Nhân kỷ niệm 100 năm ngày sinh nhạc sĩ Phan Huỳnh Điểu, một đêm nhạc ấm cúng mang tên Phan Huỳnh Điểu- Tình yêu ở lại vừa diễn ra tối 14/8/2024 tại Nhà hát TP.HCM giữa những tiếng vỗ tay từng hồi vang lên.

Bà Nguyễn Thị Thanh Thúy, Phó Giám đốc Sở VH,TT TP.HCM cho biết, việc chọn lựa các ca khúc trong  chương trình  Phan Huỳnh Điểu- Tình yêu ở lại đã được sự đồng ý của gia đình nhạc sĩ. Vì thời lượng chương trình có hạn, nên dù rất muốn, vẫn chưa thể giới thiệu trọn vẹn các tác phẩm nổi tiếng của nhạc sĩ (ông đã sáng tác và công bố hơn 100 ca khúc).

Tuy nhiên, 14 bài hát được chọn lọc đưa vào chương trình cũng đã phản ánh được những giai đoạn sáng tác tiêu biểu của người nhạc sĩ. Một người con đất Quảng có sự nghiệp âm nhạc đồ sộ, một trong những cây đại thụ của nền âm nhạc đương đại Việt Nam thế kỷ 20.

Những bài ca trải dài theo năm tháng

Đã 9 năm kể từ ngày nhạc sĩ Phan Huỳnh Điểu (1924 - 2015) đi xa, và cũng đã rất nhiều năm rồi, công chúng mới có dịp được nghe lại những nhạc phẩm nổi tiếng của ông trong một đêm nhạc ấm cúng như thế. 

Những tiếng vỗ tay đều đặn vang lên trong khán phòng, theo từng nhịp trầm hùng của Đoàn vệ quốc quân, Hành khúc ngày và đêm, Cuộc đời vẫn đẹp sao do nhóm Lạc Việt, Phạm Ngọc Luân, Trúc Lai, Thục An, Hoàng Bách… hát. Những tiếng hát nhẩm theo Quang Linh với Ở hai đầu nỗi nhớ, Dương quốc Hưng, Thi Phượng với Sợi nhớ sợi thương, Thục An, Hoàng Bách với Đêm nay anh ở đâu, Những ánh sao đêm, Vân Khánh với Quảng Nam yêu thương…

Trong khán phòng Nhà hát TP.HCM, có rất nhiều mái đầu đã bạc lẫn đầu xanh, có cả thường phục lẫn quân phục, nhắc nhớ rằng âm nhạc của nhạc sĩ Phan Huỳnh Điểu đã đi một chặng đường rất dài  với những sáng tác gắn liền với chiều dài lịch sử đất nước. Theo từng thời kỳ, từng khoảng khắc cảm xúc mà tình yêu trong âm nhạc của Phan Huỳnh Điểu cũng mang những "chân dung" khác nhau.

Nhữngbài tình ca của ông luôn gắn tình yêu đôi lứa với thời cuộc, thật lãng mạn đầy cảm xúc mà không lên gân, khô cứng. Và quan trọng là luôn mang đầy tình yêu thương tin tưởng vào cuộc sống. Sinh thời, ông từng nói: "Tôi chỉ sáng tác nhạc khi trong lòng thấy vui vẻ, lạc quan vì muốn truyền điều đó đến cho người nghe. Trong đầu tôi không bao giờ ngừng vang lên giai điệu, trong tim không bao giờ ngừng yêu. Giờ cao tuổi, mình không có người yêu nữa thì mình yêu cuộc đời, yêu thiên nhiên...".

