TÂM SỰ THỦ ĐÔ
                              
Trên những chuyến xe bò
Đi về Kim Liên
Đi về Chèm, Vẽ …
Những người Thủ đô tản cư
Đoàn xe đi
Chở nặng tâm tư
Một góc nhà
Một hè phố
Mắt em biếc một chiều xưa
Quán Thánh, Cổ Ngư, Bạch Mai
Bóng liễu, tháp rùa
Một thằng bạn một thằng con ở lại

Khấp khểnh xe đi
Vấp vào đêm tối

Thủ đô
Ngày mùa thu
Cờ bốc lửa phố dài
Cờ bốc lửa công trường Nhà hát Lớn

Thủ đô
Ngày Thủ đô chào đón
Đoàn giải phóng quân về
Qua cầu Long Biên
Sông bóng người đi
Vai cao rộng
Mang núi rừng Việt Bắc
Ai nhìn Thủ đô
Lau thầm nước mắt
- Quốc ca mình
Người lính Việt đầu tiên
Rừng xanh thượng du
Lúa vàng bình nguyên
Giữa phố Thủ đô chào nhau
- Đồng chí!
Có người làng đi
Trong đoàn lính trẻ…

Thủ đô
Quân lệnh đêm
Chuyền qua tường nhà
Lựu đạn đen ngòm trong nắm tay
Rình sau mái ngói
Nắng lóa tường vôi
Chữ cào xương nhức nhối
“Thanh niên sống chết với Thủ đô”

Đoàn xe đi
Về đường Kim Liên
Về đường Chèm, Vẽ
Việt Bắc âm u
Đường dài Thanh Nghệ

Đoàn xe đi
Sắt rít đường khuya
Giặc khởi hấn rồi !
Trong Hà Nội
Một thằng bạn
Một thằng con ở lại

Và bắt đầu
Những ngày đêm thủ đô ghê rợn
Khu Đồng Xuân
Lính trung đoàn Thủ đô
Giết giặc, đuổi quanh bàn thịt bò
Giết giặc
Đạn là từ nóc chợ
Hai thằng với súng bom
Uất hận đương đầu…

Bỗng một đêm Thủ đô
Có đoàn quân quyết tử
Cắt máu tay ăn thề
Ngõ vắng Thủ đô
Những đơn vị rút đi
Góc phố Thủ đô
Bóng những người đứng lại.

Lửa cháy Thủ đô
Chân trời hấp hối
Xác thằng bạn
Xác thằng con
Trên hè phố Thủ đô

Đường tản cư khuya
Lửa tóe sắt bánh xe bò
Xa cửa ô rồi
Trông về Kim Liên
Trông về Chèm, Vẽ …
Bóng hoàng hôn lên
Liệm tròn huyết thệ
Người quyết tử quân cuối cùng

Những người dân Thủ đô
Phải về với giặc ở chung
Phải đốt cờ đỏ sao vàng
Thức đêm may cờ ba sắc
Và những sáng mai
Tay xót xa
Treo cờ giặc trước nhà

Ai về nội thành
Thấy Hà Nội xa hoa
Nhưng Hà Nội
Giặc xây thêm ngục tù
Xe phòng Nhì
Chở từ ngoại ô
Từng đoàn người xiềng tay
Về qua phố tối
Ngồi thức đêm Hà Nội
Nhìn ra miền tự do
- Có thằng con
Theo chính phủ Cụ Hồ !

Ai về nội thành
Thấy Hà Nội xa hoa
Hà Nội hơn Hà Nội trước
Nhưng Hà Nội
Thủ đô trụy lạc
Hà Nội cũ lầm than
Ngã Tư Sở
Khâm Thiên
Đèn khuya chảy vàng
Những tiệm hút
Những hộp đêm
Mọc theo tiếng gõ giày đinh
Của đoàn Tây mũ đỏ
Tiếng xe tăng viễn chinh
Chiều đi bụi phố
Và lần theo
Bóng đèn dâm ô
Lũ lượt kéo nhau về Thủ đô
Từng đoàn thiêu thân
Sợ
Ánh sáng và gió lành
Tôi thành thép
Cánh tay người kháng chiến

Đêm Thủ đô rét đến
Trong chăn bông
Nghe lạnh chiến khu về
Cơm gia đình đũa bát nhớ người đi

Nhưng sáng mai Thủ đô
Từng đoàn phi cơ giặc
Chở tang tóc đầy trong thân sắt
Ra những miền quê xanh
Tiếng bom dội về
Chuyển Hà Nội mông mênh
Tim người Thủ đô
Rung lên như đất chuyển

Những người thủ đô tản cư
Những đồng bào kháng chiến
Từ những vùng tự do
Có người vào Thủ đô
Nhìn chừng thư trôi trên dòng sông
Chào thằng bạn chiến khu
Mà phục tấm lòng

Những đêm Thủ đô
Mắt em biếc não nùng
Những giấc ngủ tơ nhung
Chập chờn về ác mộng
- Ai hát thì thào
Đêm Thủ đô cửa đóng
Bài ca của Thủ đô mùa thu
Bài trường ca của những người
Chiến thắng sông Lô?

Người lính gác viễn chinh
Đêm nghe căm thù
Về năm đầu cửa ô
Quát thành tiếng súng
Và giữa Hà Nội trưa yên lành
Hồi còi rú thất thanh
Kêu như người tắc họng
Một xác Việt gian ngã tư nắng đọng

Những em mùa thu
Đi trong đoàn thiếu nhi
Lớn thành thanh niên
Bỏ nhà ra đi
Hỏi thăm đường chiến khu Việt Bắc
Đời nội thành xa hoa nặng nề từng thời khắc
Những người ngày xưa
Chưa thù Việt Minh
Đã bắt đầu đợi chờ
- Đến bao giờ
Biết đến bao giờ
Cho đêm sáng xa hoa
Vỡ
Rơi
Thành bóng tối
Xuống xác người máu me ngổn ngang gạch ngói ?
- Đến bao giờ
Việt Minh mới đánh vào Hà Nội ?

Những người
Bắt sống Lơ-pa và Sác-tông
Những chiến sĩ
Cao Bằng
Đông Khê
Những binh đoàn biên giới chuyển về trung du
Như đi từng dãy núi
Kẹp vòng quanh ngoại vi
Thủ đô

Em gái Hà Nội tản cư đẹp trong màu áo vải
Rồi sẽ còn những ai
Trong số người ở lại ?
Ngày Thủ đô chiến thắng tưng bừng
Em về Thủ đô chân - phố cũ - ngập ngừng

1949-50
HỮU LOAN
Nguồn: Trăm Hoa, Hà Nội, s. 8 (16.12.1956), tr. 3, 8.