Ngày 3/1, thông tin từ Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam Nguyễn Quang Thiều cho biết, nhà văn, Thiếu tướng Hồ Phương, Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học nghệ thuật đã trút hơi thở cuối cùng và ra đi vĩnh viễn tại nhà riêng ở Hà Nội vào tối 2/1/2024, hưởng thọ 94 tuổi.

Nhà văn Hồ Phương, tên thật là Nguyễn Thế Xương, sinh ngày 15/4/1930 tại xã Kiến Hưng, thị xã Hà Đông, thành phố Hà Nội. Đảng viên Đảng Cộng sản Việt Nam. Hội viên sáng lập Hội Nhà văn Việt Nam năm 1957.

Thuở nhỏ, nhà văn Hồ Phương đi học ở Hà Nội. Tháng 12/1946, Hồ Phương gia nhập lực lượng tự vệ Thành Hoàng Diệu, rồi gia nhập quân đội, trở thành "Chiến sĩ Quyết tử" của Thủ Đô sáu mươi ngày đêm khói lửa. Suốt cuộc kháng chiến chống Pháp ông trực tiếp tham gia nhiều chiến dịch lịch sử, trong đó có Chiến dịch Biên giới năm 1950, Chiến dịch Điện Biên Phủ 1954, trong đội hình của Đại đoàn quân chủ lực đầu tiên của Quân đội, Đại đoàn 308, sau này là Sư đoàn Quân Tiên phong Anh hùng. Trưởng thành từ người chiến sỹ, Hồ Phương làm phóng viên, cán bộ phụ trách báo Quân Tiên phong của Đại đoàn 308, rồi làm Chính trị viên đại đội.

Năm 1954, ông được cấp trên điều về Tổng cục Chính trị viết văn và tham gia thành lập Tạp chí Văn nghệ Quân đội. Suốt cuộc kháng chiến chống Mỹ, ông làm phóng viên mặt trận và đi B, rồi Thiếu tướng, Phó Tổng biên tập Tạp chí Văn nghệ Quân đội. Sau đó một thời gian, ông làm Tổng biên tập Tạp chí Diễn đàn Văn nghệ Việt Nam. Ông đã tham gia Ban Chấp hành Hội nhà văn khóa III.

Trong sự nghiệp văn học của mình, nhà văn Hồ Phương đã sáng tác nhiều tác phẩm nổi tiếng, trong đó truyện và truyện ngắn có một số tác phẩm như: Thư nhà (1948); Vài mẩu chuyện về Điện Biên Phủ (1956); Lá cờ chuẩn đỏ thắm (1957); Cỏ non (1960); Nhằm thẳng quân thù mà bắn (1965); Phía tây mặt trận (1978); Ông trùm (1992)...

Trong đó, truyện ngắn Cỏ non của ông đã được trích in vào trong sách giáo khoa văn học, giảng dạy trong nhà trường trong nhiều năm liền.

Nhà văn Hồ Phương cũng đã sáng tác nhiều tiểu thuyết nổi tiếng, gồm Những tiếng súng đầu tiên (1955); Kan Lịch (1967); Những tầm cao (1974); Biển gọi (1978); Cánh đồng phía Tây (1994); Yêu tinh (2001); Ngàn dâu (2002); Những cánh rừng lá đỏ (2005); Cha và con (2007)...

Ngoài ra, ông còn xuất bản nhiều tập ký, ký sự như Chúng tôi ở Cồn Cỏ (1966); Số phận lữ dù 3 Sài Gòn (1971); Đại đoàn đồng bằng (ký sự in chung 1989); Dưới lá cờ vẻ vang của Đảng (ghi chép, 1964)...

Nhà văn Hồ Phương từng nhận nhiều giải thưởng cao quý như: Giải thưởng báo Văn nghệ với truyện ngắn Cỏ non (1958); Giải thưởng văn học Thủ đô 1983 cho tác phẩm Những tầm cao; Giải thưởng Bộ Quốc phòng (1994) với Cánh đồng phía Tây; Giải thưởng Hội Nhà văn Việt Nam - Bộ Công an với tiểu thuyết Yêu tinh (2001); Giải thưởng Ủy ban toàn quốc Liên hiệp các Hội Văn học nghệ thuật Việt Nam (2003) với tiểu thuyết Ngàn dâu.

Năm 2001, nhà văn Hồ Phương được trao tặng Giải thưởng Nhà nước về Văn học nghệ thuật với các tác phẩm Cỏ non, Những tầm cao, Kan Lịch; Cánh đồng phía Tây. Năm 2012, ông được trao tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học nghệ thuật với các tác phẩm Ngàn dâu, Những cánh rừng lá đỏ.