh doanh.

Sách điện tử Việt (Kỳ 2): 'Thâm nhập' khâu sản xuất, bảo mật ebook

Theo nhiều chuyên gia về ebook, hiện nay để đọc ebook chỉ cần cài ứng dụng (App) vào máy nên hầu như thiết bị nào cũng đọc được.

Ebook và sách giấy không phải là hai sản phẩm cạnh tranh nhau mà là hai phiên bản khác nhau của một sản phẩm và đều tạo ra doanh thu, điều này có phần khác biệt so với báo điện tử và báo in vì phần lớn báo điện tử cho đọc miễn phí nên có thể gây ảnh hưởng đến nhu cầu mua báo in đối với một nhóm độc giả nhất định. Ebook chỉ bổ sung thêm một cách đọc sách mới và tồn tại song song với sách giấy chứ không thể thay thế hoàn toàn sách giấy hay triệt tiêu sách giấy.

Sách giấy được lưu trữ lâu dài, vậy 1 bản sách điện tử có thời gian sử dụng bao lâu? Ông Đồng Phước Vinh, cho biết: “Ebook có nhiều mô hình kinh doanh khác nhau: bán vĩnh viễn, cho thuê đọc, bán theo thiết bị, thu phí thuê bao đọc theo tháng/năm (như mô hình Kindle unlimited của Amazon). Khác với sách giấy có thể tồn tại cho dù đơn vị bán không còn hoạt động, ebook chỉ tồn tại khi đơn vị cung cấp còn tồn tại. Như vậy, dù là mô hình bán vĩnh viễn nhưng nếu đơn vị bán ngưng hoạt động (giải thể, phá sản…) thì ebook đã mua cũng mất theo”.

Hoàng Nhân
Thể thao & Văn hóa