Tổ yến là một trong những thực phẩm cao cấp được người Á Đông sử dụng vì các lợi ích tốt cho sức khoẻ.

Tổ yến đặc biệt được ưa chuộng tại Trung Quốc với sản lượng tiêu thụ cao nhất trên thế giới. Tại Việt Nam, tổ yến hiện nay cũng đến gần hơn với người tiêu dùng và thường được mua làm quà biếu.

Nhà khoa học, Lương y Đa khoa Bùi Đắc Sáng, Viện hàn lâm KH&CN Việt Nam, Hội Đông y Hà Nội, cho biết tổ yến có chứa 42,8 - 54,9% protein; nhiều glucose; các acid amin cần thiết như cystein, phenyllamin, tyrosin...; các vitamin B, C, E, PP; các muối natri, sắt, phosphor và các nguyên tố vi lượng.

Theo Đông y, tổ yến vị ngọt, tính bình, vào phế, vị và thận; có tác dụng dưỡng âm nhuận táo, bổ trung ích khí, bổ thận sinh tinh, kiện tỳ dưỡng huyết.

Tổ yến được sử dụng trong các trường hợp suy nhược cơ thể, viêm khí phế quản, ho khan đàm dính, hen suyễn, khái huyết thổ huyết, viêm dạ dày thực quản gây nôn, lỵ và sốt rét kéo dài, lao phổi, mạnh gân xương…

"Với những giá trị bổ dưỡng và các dược tính quý có trong tổ yến thì đây được vì như thuốc 'cải lão hoàn đồng', làm chậm quá trình lão hóa, giữ gìn bảo vệ thận…", nhà khoa học Bùi Đắc Sáng nói.

Một số món ăn, bài thuốc từ tổ yến được Lương y khuyên dùng:

Chữa suy nhược cơ thể: Yến sào 5g, cho vào bát con hấp cách thủy, thịt gà xé 30g, cho nước luộc gà nóng vào, thêm gia vị cho đủ độ mặn ngọt, ăn trước bữa ăn.

Dùng để kiện tỳ, dưỡng huyết: Chim bồ câu đã làm sạch, cho yến sào, gạo nếp, đậu xanh, mộc nhĩ, nấm hương vào trong bụng chim. Hầm cách thủy cho nhừ, thêm gia vị, ăn trong ngày.

Bổ trung, dưỡng khí huyết: yến sào 5g, hấp cách thủy, cho vào bát con. Đường kính đun với nước sôi (lượng đủ ngọt), bắc ra để nguội, thêm lòng trắng trứng và bột mịn vỏ trứng. Đun sôi, lọc trong, đổ vào bát yến, ăn khi còn ấm, sau bữa ăn.

Dùng cho các trường hợp viêm khí phế quản, bệnh tâm phế mạn: yến sào 5g, đường phèn 30g. Trước tiên đun tan đường phèn, vớt bỏ váng bã, cho yến sào vào đun nhỏ lửa cho sôi là được.

Dùng cho người viêm phế quản mạn, lao phổi, giãn phế quản: yến sào 10g, câu kỷ tử 15g, đường kính 100g. Yến sào ngâm rửa sạch, cho nước đun sôi cho nở ra, cho tất cả yến sào, kỷ tử và đường kính trong một xoong với lượng nước thích hợp, đun cách thủy 30 phút.

Hỗ trợ điều trị bệnh lý dạ dày: yến sào 10g, ngâm nước cho mềm, đun cách thủy cho chín, cho thêm 250ml sữa bò, khuấy đều, đun sôi.

An thai: yến sào 4g, đỗ trọng 15g, đường kính 100g. Yến sào ngâm nước sôi cho mềm trước, tất cả cùng nấu trong 30 phút, khuấy lắc đều, lấy nước uống.

Lưu ý khi dùng tổ yến

Theo Lương y Bùi Đắc Sáng, dù tổ yến là thực phẩm tốt cho sức khoẻ, có một số đối tượng không nên sử dụng:

- người bị tỳ vị hư, cảm mạo, phong hàn, phong nhiệt;

- người bị bụng đầy chướng, ăn không tiêu, đau bụng đi ngoài, phân lỏng;

- người có cơ thể hàn lạnh hay có triệu chứng viêm ngoài da; 

- người viêm phế quản cấp, viêm nhiễm đường tiết niệu, người đang bị sốt.

Với người cao tuổi, sử dụng liên tục tổ yến sẽ có tác động xấu đến hệ thống tiêu hóa, gây khó chịu, chướng bụng. Về lâu về dài, điều này có thể gây ra khó tiêu và các hậu quả không mong muốn khác với hệ tiêu hóa.

Trẻ em dưới 7 tháng tuổi không nên dùng yến vì hệ tiêu hoá chưa thể hấp thu được thực phẩm này, theo Lương y.