Thu hút độc giả trong gần 150 năm qua, bản dịch tiếng Việt của bộ sách đồ sộ và kinh điển "Sự suy tàn và sụp đổ của Đế chế La Mã" vừa được Omega Plus và NXB Thế giới ấn hành trong tháng 11.

Sự suy tàn và sụp đổ của Đế chế La Mã (tên tiếng Anh: The decline and fall of the Roman Empire) của Edward Gibbon ra mắt lần đầu năm 1776 và đến giờ vẫn được coi là tác phẩm vĩ đại nhất về lịch sử từng được viết ra. Nó gây tác động lớn tới các nhà văn, sử gia lẫn chính trị gia cùng thời - tới mức mà những nhân vật lớn như Isaac Asimov, Winston Churchill hay Virginia Woolf đều thừa nhận rằng mình chịu ảnh hưởng lớn từ tác phẩm lẫn lối viết châm biếm đặc trưng của bộ sách.

Bao gồm 6 cuốn, bộ sách này có nội dung trải dài hơn 13 thế kỷ (từ năm 98 đến khi Constantinople thất thủ vào năm 1453), với phạm vi phủ rộng khắp, không chỉ giới hạn tên gọi "La Mã" trong châu Âu thế kỷ 18 và thời hiện đại, mà còn nhắm vào phần phương Đông của toàn bộ tổng thể Đế chế La Mã.

Được mệnh danh là "đế chế không có điểm kết thúc", Đế chế La Mã sở hữu quy mô lên đến hàng vạn dặm trải dài từ Á sang Âu, với vô số thành tựu ưu việt về cả văn hóa, công nghệ hay quân sự đương thời.

Và bộ sách  không chỉ nói về nguyên nhân suy tàn và sụp đổ của La Mã mà còn tái hiện không khí của cả một thời đại.

Ở đó, người đọc được tiếp xúc với số phận của một trong những nền văn minh vĩ đại nhất thế giới, về những thành tựu triết học, văn chương, tôn giáo, ngôn ngữ cho đến pháp luật, và dân tộc chí, về những người cai trị, về chiến tranh và xã hội, về toàn bộ thế giới cổ đại từng lưu dấu chân của quân đội La Mã hay các nền văn hóa chịu ảnh hưởng của La Mã. Và tất nhiên, cũng không thể bỏ qua cả những sự kiện dẫn đến sự sụp đổ thảm khốc của La Mã bất chấp mọi thành tựu quân sự và văn minh mà đế chế này từng kế thừa và đạt được.

Tất cả những thông tin ấy không chỉ gợi lên cảm quan về tầm mức vĩ đại của đế chế này mà còn mở ra một nỗi niềm đầy suy tư: Thay vì tra vấn xem tại sao Đế chế La Mã bị phá hủy, chúng ta đúng ra phải lấy làm ngạc nhiên rằng làm sao nó tồn tại được lâu đến thế?

Cũng cần nói thêm, đối với đại bộ phận độc giả hiện đại nói chung và giới nghiên cứu nói riêng, bộ sách của Gibbon có vai trò đặc biệt quan trọng khi ngày càng có nhiều người mang tư tưởng bi quan về tương lai của văn minh Tây phương. Từng có ý kiến cho rằng: Những căn nguyên dẫn đến sự suy tàn và sụp đổ của La Mã cũng chính là những gì sẽ dẫn đến sự suy tàn và sụp đổ của nền cộng hòa và văn minh hiện tại của phương Tây. Do vậy, Sự suy tàn và sụp đổ của Đế chế La Mã có thể coi là một cuốn cẩm nang giúp thuận tiện tìm hiểu ngọn nguồn sự suy bại trong các đế chế cũng như các nền văn minh khác.

Bản Tiếng Việt Sự suy tàn và sụp đổ của Đế chế La Mã lần đầu tiên được dịch và xuất bản tại Việt Nam. do dịch giả Thanh Khê thực hiện trong thời gian rất dài, từ năm 2014 tới nay. Bộ sách được chia làm 3 tập, trong đó tập 1 gồm quyển I-II (712 trang), tập 2 bao gồm quyển III-IV (480 trang) và tập 3 bao gồm quyển V-VI (560 trang).

Phiên bản Tiếng việt sử dụng là phiên bản rút gọn của NXB Random House in năm 2009, được tin tưởng giao cho Hans-Friedrich Mueller (hiện là Giáo sư Văn học Cổ & Hiện đại tại Đại học Union, New York) biên tập, dựa trên việc rút kinh nghiệm từ những bản rút gọn trước đó, đặc biệt là phần tôn giáo, phần nổi bật và đặc sắc nhất trong tác phẩm của Gibbon, từ đó giúp cho tác phẩm đã ra đời cách đây gần 250 năm được cô đọng, dễ đọc và tiện dụng hơn với độc giả thời nay; nhưng vẫn đảm bảo không làm mất đi những nội dung chính và tinh thần của tác giả và tác phẩm.

"Hơn một ngàn trang sách cũng không phải là quá đáng đối với một công trình bao trọn 13 thế kỷ văn minh La Mã, và không chỉ nói về La Mã" - dịch giả Thanh Khê bày tỏ.