Sự ra đi bất ngờ của các bé là nỗi đau, nỗi day dứt không nguôi của gia đình, là một hồi chuông cảnh báo đối với các bậc cha mẹ có con nhỏ.

Bác sĩ Bùi Thu Phương, khoa Nhi, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, cho biết hội chứng chết đột ngột ở trẻ nhỏ (Sudden Infant Death Syndrome: SIDS) được biết đến là tình trạng tử vong đột ngột ở trẻ nhỏ không giải thích được bằng tiền sử bệnh tật cũng như khám xét sau tử vong.

Một tình trạng khác cũng cần biết đến là tình trạng gần chết đột ngột ở trẻ nhỏ (near- SIDS) hay gọi là tình huống đe dọa tính mạng là tình trạng gần chết với biểu hiện ngạt, biến đổi màu sắc da (thường xanh tím, có thể tái nhợt hoặc ban đỏ), nghẹt thở, giảm trương lực hay thở ngáp.

Tại Anh, hàng năm, khoảng 200 trẻ bị chết đột ngột. Đây là con số có thể khiến ta giật mình nhưng thực tế SIDS hiếm gặp và nguy cơ bị bệnh này thấp.

Trong nước, bác sỹ Phương lấy dẫn chứng chỉ trong tháng 10/2022, Bệnh viện Nhi Trung ương liên tiếp tiếp nhận 2 trường hợp trẻ nhỏ hơn một tuổi nhập viện khi đã tím tái, ngừng thở và ngừng tim trước khi nhập viện, đều được chẩn đoán mắc hội chứng SIDS. Mặc dù được hồi sức cấp cứu, cả 2 bé đều không qua khỏi.

Cụ thể, trường hợp thứ nhất là một bé trai khoẻ mạnh hoàn toàn, trưa ngày 10/10/2022, sau khi ăn được cho nằm ngủ một mình trong phòng, khi gia đình phát hiện thì lúc này trẻ đang nằm úp mặt xuống đệm và tím tái. Ngay lập tức trẻ được gia đình đưa đến viện gần nhà cấp cứu ngừng tuần hoàn và trẻ có nhịp tim trở lại và được chuyển đến Bệnh viện Nhi Trung ương.

Trẻ vào khoa Cấp cứu Chống độc trong tình trạng hôn mê sâu, suy hô hấp, suy tuần hoàn. Tại đây, các bác sĩ đã tiếp tục hồi sức và làm các xét nghiệm để chẩn đoán và tìm nguyên nhân. Tuy nhiên, tình trạng của bé ngày càng nặng, nguy cơ tử vong, gia đình quyết định xin cho bé về.

Trường hợp thứ hai là một bé gái 3 tháng tuổi, ở Hà Nội, cũng vào viện trong tình trạng ngừng thở, ngừng tim trước khi đến bệnh viện. Theo lời kể của gia đình, khoảng 23 giờ đêm ngày 19/10/2022, trẻ được cho ngủ cùng bố mẹ. Đến khoảng 1 giờ 30 phút sáng, khi mẹ tỉnh dậy phát hiện trẻ trong tình trạng tím tái toàn thân, không thở. Trong lúc hoảng loạn, gia đình gọi xe cấp cứu đưa trẻ vào Bệnh viện Nhi Trung ương. Tại đây, các bác sĩ phát hiện trẻ đã ngừng thở, ngừng tim, hạ nhiệt độ. Mặc dù được các bác sĩ nỗ lực cấp cứu, nhưng trẻ đã không qua khỏi.

Theo bác sĩ Bùi Thu Phương, bệnh thường xảy ra ở trẻ nhỏ hơn 1 tuổi, trong đó 90% thuộc nhóm trẻ < 6 tháng tuổi, chủ yếu là trẻ 2-4 tháng tuổi. Bệnh cảnh hay gặp là trẻ bị chết tại nhà, vào ban đêm sau khi ngủ. Trẻ thường có các biểu hiện thiếu oxy tổ chức một thời gian trước khi chết. Trẻ có thể biểu hiện người cứng đơ (rigor mortis) hoặc người cứng đơ và tím xám.

Các yếu tố nguy cơ gây tử vong đột ngột ở trẻ nhỏ

Yếu tố từ phía mẹ: Trẻ tuổi, đẻ nhiều và dày; mẹ hút thuốc khi có thai; nghiện ma túy; thiếu máu khi có thai; có thai trước bị chết; không khám thai; trầm cảm sau sinh, có bệnh tâm thần…

Yếu tố từ phía con: Trẻ thuộc nhóm 2-4 tháng tuổi; trẻ trai hay bị hơn gái; cân nặng lúc sinh thấp; sinh non; điểm Apgar thấp; ngủ tư thế nằm sấp; sưởi quá nóng; không bú mẹ; có đợt tím trước đó; có tiền sử trẻ trong gia đình chết đột tử; phơi nhiễm khói thuốc…

Một số bệnh tiềm ẩn có thể đe dọa tính mạng, gây chết đột ngột ở trẻ nhỏ

Theo một số nghiên cứu, có một số bệnh tiềm ẩn có thể phát hiện ở tình huống đe dọa tính mạng gây chết đột ngột ở trẻ nhỏ, trong đó bệnh hay gặp nhất là bệnh ở tiêu hóa (50%); tiếp theo là bệnh ở thần kinh (30%), hô hấp… Tuy nhiên khoảng 50% trường hợp gần chết đột ngột không giải thích được nguyên nhân.

Cần làm gì để dự phòng hội chứng chết đột ngột ở trẻ nhỏ?

- Nên đặt trẻ ngủ ở tư thế nằm ngửa: Trẻ nên được ngủ tư thế ngửa trên mặt phẳng chắc, tránh quá mềm, quá xốp, tránh để các đồ xốp mềm quanh chỗ trẻ ngủ (như gối bông, da lông cừu, túi nước mềm, khăn quàng, trò chơi nhồi bông…) để đề phòng làm trẻ ngạt thở.

- Không nên quấn trẻ quá chặt hay mặc đồ quá nóng khi ngủ; không nên để sưởi quá nóng, không nên cho trẻ nằm trong phòng quá lạnh.

- Đề trẻ trong cũi hoặc nôi cùng phòng ngủ với cha mẹ trong ít nhất là 6 tháng đầu.

- Đảm bảo việc sử dụng địu em bé một cách an toàn.

- Với trẻ nghi có trào ngược dạ dày-thực quản thì nên cho trẻ ăn từ từ, bế trẻ tư thế đứng sau khi ăn từ 30-60 phút.

- Trẻ có bệnh đường hô hấp cần được chăm sóc cẩn thận, thoáng khí, không để trẻ phơi nhiễm với khói thuốc.

- Trẻ không nên ngủ chung giường với người hút thuốc lá, uống rượu, nghiện ma túy hay thức giấc về đêm, nhất là những trẻ sinh non hoặc trẻ có cân nặng khi sinh thấp dưới 2500 gram.

- Các trẻ có tiền sử ngừng thở cần được theo dõi bằng máy theo dõi thở nếu có điều kiện.