Đêm nhạc là dịp để công chúng được nghe lại nhiều tác phẩm tiêu biểu của nhạc sĩ, trong đó có nhiều bài hát hay mà lâu lắm rồi công chúng chưa được xem, nghe biểu diễn trực tiếp trên sân khấu ca nhạc. Nếu có nghe, thì phải đợi trong những chương trình phù hợp, vì tính chất rất đặc biệt của bài hát. Trong đêm Phan Huỳnh Điểu- Tình yêu ở lại, khán giả yêu nhạc còn được nghe lại bài hát Trầu cau, do ca sĩ Nguyễn Phi Hùng, Dương Quốc Hưng và Thùy Trinh trình bày. Một  tác phẩm thuộc thể loại truyện ca, do nhạc sĩ sáng tác từ truyện cổ tích dân gian Trầu cau, được xem là một sự thử thách với ca sĩ thể hiện không chỉ ở độ dài đáng nể mà còn ở những thử thách âm nhạc xuyên suốt ca khúc. Trầu cau là tác phẩm hay, nhưng có lẽ vì đặc điểm đặc trưng của thể loại truyện ca này nên hầu như rất hiếm khi xuất hiện trong các chương trình ca nhạc hiện nay. Từ lâu, tác phẩm hay của người nhạc sĩ chỉ vang lên trong một số chương trình băng đĩa sản xuất từ nhiều thập niên trước. Nên chương trình này là dịp hiếm có để những ai yêu mến truyện ca Trầu cau có thể được nghe-xem  trên sân khấu.

"Thơ và nhạc như con chim có 2 cánh"

Nhạc sĩ Phan Huỳnh Điểu phổ rất nhiều thơ cho ca khúc. Quá nửa ca khúc trong đêm nhạc là những ca khúc được nhạc sĩ Phan Huỳnh Điểu phổ từ thơ. (Mà quá nửa trong số hơn 100 bài hát được công bố của ông, là các bài hát phổ thơ).Thí dụ như bài hát đã trở thành một trong những tác phẩm nổi tiếng nhất về Tây Nguyên, một trong những ca khúc được thí sinh của các cuộc thi hát chọn biểu diễn nhiều nhất là Bóng cây Kơ-nia phổ thơ Anh Ngọc. Rồi thì Cuộc đời vẫn đẹp sao (thơ Dương Hương Ly), Hành khúc ngày và đêm (thơ Bùi Công Minh), Anh ở đầu sông em cuối sông (thơ Hoài Vũ), Sợi nhớ sợi thương (thơ Thúy Bắc)…, những bài hát khán giả đã quá quen bao thập niên. Đặc biệt đáng nói nữa, đầu thập niên 80 của thế kỷ trước, nhạc sĩ Phan Huỳnh Điểu khiến công chúng phải tìm  nghe những ca khúc phổ thơ Xuân Quỳnh như Thơ tình cuối mùa Thu, Thuyền và biển…

Ông là một trong số không nhiều những nhạc sĩ có duyên, thành công của việc thổi thêm hồn cho các bài thơ có thêm đời sống mới, đến với rộng rãi công chúng nhiều hơn. Hay nói một cách khác, Phan Huỳnh Điểu nằm trong số ít những nhạc sĩ mà ca khúc phổ thơ đã góp phần làm nên sự nghiệp của mình như Hoàng Hiệp, Phú Quang…

Nhạc sĩ Phan Huỳnh Điểu từng cho rằng thơ chính là nguồn cảm hứng cho nhạc, thơ hay đã kích thích sự hứng khởi cho nhạc sĩ, nhưng để tạo giai điệu thích hợp cho thơ là cả vấn đề. Ông định nghĩa khá dí dỏm cho việc nhạc phổ thơ này như thế này: "Thơ và nhạc, theo tôi nghĩ giống như một con chim có 2 cái cánh. Thơ là một cái cánh, và khi được chắp thêm một cái cánh nữa là bài nhạc, thì thơ được bay cao, bay xa như bài Bóng cây Kơ-nia". Trong bối cảnh hiện nay, nhiều ca khúc phổ thơ mà vẫn nhạt, thì những bài ca đi cùng năm tháng của nhạc sĩ Phan Huỳnh Điểu vẫn mang đậm những giá trị không chỉ với công chúng mà cả với người trong nghề.