(Thethaovanhoa.vn) - Mỗi dịp Rằm tháng 8 xưa, ông bà cha mẹ lại mua ông Tiến sĩ về thắp hương và sau đó tặng lại cho con cháu để trước bàn học với ý nghĩa mong cho các con học hành, thi cử đỗ đạt.

Đây là một biểu tượng rất đẹp về truyền thống hiếu học của nhân dân ta. Tiếc là qua thời gian, truyền thống ấy đang ngày bị mai một và lùi sâu vào dĩ vãng.

Ngày nay, có rất nhiều em nhỏ trả lời “em không biết” khi được hỏi về ông Tiến sĩ bởi xung quanh các em đã có quá nhiều những đồ chơi hiện đại, bắt mắt với nhiều tính năng thú vị. Chạy theo xu thế của thị trường, ông Tiến sĩ giấy cũng không còn được nhiều người bày bán.

Bởi vậy, sự biến mất của món đồ chơi Trung thu truyền thống, đậm đà văn hóa dân tộc Việt này là điều hoàn toàn có thể xảy ra.

Hãy cùng Thethaovanhoa.vn về thôn Hậu Ái, xã Vân Canh tìm hiểu quy trình làm ra một ông Tiến sĩ giấy:

Ông Tiến sĩ giấy là đồ chơi Trung thu truyền thống đang dần bị lãng quên. Hiện nay, còn rất ít gia đình theo đuổi nghề này.

Để làm ông Tiến sĩ, việc đầu tiên là dựng khung. Khung của ông Tiến sỹ giấy được làm từ cây giang mọc tự nhiên. Cây giang khi còn tươi hoặc phơi khô đều có thể làm được ông Tiến sĩ. Tuy nhiên, cây giang khi còn tươi làm ông tiến sĩ sẽ có độ dẻo, không bị giòn như cây khô.

Cây giang được trẻ thành những nan có độ mỏng vừa sao cho vừa dễ uốn thành hình vừa có độ vững chắc.

Lên khung cho ông Tiến sĩ là công việc nhìn khá đơn giản nhưng phải có độ khéo léo mới có thể làm được khung cân bằng, không bị lệch. Các mối nối được cố định chắc chắn bằng dây thép.

Sau khi khung của ông Tiến sĩ được làm xong sẽ là công đoạn dán giấy. Trong ảnh, nghệ nhân đang dán phần tay cầm thẻ bài cho ông Tiến sĩ.

Ông Tiến sĩ giấy được làm bằng các loại giấy có màu sắc vui tươi, áo bào sặc sỡ có hình ông hổ, thẻ bài, mão trạng, có lọng che trên đầu...thể hiện sự uy nghiêm, trang trọng của người công danh đỗ đạt.

Mặt sau của ông Tiến sĩ thường được dán bằng những loại giấy tái sử dụng hết sức giản dị.

Khuôn mặt ông tiến sĩ được làm từ các loại giấy bồi hoặc đất sét.

Vẽ mặt cho ông Tiến sĩ là một công đoạn không hề đơn giản. Làm sao để khuôn mặt vừa đôn hậu, dịu dàng phù hợp với trẻ em lại vừa mang thần thái uy nghiêm của một vị quan là cái khó mà không phải ai cũng có thể vẽ được.

Ông Tiến sĩ sau khi đã hoàn thành tất cả các công đoạn. Màu áo chính của ông Tiến sĩ gồm màu xanh, màu vàng, màu đỏ. Mỗi màu tượng trưng cho một cấp bậc. Màu đỏ sẽ là cấp bậc Tiến sĩ cao nhất.

Vẫn có những vị khách yêu quý và tìm mua ông Tiến sĩ về đặt lên ban thờ vào ngày Rằm tháng 8. Điều đó cho thấy rằng, tuy đồ chơi truyền thống đang bị lãng quên nhưng nó chưa hoàn toàn biết mất.                                                          

Mỹ Anh