Tinh hoàn cá là đặc sản nổi tiếng ở Nhật, món ăn này từng được nhiều người Việt săn lùng, sẵn sàng chi cả vài triệu đồng để mua về thưởng thức. Nghe nói tinh hoàn cá tốt cho sức khỏe nam giới, nhiều bà nội trợ Việt đã mua về làm "thần dược Viagra" cho chồng.

Theo Tasting Table, tinh hoàn cá từng được xem là phế phẩm và bị vứt bỏ nhưng sau này con người đã học được cách xử lý, làm sạch và chế biến thành món ngon đặc sản. Người Nhật đã ăn tinh hoàn cá từ rất lâu, đến nay nó đã được coi là món ngon truyền thống của xứ sở hoa anh đào.

Tinh hoàn cá, cùng với trứng cá đối ướp muối là những thực phẩm được đánh giá cao và săn lùng nhờ hương vị độc đáo của chúng.

Khi được nấu chín, tinh hoàn cá thường có màu hồng. Theo Cook with Grazia – website do nhà văn ẩm thực Ý Grazia thiết lập để chia sẻ công thức/nguyên liệu nấu ăn, tinh hoàn cá có vị cá tinh tế xen lẫn vị ngọt, tương tự như óc bê.

Tinh hoàn cá có thể được thu hoạch từ nhiều loại cá khác nhau. Trong ẩm thực Indonesia, tinh hoàn cá lấy từ cá lóc và cá hồng. Ở Nhật, đó là tinh hoàn của cá tuyết, cá cần câu (cá lồng đèn), cá hồi, cá nóc.

Tại Hàn Quốc, người ta ăn tinh hoàn cá minh thái, cá tuyết, cá tráp. Romania thì sử dụng tinh hoàn cá chép hoặc một số loài cá nước ngọt khác. Trong khi đó, người Nga thường dùng tinh hoàn cá trích.

Cách thưởng thức đa dạng

Đôi lúc, tinh hoàn cá được đun sôi lên và chế biến cùng mì ống. Tinh hoàn cá rất được ưa chuộng ở Ý và thường là tinh hoàn cá ngừ sống ở ngoài khơi biển Sicilia.

Ngoài ra, tinh hoàn cá có thể được thái hạt lựu, trộn với vụn bánh mì rồi đem chiên trong dầu ô liu. Ở đảo Sardinia, Địa Trung Hải, người ta thường nướng tinh hoàn cá đã qua sơ chế. Tinh hoàn cá không quá tanh nên chỉ cần thêm một chút muối là được. Do đó, đây cũng là nguyên liệu linh hoạt khi chế biến món ăn.

Theo Izzy Cooking, tại Nga, tinh hoàn cá trích và cá thịt trắng thường được ăn sống hoặc muối chua.

Ở Nhật Bản, tinh hoàn cá được gọi là shirako (hoặc shiraku). Do có màu trắng và kết cấu mềm mượt nên tinh hoàn cá trở thành một nguyên liệu ngon miệng để làm món tempura hoặc chawanmushi và thậm chí cả sushi.

Tại Việt Nam, nhiều người chia sẻ cách ăn tinh hoàn cá ngon nhất là đem chưng với nấm đông cô, nấm kim chi cùng củ cải và cà rốt để món ăn tăng vị béo, bùi. Một cách thưởng thức khác là ăn sống trực tiếp cùng hành lá và tía tô.

Món ăn đắt đỏ

Tinh hoàn cá là món ăn đắt tiền. Theo website của Yamaseafood, 500g tinh hoàn cá tuyết có giá gần 100 USD (hơn 2,3 triệu đồng).

Tại sao tinh hoàn cá lại đắt như vậy? Theo Tasting Table, đó là bởi tinh hoàn cá được xử lý hoàn toàn thủ công. Đây là một quá trình tốn thời gian, người thu hoạch tinh hoàn cá sẽ phải đợi cho tới mùa cá sinh sản. Ngoài ra, một con cá đực không phải lúc nào cũng có nhiều tinh trùng.

Theo Science Direct, tinh hoàn cá thường được thu hoạch, sau đó bán trực tiếp hoặc đưa tới các thị trường cao cấp ở dưới dạng tươi sống, đông lạnh hoặc sấy khô. Tinh hoàn cá trích hoặc tinh hoàn cá thu sẽ được đóng hộp để đưa ra thị trường. Từ đây, nguyên liệu này có thể được sử dụng để chế biến nhiều món ăn khác nhau.

Trang mạng Serious Eats cho biết, có thể tìm thấy tinh hoàn cá tuyết ở các chợ Nhật Bản và Hàn Quốc. Ngoài dễ chế biến, tinh hoàn cá còn là nguồn dinh dưỡng tốt. Tuy nhiên, lợi ích mà nó mang lại có thể khác nhau, tùy thuộc vào loại tinh hoàn cá mà người mua lựa chọn.

Shirako Nhật Bản chứa nhiều protein, giàu vitamin B12, có rất ít chất béo nhưng là nguồn cung cấp dồi dào các chất dinh dưỡng như canxi và phốt pho. Một khẩu phần 300g shirako cung cấp 40,2g đạm nhưng chỉ chứa 2,4g chất béo. Nó cũng có hàm lượng carbohydrate thấp dưới 1g ở mỗi khẩu phần.

Trong khi đó, tinh hoàn cá trích được đánh giá là có lượng protein và axit amin ấn tượng. Ngoài ra, nó còn chứa nhiều canxi, crom, đồng, sắt, magie, phốt pho, kali, selen, kẽm, vitamin A, C, D, vitamin nhóm B…

Tuy nhiên, chưa có nghiên cứu cụ thể nào cho thấy tinh hoàn cá có hiệu quả như "thần dược phòng the".

Trước đó, một nghiên cứu công bố trên tạp chí Fertility and Sterility năm 2013 cho biết, những người ăn ít nhất 1-2 khẩu phần cá thịt trắng mỗi tuần, như cá rô phi, cá tuyết hoặc cá bơn có thể cải thiện chất lượng tinh trùng so với người không ăn.

Trong khi đó, thói quen ăn 2-3 khẩu phần cá hồi và cá ngừ mỗi tuần được cho là có liên quan tới lượng tinh trùng cao hơn 34% ở những đối tượng tham gia nghiên cứu.

Theo ghi nhận của VietNamNet, tại Việt Nam, tinh hoàn cá trở thành món ăn được săn lùng nhiều trong giai đoạn 2018-2019, sau khi một bài viết trên Facebook giới thiệu về công dụng, cũng như sự độc đáo của đặc sản này. Nhiều người cảm thấy tò mò nên đặt mua về ăn thử, dần dần số lượng người mua tăng cao.

Song, người mua phải đợi khá lâu, tầm nửa tháng, mới mua được tinh hoàn cá Nhật Bản xách tay về Việt Nam. Số lượng sản phẩm về mỗi chuyến không nhiều nên có những khách hàng phải đặt cọc trước mới lấy được.